به گزارش گروه علم و آموزش ایرنا از روابط عمومی وزارت علوم، محمدمهدی ذوالفقارزاده در پنجاه و هفتمین نشست سراسری معاونان فرهنگی و اجتماعی دانشگاه‌های کشور که در سالن شهدای جهاد علمی به صورت حضوری و مجازی برگزار شد، اظهار داشت: اولویت اول در مباحث فرهنگی، رشد و ارتقای فضایل اخلاقی و بینش‌های دانشگاهیان اعم از استاد، دانشجو، مدیران و کارکنان است.
وی افزود: انتظار از قشر دانشگاهی این است که فضایل و اخلاقیات را در دانشگاه رشد دهند. این انتظاری است که از کارکرد فرهنگ در دانشگاه می‌رود. موضوعاتی مانند نوآوری و فناوری که در حال حاضر حاکم شده ما را از مقوله اصلی دانشگاه که به فرمایش امام راحل که می‌فرمایند دانشگاه کارخانه انسان‌سازی است، غافل کرده است، از این رو موضوع ارتقا و تعالی فرهنگ تربیتی دانشگاهیان را باید در دستور کار اصلی در محیط دانشگاه قراردهیم و طرح‌هایی ذیل این سیاست اجرا کنیم.
ذوالفقارزاده اولویت دوم را نگاه فرهنگی نسبت دانشگاه با محیط دانست و ادامه داد: وقتی از پشت عینک فرهنگ به جامعه نگاه می‌کنیم انتظار داریم دانشگاهیان به صورت فعالانه و البته با یک رویکرد داوطلبانه وارد حل مسائل جامعه شوند. این مجموعه وضع موجود را پیش می‌برد که یک قوه عاقله‌ای باید به صورت مداوم وضعیت مطلوب را رصد کرده و فاصله وضعیت موجود با وضع مطلوب را بسنجد که البته در اینجا ضعف داریم. به نسبت کارکردهای حوزه های دیگر آموزش عالی، عرصه فرهنگی خیلی جلو نیفتاده است.
مدیرکل دفتر سیاستگذاری فرهنگی و اجتماعی وزرات علوم افزود: حوزه مسئولیت‌ها و شبکه‌های اجتماعی دومین اولویت و پایش و آینده‌نگری در دانشگاه‌ها اولویت سوم ما در دانشگاه‌هاست و اصلی‌ترین اولویت‌های ما این سه اولویت است. البته همه اینها اسناد بالا دستی و پشتیبانی دارد که در آنجا به صورت کامل در سند دانشگاه اسلامی آمده است که حتی وارد جزییاتی هم شده‌اند و در بعضی جاها به صورت کلی آمده است.
وی گفت: فرهنگ فوق برنامه نیست بلکه فرهنگ عین برنامه است. برای تحقق این موضوع باید خودمان را در تلاقی و تضارب با سایر کارکردهای اصلی دانشگاه تعریف کنیم. یعنی اگر فرهنگ در فناوری و نوآوری ضرب شود چه انتظاری از آن می‌رود. اگر این رویکرد را قبول داریم و اگر می‌خواهیم فرهنگ از فوق برنامه به عین برنامه تبدیل شود راهش این است، باید بدانیم چه طرح‌هایی را در این رابطه پیشنهاد دهیم. مثلا فرهنگ را اگر در آموزش ضرب کنیم چه طرح‌هایی از کنارش به دست می‌آید و می‌توانیم آنها را پیاده کنیم.
ذوالفقارزاده با اشاره به اینکه در پژوهش، آموزش و نوآوری، روحیه جهادی مهم است، افزود: برای حل مسائل جامعه و پیرامون خودمان از روحیه جهادی استاد و دانشجو، گروههای جهادی دانشجویی که در این حوزه ها فعال هستند می توانیم بهره مند شویم. مثلا رویداد پیشگام که بالای ۹۰ درصد مخاطبان آن دانشجویان هستند و نسبت به حل مسائل منطقه مورد نظر آموزش می‌بینند و تیم‌های برتر، کنشگران اجتماعی هستند که فعالیت خود را در آن منطقه ادامه می‌دهند و متوقف نمی‌شوند.
سامانه همیاری دانشگاهیان در فرهنگ
مدیرکل دفتر سیاستگذاری فرهنگی و اجتماعی وزرات علوم خاطرنشان کرد: نسلی که با آنها کار می‌کنیم خیلی متفاوت‌تر از ما فکر می‌کند پیش می‌رود و می‌تواند ایده بدهد و وارد مسئله شود. باید از این ظرفیت استفاده کنیم. این کار را اول می‌خواهیم از خودمان شروع کنیم و در معاونت فرهنگی سامانه‌ای طراحی شده است. در این سامانه هر فردی هر ایده‌ای در راستای حل مسائل کشور می‌تواند ارایه دهد و اگر طرح خوبی بود بررسی شده و به سمت اجرا پیش می‌رود و عنوانش سامانه همیاری دانشگاهیان در فرهنگ (هدف) است. باید در فضای پژوهش با رویکرد اخلاق حرفه‌ای و تقویت اخلاق دانشگاهیان بتوانیم اخلاق در علم و پژوهش و دانش و نقد و داوری در فضای دانشگاهی را ارتقا دهیم.
