تازه‌های موسیقی؛ از «شمال بوشهر» تا «بی‌همزبان» رهی معیری

به گزارش خبرنگار موسیقی ایرنا، آلبوم «موسیقی شمال بوشهر (موسیقی نواحی ایران ۷۹)»؛ شهرستان دیلم، بلوکات لیراوی و حیات داوود با پژوهش و گردآوری محسن شریفیان خواننده، آهنگساز، نویسنده و نوازنده سازهای نی‌انبان، نی‌جفتی و فلوت منتشر شده است.

«یار یار»، «سرتراشون»، «آقای ابوذر، حالو حالو یک»، «حالو حالو ۲»، «ای یار مبارک بادا»، «تیرمه، المان»، «مجنون شدم»، «جومه زرد»، «اشکله و درحونه»، «یا لیل»، «سرور»، «سوارکاری»، «چوپی»، «یار یار۲» و «خر یه گوش، ای دایه دایه» قطعات این آلبوم موسیقی است. آلبوم «موسیقی شمال بوشهر» هشتمین اثر پژوهشی شریفیان است که توسط موسسه فرهنگی هنری ماهور منتشر شده است.

شریفیان درباره آلبوم «موسیقی شمال بوشهر» نوشته است: «این آلبوم موسیقی، اولین اثر مستقل از موسیقی شمال بوشهر است که گردآوری و منتشر شد. در استان بوشهر، موسیقی بلوکات حیات داوود و لیراوی در دو شهرستان گناوه و دیلم نسبت به سایر مناطق آن متفاوت هستند. ساز برجسته موسیقی دیلم، «نی جُفتی» است که به همراه «تمبک» نواخته می شود.

آواز یاریار به عنوان مهمترین  فرم آوازی و دواره ای و چوپی به عنوان برجسته ترین قطعات ریتمیک موسیقی دیلم که به آن بیدگونی هم گفته می‌شود، آغازگر موسیقی شادمانی و بزمی دیلم است. نام این قطعه از تکرار کلمه یاریار در ابتدای هر آواز آمده است. مطلعین محلی ریشه اشعار و آواز یاریار را از «شُلیل» بختیاری و نیز از مرسوم بودن آن در استان همسایه و لر نشین دیلم؛ کهگیلویه و بویراحمد می دانند.

بعضی از ترانه ها و شیوه های موسیقی در بین مناطق مختلف لرنشین به صورت مشترک متداول است. قطعاتی مانند «چوپی» و «چهاردستمال»، ترانه های «اشکه» با تلفظ «هوشکله» و «خوشگله» و یا اجرای «یار یار» یا «بیدگونی»، «دی بلال» و «یار مبارک بادا» و ... از این دست هستند. از مشخصات بارز موسیقی بزمی دیلم، شباهت ملودی ها و نوع نواختن جفتی به ساز کرنا و بعضا سرنا در میان لرهای بختیاری و ترک های قشقایی تا جایی است که به وضوح تأکیدها و آرایه های ساز کرنا و سرنا در نواختن نی جفتی شنیده می شود. این موضوع در آثار قدیمی نوازندگان این منطقه بیشتر مشهود است.

همین گونه تأثیر پذیری ریتم های مرسوم در موسیقی دیلم از دهل های رایج در موسیقی لری، قابل لمس است و همچنین نباید تأثیر دریا و دریانوردی و نیز موسیقی بندری خوزستان و بوشهر و در نتیجه رواج نی انبان و ملودی های این ساز در موسیقی دیلم نادیده گرفت.»

«موسیقی مناطق لک‌نشین»

آلبوم «موسیقی مناطق لک‌نشین (موسیقی نواحی ایران ۷۸)» با سازهای سرنا؛ عرفان مریدی و دهل؛ شرفعلی مریدی توسط موسسه فرهنگی هنری ماهور منتشر شده است.

«مقام سحری»، «مقام یاری»، «مقام هنای محمدبگ»، «مقام هه داووت گیان داووت»، «مقام پاکتلی»، «مقام رارا»، «مقام رارا سحرخوانی»، «مقام شیونی»، «مقام ظفرسلطانی»، «مقام باوه باو»، «مقام جنگه را یا سواره هو»، «مقام قطار»، «مقام فتاپاشایی»، «رقص اوشاری و دوپا»، «رقص سنگین سما»، «رقص هل پرکه» و «رقص چپی» قطعات این آلبوم است.

