گروه اوپک پلاس روز چهارشنبه گذشته اعلام کرد که تولید نفت خود را ۲ میلیون بشکه در روز کاهش می‌دهد و این اقدام که بزرگترین کاهش از زمان همه گیری کرونا محسوب می‌شود؛ با واکنش تند مقام های آمریکایی مواجه شد که نگران افزایش قیمت بنزین در کشور خود هستند.
قیمت نفت خام برنت با انتشار این خبر بیش از یک درصد افزایش یافت و به نزدیک ۹۳ دلار در هر بشکه رسید و قیمت نفت آمریکا نیز با ۱.۵ درصد افزایش ، به ۸۷.۷۵ دلار رسید.
جو بایدن رییس‌جمهوری آمریکا روز چهارشنبه با اعلام اینکه این تصمیم "کوته بینانه" بوده است، گفت که نگران کاهش عمده تولید نفت اوپک پلاس است. آنتونی بلینکن وزیر خارجه آمریکا نیز به اقدام اوپک واکنش نشان داد و گفت که آمریکا با وجود اجماع اوپک بر کاهش تولید نفت، تلاش می‌کند قیمت نفت را پایین نگه دارد. رسانه‌های آمریکایی نیز در واکنش به این تصمیم اوپک در گزارش هایی از احتمال افزایش قیمت بنزین در این کشور به علت رشد قیمت نفت خبر داده‌اند.
کارین ژان پی‌یر سخنگوی کاخ سفید نیز با انتقاد از تصمیم اوپک پلاس برای کاهش تولید نفت، آن را نشانه همسویی با روسیه خواند. تام مالینوسکی عضو دموکرات کنگره آمریکا نیز در پیامی در صفحه توئیتر خود به صراحت نوشت: پیام ما به محمد بن سلمان (ولیعهد عربستان سعودی) باید این باشد؛ اگر می‌خواهی طرف پوتین باشی، پس از پوتین بخواه از تو دفاع کند.
پیشینه خبر
گروه اوپک پلاس در آوریل ۲۰۲۰ (فروردین ۱۳۹۹) تولید نفت خود را حدود ۱۰ میلیون بشکه در روز کاهش داد تا افت شدید قیمت نفت خام به علت قرنطینه ناشی از بیماری کووید-۱۹ را جبران نماید. اوپک پلاس سال گذشته پس از بهبود وضعیت بازار افزایش تولید را آغاز کرد و تولید نفت سال جاری میلادی به سطح قبل از همه‌گیری بازگشت، اما فقط روی کاغذ، زیرا برخی از اعضا نتوانستند به تعهد خود عمل کنند.
این گروه ماه گذشته بر سر کاهش اندک و نمادین تولید به میزان ۱۰۰ هزار بشکه در روز از ماه اکتبر (مهر ماه) به توافق رسید که این کاهش تولید برای اولین بار طی یک سال گذشته صورت گرفت. پس از افزایش بهای نفت به نزدیک ۱۴۰ دلار در هر بشکه در پی حمله روسیه به اوکراین در اواخر فوریه (اسفند ۱۴۰۰)، قیمت نفت به زیر ۹۰ دلار کاهش یافت.
در نهایت با پیشنهاد عربستان سعودی این گروه چهارشنبه گذشته با وجود درخواست آمریکا و متحدانش برای عدم کاهش تولید، بر سر کاهش ۲ میلیون بشکه‌ای توافق کردند. همزمان گروه ۷ متشکل از قدرت‌های اقتصادی جهان قصد داشتند نفت و فراورده‌های نفتی روسیه که عضو گروه اوپک پلاس است را تحریم و برای خرید آن سقف قیمت تعیین کنند.
این درحالی است که رییس جمهوری آمریکا در ماه ژوئیه (تیر ماه) سفری جنجالی به عربستان سعودی انجام داد تا سران این کشور را متقاعد کند محدودیت تولید را کاهش دهند.
