به گزارش ایرنا، نجات جان انسان‌ها امری بسیار مهم و ارزشمند است به طوری که دین مبین اسلام نیز بر آن تاکید کرده و قرآن کریم در آیه ۳۲ سوره مائده، نجات جان یک انسان را برابر با نجات جان تمامی انسان ها دانسته است که بر این اساس علما و مراجع شیعه نیز با صدور فتواهایی مبنی بر جواز اهدا و پیوند اعضا، موانع را از پیش روی توسعه این امر انسان‌دوستانه برداشته اند.
به گفته رییس بانک سلول، بافت و عضو مرکز تحقیقات پزشکی قانونی کشور، اهدای نسوج و بافت هر فرد متوفی می‌تواند جان ۴۰ نفر از افراد نیازمند عضو را که بر اثر مشکلات و بیماری های مختلف ارتوپدی، سوانح و سوختگی و قلبی، از زندگی قطع امید کرده اند، نجات دهد و یا حداقل کیفیت زندگی دریافت کننده را افزایش دهد.
بنا به اظهار دکتر سعید شاه‌حسینی، سالانه حدود هزار فقره اهدای نسوج از متوفیات در کشور انجام می‌شود که هم اینک اهدای نسوج تنها در سه شهر تهران، شیراز و مشهد صورت می گیرد واحد پیوند نسوچ مشهد از تیرماه ۱۳۹۹ راه‌اندازی شده است که پس از انجام آزمایش تعیین سلامت بافتی و فرآوری، که حدود سه تا ۶ ماه به طول می‌انجامد، این بافت‌ها قابل استفاده است.
ایران، دارنده رتبه نخست اهدای عضو در آسیا
ایران رتبه نخست آسیا را در زمینه اهدای عضو از مرگ مغزی داشته و امکان انجام انواع و اقسام پیوند اعضا را نیز دارد و نیازی نیست که بیماران برای دریافت عضو از کشور خارج شوند در حالی که بسیاری از کشورها این امکان را ندارند و این شرایط افتخارآمیز از دستاوردهای انقلاب اسلامی است.
هم اکنون ۶۳ مرکز اهدای عضو در کشور دایر است که از لحاظ آمار در بین دانشگاه‌های با جمعیت زیر پوشش بالای سه میلیون نفر، دانشگاه علوم پزشکی مشهد پس از شیراز، بیشترین تعداد اهدای عضو را در کشور دارد.
عمل پیوند عضو در دانشگاه‌های خاصی انجام می‌شود که در کشور حدود ۱۹ دانشگاه علوم پزشکی، عمل پیوند عضو را انجام می‌دهند که در بیشتر این دانشگاه‌ها پیوند کلیه نیز انجام می‌شود، اما تنها سه مرکز تهران، شیراز و مشهد قادر به انجام عمل پیوند تمام اعضا هستند.
مشهد، قطب پیوند و اهدای عضو در شرق و شمالشرق کشور
واحد پیوند اعضا از بیماران مرگ مغزی در بیمارستان پیوند اعضای "منتصریه" دانشگاه علوم پزشکی مشهد به عنوان قطب اهدای عضو و پیوند اعضا در شرق و شمال شرق کشور، از سال ۱۳۸۰ راه اندازی شده و استان‌های سه گانه خراسان و همچنین استان‌های گلستان، سمنان، کرمان، زاهدان، سیستان و بلوچستان را زیر پوشش دارد.
بر این اساس کلیه بیمارانی که در این استان ها دچار مرگ مغزی می‌شوند، پس از جلب رضایت خانواده آنان برای فرایند اهدا و پیوند عضو به بیمارستان منتصریه مشهد اعزام می‌شوند.
رییس بیمارستان منتصریه مشهد به خبرنگار ایرنا گفت: شاخص اهدای عضو در کشور در سال ۱۳۸۰ و همزمان با نخستین پیوند عضو از بیمار مغزی یک به ازای یک میلیون نفر جمعیت بود که اکنون میانگین این شاخص (پی. ام. پی) در کشور ۱۱ و در استان خراسان رضوی ۱۷ است که این رقم در مشهد ۲ برابر میانگین کشوری، یعنی ۲۱ اهدا به ازای هر میلیون جمعیت است.
دکتر محسن علی اکبریان افزود: افزایش چشمگیر شاخص اهدای عضو در واحد پیوند اعضای دانشگاه علوم پزشکی مشهد ناشی از سه عامل رضایت خانواده‌ها، فعالیت رسانه‌ها و همچنین توانایی بالای این دانشگاه در پیوند عضو است.
وی ادامه داد: در دهه ۸۰ تنها اهدا و پیوند کلیه، قرنیه، پوست، قلب و پانکرانس در این بیمارستان انجام می‌شد که با پیشرفت‌های صورت گرفته اکنون عمل پیوند کبد، ریه، پیوند همزمان کبد و کلیه، پیوند همزمان کلیه و پانکراس نیز انجام می‌شود.
رییس بیمارستان منتصریه مشهد با بیان اینکه هم اینک بیشتر عمل‌های پیوند اعضا در مشهد قابل انجام است، افزود: برداشت قلب در بیمارستان منتصریه و پیوند آن در بیمارستان امام رضا(ع)، برداشت قرنیه در بیمارستان منتصریه و پیوند آن در بیمارستان خاتم الانبیا (ص) و یا در بانک چشم دانشگاه علوم پزشکی مشهد انجام می شود.