عرفان مریدی درباره‌ آلبوم «موسیقی مناطق لک‌نشین» نوشته است: «آنچه که در این آلبوم می شنوید مقام هایی هستند که از نسل های قبل از مرحوم یوسف بگ مریدی (دودمان شامری)، جد بنده، به نسل های بعدی، یعنی زنده یادان  اساتید: رضا مریدی، ساعدبگ مریدی و امیربگ مریدی رسیده و توسط این اساتید به نسل بعدی که پدرم را شامل می شود آموخته شده و بنده عرفان مریدی این مقام‌ها را از پدربزرگم استاد رضا مریدی و پدرم شرفعلی مریدی آموخته‌ام. مقام هایی که نواخته شده مربوط به مناطق لک نشین (یعنی مناطقی از استان های لرستان، کرمانشاه، ایلام و همدان) در سبک و روایت استاد رضا مریدی است. در این اثر پدرم افتخار دادند و بنده را با دهل همراهی کردند. امید است این اثر به یادگار بماند و نسل های بعدی را در جهت حفظ مقام‌ها تربیت کند.»

«تلواسه»

آلبوم «تلواسه» با آهنگسازی و خوانندگی وحید رضایی‌نسب و تنظیم‌ حامد کاکاوند در سبک فولکلور برگرفته از موسیقی اصیل ممسنی شامل هفت قطعه؛ «کلوی عشق»، «تمدار عشق»، «عشق نوزین»، «تیفون شادی»، «خشکه سالی»، «سرتوال» و «تقاص» است که ترانه‌های آن توسط سیداعظم حسینی سروده شده است.

رشید شعبانی (کرنا)، فرشید مجیدی (ویلن)، حمیدرضا رزمخواه (سه‌تار) و محمد عباسی (نی) نوازندگان این آلبوم موسیقی هستند. آلبوم «تلواسه» توسط شرکت آوای هنر مهنا براساس مجوز شماره ۱۴۰۱۸۱۴-۳۰۰۰۰۳۱ دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی منتشر شده است.

«خسروانی- شور» و «خسروانی-بیات تُرک»

آلبوم‌های «خُسروانی (اجرای تصویری ردیف دوره عالی استاد علی اکبر خان شهنازی) در دستگاه‌های شور و بیات تُرک» اثری از علی کاظمی آهنکساز و نوازنده تار در سبک کلاسیک ایرانی به صورت دیجیتال منتشر شده است.

آلبوم «خسروانی (ردیف دوره عالی استاد علی اکبر خان شهنازی - شور)» در سبک کلاسیک ایرانی و تجربی شامل ۱۶ قطعه؛ «پیش درآمد»، «درآمد (کرشمه)»، «چهار مضراب»، «درآمد اول»، «درآمد دوم»، «آواز (نغمه و کرشمه)»، «گوشه ترک (چهار مضراب و فرود)»، «حزین و فرود»، «عزال و کرشمه»، «آواز»، «فرودآور (کرشمه) هشتری و فرود»، «عزال و نغمه دوضربی»، «شهناز کرشمه و کرشمه رضوی»، «قرچه کرشمه رضوی چهارمضراب و فرود»، «گریلی» و «رنگ» است.

آلبوم «خُسروانی (اجرای تصویری ردیف دوره عالی استاد علی اکبر خان شهنازی - بیات تُرک)» در سبک کلاسیک ایرانی شامل ۲۵ قطعه؛ «پیش درآمد»، «برداشت اول»، «چهار مضراب»، «برداشت»، «درآمد اول»، «درآمد دوم»، «درآمد سوم»، «درآمد چهارم و پنجم»، «درآمد ششم و هفتم»، «فیلی»، «کرشمه فیلی»، «دلکش»، «کرشمه دلکش»، «چهارمضراب دلکش»، «ادامه دلکش»، «چهارمضراب ابوعطا»، «فرود ابوعطا»، «گوشه افشاری»، «چهارمضراب افشاری»، «رهاب و فرود به ترک»، «مثنوی»، «ضربی»، «گریلی»، «فرود» و «رنگ» است.

جواد رزاقی‌زاده ‌فیلمبردار، سیاوش یعقوبی و سروش احمدی‌پور طراح گرافیک و مقداد شاه‌حسینی میکس و مسترینگ از دیگر عوامل این آلبوم‌ها هستند. پیش از این نیز آلبوم «خُسروانی (اجرای تصویری ردیف دوره عالی استاد علی اکبر خان شهنازی - ابوعطا)» منتشر شده است.

قرار است آلبوم «خُسروانی (اجرای تصویری کل ردیف دوره عالی استاد علی‌اکبرخان شهنازی به انضمام پیش‌درآمدها و رِنگ‌های مربوط به هر دستگاه و آواز)» به ‌مرور (یک ‌دستگاه/آواز) به صورت دیجیتال در دسترس علاقه‌مندان قرار گیرد.