وی در ادامه گفت: در مسایل اجتماعی که ذات آن داوطلبانه است مبادا با انگیزه‌های بیرونی و مشوق های بیرونی انگیزه‌های درونی افراد را تضعیف کنیم. استادی که حاضر شود در هفته ۲ ساعت از وقتش را در تخصص خودش و خدماتی که می‌تواند ارایه دهد به صورت داوطلبانه شرکت کند. مثلا روانشناس خدمات مشاوره ای ارائه دهد. این طرح‌ها را به صورت نمونه و پایلوت در بعضی دانشگاه‌ها اجرا می‌کنیم.
ذوالفقارزاده با اشاره به ایده هر دانشگاه یک مسئله که در این ایده باید هر دانشگاه حل مسئله‌ای را بر عهده گیرد، تاکید کرد: باید فعالیت‌های داوطلبانه را جدی بگیریم. دانشگاه‌ها می‌توانند صورت‌بندی کنند که مثلا این مسئله را در این منطقه شناسایی کرده‌ایم و این راه حل‌ها را هم پیشنهاد می‌دهیم.
مدیرکل دفتر سیاستگذاری فرهنگی و اجتماعی وزرات علوم خاطرنشان کرد: ستادی را می‌خواهیم تشکیل دهیم که همه دسته‌ها نمایندگان خود را معرفی کنند. این همان ستاد گفتگوی اثربخش دانشگاهیان با دستگاه‌های اجرایی است که رهبر انقلاب هم روی آن تاکید داشتند که مسئولان به دانشگاه‌ها بیایند و حرف بشنوند و پاسخ دهند. وزیر علوم در پی فرمایش مقام معظم رهبری طی نامه‌ای به هیات دولت از هر دستگاه و وزارتخانه‌ای درخواست معرفی نماینده‌ای برای شرکت در این جلسات را کرد.
وی با اشاره به بحث تلاقی فرهنگ با آموزش عنوان کرد: بحث منش استادی که بارها به آن پرداخته شده این است که استاد باید یاد بگیرد که چطور با دانشجو تعامل و ارتباط ایجاد کند. چگونه شاگرد پروری کند. خیلی از مسایل تربیتی و منشی را استاد باید فرا گیرد. همچنین باید یک آیین فاخر برای اساتید برگزار کنیم که استاد جمهوری اسلامی بفهمد کشورش برای او ارزش قائل است.
ذوالفقارزاده در ادامه از خوابگاه‌ها به عنوان حوزه‌ای بسیار مهم یاد کرد و افزود: نگاهمان در تلاقی دو حوزه خوابگاه‌ها و فرهنگ این است که بخشی از خوابگاه‌ها به محیط‌هایی غیر رسمی تبدیل شوند. الان بیشتر فعالیت خوابگاه‌ها به ورزش و تماشای فیلم محدود است. باید سعی کنیم فضاهای خوابگاهی را از این حالت خارج کرده و احیا کنیم. باید سراهای مهارت‌افزایی دانشجویی راه‌اندازی کنیم. در این خصوص مذاکراتی با دانشگاه فنی و حرفه‌ای و کمیته امداد داشته‌ایم. برنامه شبی با استاد را می‌توانیم در خوابگاه‌ها اجرایی کنیم. استادانی وجود دارند که می‌توانند در طول هفته روزی را مشخص کرده و با حضور در خوابگاه با دانشجویان هم صحبت شده و با هم گفت و شنودی داشته باشند؛ اینها فضاهایی هستند که دانشجو در آن خیلی چیزها یاد می‌گیرد.
وی گفت: بحث گردشگری علمی و فناوری هم یکی دیگر از ماموریت‌های حاصل از تلاقی فرهنگ با آموزش است که با بازدیدها و گردشگری‌های علمی می‌توانیم ایجاد کنیم.
مدیرکل دفتر سیاستگذاری فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم ادامه داد: باید از ظرفیت مدیران در این زمینه استفاده کنیم و در بحث مستندسازی و مدیریت دانش، آیین نامه ارتقا، پایه‌های تشویقی، مستندسازی فعالیت‌های اساتید و طرح‌های تشویق اساتید ارایه کنیم.
ذوالفقارزاده در مورد عفاف و حجاب هم با اشاره به توصیه نامه‌ای که در دفتر سیاستگذاری فرهنگی و اجتماعی وزرات علوم تنظیم شده توضیح داد: این توصیه‌نامه که تلفیقی از تجربه‌های موفق دانشگاه‌هاست با این رویکرد تنظیم شده که گام آخر آن مواجهه هوشمندانه و مدبرانه با موارد حاد است و ۶ راهبرد و ۳۸ راهکار دارد که از تجربه‌های موفق دانشگاه‌ها در این زمینه استفاده شده است.
وی در پایان یادآور شد: فضای رصد و پایش نکته دیگری است که باید مورد توجه قرار گرفته و باید رتبه‌بندی فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی را احیا کنیم.