اهمیت مساله
نشست هفته گذشته ۲۴ کشور عضو اوپک پلاس از جمله روسیه در حالی صورت گرفت که بسیاری از نقاط جهان به خصوص اروپا که با فصل سرد زمستان نیز روبرو است، با افزایش نجومی قیمت‌های انرژی دست و پنجه نرم می‌کنند.
ناظر به واکنش مقام‌های آمریکایی، تصمیم برای کاهش تولید همچنین تنش‌ها بین ریاض و واشنگتن را می‌تواند تشدید کند. از طرفی بایدن نیز قصد دارد قیمت‌های بنزین را در جایگاه‌های سوخت ایالات متحده تا پیش از انتخابات میاندوره‌ای مهار کند.
مشخص نیست کاهش تولید تا چه میزان بر روی افزایش قیمت نفت تاثیر خواهد گذاشت اما توجه به این مساله مهم است که سرانه مصرف نفت در جهان ۱۰۰ میلیون بشکه در روز است بنابراین کاهش ۲ میلیون بشکه‌ای، تاثیر قابل توجهی را بر روی بازار خواهد گذاشت.
کاهش تولید اقدامی بود که از سوی عربستان برای بالا بردن قیمت نفت برنامه ریزی شد. در بهار امسال هر بشکه نفت با قیمت ۱۲۰ دلار معامله می‌شد با اینحال نگرانی‌ها از رکود اقتصاد جهانی یک روند نزولی را برای قیمت‌های بین المللی نفت به دنبال داشت و آن را در ماه سپتامبر (شهریور- مهر) به کمتر از ۹۰ دلار در هر بشکه رساند.
ارزیابی
اقدام اخیر اوپک پلاس باعث شده تا به کشورهای مصرف کننده با افزایش قیمت نفت ضربه جبران ناپذیری وارد شود. گمانه زنی‌هایی درمورد کشورهای تولید کننده حاشیه خلیج فارس مطرح شده که در میانه جنگ روسیه با اوکراین با وجود علم به ایجاد شکاف در روابطشان با آمریکا و متحدان غربی، در کنار مسکو ایستاده و به سمت ولادیمیر پوتین رییس جمهوری روسیه میل کرده اند.
واشنگتن از این مساله عصبانی است که اقدام عربستان هرچند در کوتاه مدت منافع اقتصادی ریاض را تامین می‌کند اما منافع امنیتی بلند مدت واشنگتن و ریاض را به خطر می‌اندازد و چشم انداز دموکرات‌ها و بایدن را برای انتخابات میاندوره‌ای ماه نوامبر در ایالات متحده تضعیف می‌کند.
عربستان سعودی نگران حجم عمده نفت در ذخایر اضطراری کشورهای غربی است. از ماه مارس تقریبا ۱۸۰ میلیون بشکه در سطح جهان از ذخایر آزاد شده و ۷۵ درصد آن (حدود ۱۳۴ میلیون بشکه) از ذخایر استراتژیک نفت ایالات متحده تامین شده است. این را می‌توان یکی از دلایل عربستان جهت پیشنهاد کاهش تولید دانست.
علاوه بر ایجاد شکاف بیشتر میان ریاض و واشنگتن، روسیه از کاهش تولید و متعاقبا افزایش قیمت نفت سود می‌برد. کاهش قابل توجه تولید می‌تواند به روسیه به عنوان یک عضو اوپک پلاس که هم اکنون درگیر یک جنگ تمام عیار با کشورهای غربی است، کمک کند. اقتصاد روسیه عمدتا مبتنی بر درآمدهای حاصل از فروش و صادرات انرژی است.
مساله دیگر، بحران انرژی در اروپا و احتمال رویارویی کشورهای اتحادیه اروپا با یک زمستان سخت است که در بحبوحه اوج گرفتن قیمت‌های انرژی در جای جای قاره سبز، کاهش تولید برای افزایش قیمت نفت به بحران کم سابقه در اتحادیه اروپا دامن خواهد زد.
درحالیکه در مساله تصمیم اوپک برای کاهش تولید، سهم روسیه دست نخورده باقی می‌ماند و مسکو می‌تواند از افزایش قیمت‌ها برای مقابله با تحریم‌های غرب استفاده نماید.