کاظمی درباره آلبوم خُسروانی نوشته است: «در اجرای این کارگان تمام تلاشم این بوده است که «از حیث محتوا» به نسخه صوتی به‌ یادگار مانده از خود استاد علی اکبر شهنازی وفادار بمانم؛ هر چند از همه نت‌نگاری‌های موجود نیز، به‌ ویژه سه منبع مهم حبیب‌الله صالحی، فرهاد ارژنگی و داریوش طلایی بهره برده‌ام. همچنین «از منظر اجرا» تلاش کرده‌ام عناصر سبک‌شناختیِ ساز استاد شهنازی را تا حد امکان رعایت کنم. باری، این تلاش تنها چیزی است که می‌توانم مؤکدش کنم، باقی - هر چه هست - قضاوتش به‌ عهده تاریخ است و اهل فن.»

«ای انسان»

آلبوم «ای انسان» با آهنگسازی پیمان سلطانی و خوانندگی غفار ذابح در قالب یک پروژه ارکسترال برای ارکستر سمفونیک و سازهای ملی در دستگاه‌های شور و دشتی سال‌های ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۳ ضبط شده و سال ۱۴۰۱ منتشر شده است. 

آلبوم «ای انسان» شامل پنج قطعه؛ «تصنیف ای انسان» با شعر پیمان سلطانی، «ساز و آواز» با شعر حمید حاجی‌زاده (سحر) و همنواز آواز مجید درخشانی (تار)، «تصنیف سهراب» با شعر ضیاالدین ناظم‌پور (براساس ملودی محلی)، «ساز و آواز» براساس شعری از رودکی، همنواز آواز هادی منتظری (کمانچه) و «تصنیف کارون» با شعر غلامرضا سلیمانی (براساس ملودی‌ قدیمی از آسیای میانه) است.

علی جعفری پویان، میثم مروستی، پدرام فریوسفی، علیرضا دریایی (ویولن)، سهراب برهمندی، میثم مروستی، علیرضا دریایی (ویولا)، کریم قربانی، داوود منادی و مهرداد عالمی (ویلنسل)، علیرضا خورشیدفر (کنترباس)، ناصر رحیمی (فلوت)، مهرداد غلامی (پیکولو و فلوت)، فرشید حفظی‌فر (اُبوا)، آرین قیطاسی (کرآنگله و اُبوا)، محمدحسین ‌پورمعین (کلارینت)، مسعود غریب‌نواز (هورن)، پیمان سلطانی و میثم کشاورزملکی (تار)، مهیار طریحی (سنتور)، علیرضا دریایی (کمانچه) و بابک غسالی (عود) نوازندگان ارکسترال این اثر هستند.

همچنین نیکو یوسفی، نگار گرجیان، صبا پاشایی، محبوبه سادات یاسینی، آتیه سعادتمندبحری، مقتدا افشار، مهدی تبریزی، بهناز رستگار، ندا محمدپور، فرشید پناهی، احمد طاهری، ابراهیم قربانی و سارا پاسبان هنرمندان گروه کُر هستند.

حامی حقیقی، امید نیک‌بین، حسن و حمید عسگری صدابرداران، حامی حقیقی میکس و مسترینگ و ساعد مشکی طراح گرافیک در انتشار آلبوم «ای انسان» همکاری کردند.

پیمان سلطانی آهنگساز درباره این آلبوم نوشته است: «اگر آینده هنوز منظومه‌های جدیدش را به ما عرضه نکرده و اگر گام نخستین، هنوز ویرانگر است و بر عرصه دیگری راه نیافته، دلیلش همین که جای ذهن و تخیل ما تغییر کرده است. اینها بیان درونی زندگی انسان عصر جدید است، مهمتر از خود موسیقی و تاریخ، بیان متهورانه مظلومیت و معصومیت است.

حالا دیگر «روکنتین»، قهرمانِ «سارتر»، روی نیمکتی نشسته و به ناگاه احساس می‌کند که جهان از قواره اصلیش خارج شده و همه چیز شکلی بی‌بنیه پیدا کرده است. روکنتین حالا باید یک آفرینش‌گر شده باشد، اندیشه‌ها و اشکال را دگرگون کند تا آنجا که نگاره‌ها در برابر هم قرار گیرند. در این میان، زندگی، اگر خیالی هم باشد و اگر تخیل هم، انسان‌ها را جادو کند، هنر در اوج فشردگی‌ها غنا پیدا خواهد کرد و اگر تخیل هم، انسان‌ها را جادو کند، هنر در اوج فشردگی غنا پیدا خواهد کرد و در این سوی ماجرا، زندگی و زیستن معنای دیگری پیدا خواهند کرد و بعد، آنکه می‌کُشد، خواهد مرد. چرا که کُشته قرار نیست عاشق شود و قرار نیست شاهد مرگ دیگری باشد.»

آلبوم «ای انسان» توسط موسسه جامه‌دران با شماره مجوز ۹۴۱۴-۹۷ دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی منتشر شده است.

«کران تا کران»

آلبوم بی‌کلام «کران تا کران» در سبک موسیقی کلاسیک ایرانی با آهنگسازی سروش پورگودرزی شامل هفت قطعه؛ «صدای وصل»، «جان آشنا»، «کران تا کران»، «گذر»، «میرا»، «سفر به ناکجا» و «رِنگ جنوب» است.

علی تقی‌زاده (تنبک) و سروش پورگودرزی (تار) نوازندگان و مجتبی محنا میکس و مسترینگ از هنرمندان این اثر هستند.

پورگودرزی درباره این اثر نوشته است: «کران تا کران، ماحصل سه سال تحقیق، تعقل و رویارویی با چالش‌های گوناگون است که دستاوردهای بسیاری در زمینه آهنگسازی برای این کم‌ترین داشته است چرا که در بین مرزهای دشتی با کوک متفاوت از آکوردها، آرپژها و ریتم‌هایی که به نظر می‌رسد کمتر توجهی به آنها در امور آهنگسازی موسیقی ایرانی شده، بهره گرفته شده است. در این آلبوم تلاش بر این بوده تا با استفاده از ریتم‌های جنوبی محصولی متفاوت و گوش‌نواز به عرصه پهناور و غنی موسیقی ایرانی ارائه شود.»

آلبوم «کران تا کران» توسط شرکت آوای هنر مهنا با شماره مجوز ۱۴۰۱۴۵۷-۳۰۰۰۳۱ دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی منتشر شده است.

«لامینور»

«لامینور» یکی از قطعه‌های موسیقی فیلم «لامینور» با ترانه، آهنگسازی، خوانندگی و نوازندگی گیتار کاوه آفاق و تنظیم‌، میکس و مسترینگ و نوازندگی سازهای الکترونیکال آرمین سپیدار منتشر شده است. آفاق این قطعه را به تمام زنان و مردان عاشق، هنرمند، خواننده‌ و موسیقیدان ایران تقدیم کرده است.

فیلم «لامینور» آخرین ساخته داریوش مهرجویی محصول سال ۱۳۹۸ است که سال ۱۴۰۱ اکران شد. این فیلم در ژانر درام و خانوادگی درباره دختر جوانی است که عاشق موسیقی است اما پدرش مخالف موسیقی است و مدام او را محدود و سرکوب می‌کند.

علی نصیریان، پردیس احمدیه، عزت‌الله رمضانی‌فر، علی مصفا، سیامک انصاری، مهرداد صدیقیان، کاوه آفاق، رضا داوودنژاد، دیبا زاهدی، بیتا فرهی، فریماه فرجامی و امرالله صابری از بازیگران فیلم «لامینور» هستند. همچنین داریوش مهرجویی، وحیده محمدی‌فر نویسندگان، رضا درمیشیان تهیه‌کننده، کریستف رضاعی آهنگساز، بهرام بدخشانی مدیر فیلمبرداری از دیگر عوامل این فیلم هستند.

«فانوس دریایی» دومین قطعه موسیقی انیمیشن پسر دلفینی با ترانه، آهنگسازی و خوانندگی علیرضا طلیسچی منتشر شد. نوازندگان؛ مهیار رضوان (گیتار بیس)، هومن نامداری (ساکسیفون)، وحید دارابی (استرینگ) و نوید آراد (پیانو)، محمد فلاحی میکس و مسترینگ، مهیار رضوان تنظیم‌کننده، میثم خلفی مدیر تولید و مدیر هنری از دیگر عوامل این قطعه موسیقی هستند.

انیمیشن «پسر دلفینی» به نویسندگی و کارگردانی محمد خیراندیش و تهیه‌کنندگی محمدامین همدانی و نویسندگی محمد خیراندیش و یانا کوزمینا سال ۱۳۹۹ ساخته و از نهم شهریور ۱۴۰۱ در سینماهای کشور اکران شده است. این انیمیشن داستان نوزادی را روایت می‌کند که در جریان سقوط یک هواپیما، به دریا می‌افتد و یک دلفین (سفید) و مادرش (نانا) از وی مراقبت می‌کنند. پسر دلفینی پس از بزرگ شدن در پی پیدا کردن مادرش با حوادث مختلفی درگیر می‌شود.

«بی‌همزبان»

قطعه موسیقی «بی‌همزبان» اثر مرحوم علی تجویدی آهنگساز، پژوهشگر و نوازنده ویولن، با شعری از مرحوم رهی معیری (محمدحسن معیری متخلص به رهی) و خوانندگی مسعود کاوه منتشر شد. شایان کریمی تنظیم‌کننده و مهدی سالاری‌نسب مدیر پروژه این قطعه موسیقی هستند.