وی ادامه داد: پیوند کبد، پانکراس و کلیه، پیوند همزمان کبد و کلیه و همچنین پیوند همزمان کلیه و پانکراس نیز در بیمارستان منتصریه و پیوند قلب، ریه و پوست در بیمارستان امام رضا(ع) مشهد صورت می گیرد.
دکتر علی‌اکبریان در خصوص چگونگی آگاهی واحدهای پیوند و اهدای عضو بیمارستان از بیماران مرگ مغزی، گفت: شناسایی بیماران مرگ مغزی به سه روش بررسی حضوری و یا تلفنی بخش‌های آی سی یوی بیمارستانها توسط بازرسان و یا از طریق گزارش‌های دریافتی از سوی بیمارستانها صورت می گیرد.
اهدای بیش از پنج هزار عضو و بافت به نیازمندان عضو در مشهد
رییس بیمارستان منتصریه با بیان اینکه خراسان رضوی در راستای فرهنگسازی اهدای عضو پیشتاز است، گفت: از زمان راه‌اندازی واحد پیوند اعضای بیماران مرگ مغزی در دانشگاه علوم پزشکی مشهد تاکنون هزار و ۲۴۵ مورد مرگ مغزی منجر به پیوند شده است که در مجموع پنج هزار و ۲۹۴ عضو و بافت به نیازمندان عضو اهدا و پیوند شده است که این امر نشان از فرهنگ سازی مطلوب در جامعه دارد.
علی‌اکبریان افزود: طی این مدت بیشترین پیوند اعضا مربوط به کلیه با هزار و ۶۴۵ مورد و بیشترین پیوند بافت مربوط به قرنیه چشم با هزار و ۳۱۹ مورد بوده است.
وی ادامه داد: از این تعداد اهدای عضو، هزار و ۱۰۸ مورد پیوند پوست، ۵۱۵ مورد پیوند کبد، ۹۸ مورد پیوند قلب، ۱۹ مورد پیوند کلیه و پانکراس(لوزالمعده) همزمان باهم، هشت مورد پیوند پانکراس یا لوزالمعده، سه مورد پیوند ریه و هفت مورد پیوند همزمان کلیه و کبد انجام شده است.
رییس بیمارستان منتصریه مشهد با بیان اینکه بیشترین عضو ارسالی از این مرکز کبد اهدایی بوده است، مقصد بیشترین اعضای ارسالی را مرکز پیوند عضو شیراز عنوان کرد و گفت: از مجموع اعضای اهدایی یاد شده، ۵۶۱ مورد شامل ۴۵۹ کبد، ۹۰ کلیه، ۶ قلب و ۶ پانکراس به مراکز پیوند عضو در تهران و شیراز ارسال شده است زیرا یا در مشهد گیرنده آن عضو وجود نداشته و یا متقاضیان دریافت عضو پیوندی در مراکز یادشده بدحال‌تر بوده‌اند.
دکتر علی‌اکبریان با بیان اینکه بیشترین مرگ های مغزی مربوط به رده ۳۰ تا ۵۵ ساله ها است، ادامه داد: از سال ۱۳۸۰ تاکنون رده سنی اهداکنندگان مرگ مغزی بین ۶ ماهه تا ۷۳ ساله بوده است که در سال ۱۴۰۰ کمترین سن بیمار مرگ مغزی ۱.۵ سال و بالاترین سن بیمار مرگ مغزی ۷۳ سال بوده است.
افزایش ۱۰ درصدی آمار اهدای عضو در سال جاری
مسوول واحد فراهم‌آوری اعضای پیوندی بیمارستان منتصریه دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: در ۶ ماهه نخست پارسال ۶۶ مورد مرگ مغزی منجر به پیوند شده که این رقم در نیمه امسال با رشد ۱۰ درصدی به ۷۰ مورد رسیده است.
دکتر ابراهیم خالقی افزود: از ابتدای امسال تاکنون ۷۸ مورد مرگ مغزی منجر به پیوند ثبت شده، ۳۱۸ عضو و بافت به بیماران نیازمند عضو اهدا و پیوند زده شده که بیشترین پیوند عضو مربوط به کلیه با ۴۴ مورد و بیشترین بافت پیوندی مربوط به بافت قرنیه با ۱۲۳ مورد بوده است.
وی با بیان اینکه از این تعداد اهدای عضو، ۴۰ مورد پیوند کبد، ۸۲ مورد پوست، پنج مورد قلب، ۲ مورد پیوند همزمان کلیه و پانکراس، یک مورد پیوند پانکراس، اهدا و پیوند شده است، افزود: همچنین از این تعداد اهدای عضو، ۲۱ عضو شامل ۲ کلیه و ۱۸ کبد و یک مورد قلب به مراکز پیوند عضو در تهران و شیراز ارسال شده است.
کرونا و کاهش ۶۰ درصدی مرگ مغزی منجر به اهدای عضو
مسوول واحد فراهم آوری اعضای پیوندی دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: از سال ۱۳۸۰ تا قبل از شیوع ویروس کرونا، بیشترین آمار بیماران مرگ مغزی منجر به اهدای عضو با ۱۲۵ نفر مربوط به سال ۱۳۹۸ بود که در سال ۱۳۹۹ به دلیل شیوع کرونا و آلوده شدن بیماران بخش‌های آی سی یوی بیمارستانها به ویروس کووید ۱۹ این آمار با کاهش حدود ۶۰ درصدی به ۵۳ فقره اهدای عضو رسید.
دکتر خالقی افزود: آمار بیماران مرگ مغزی در حوزه زیر پوشش دانشگاه علوم پزشکی مشهد در سال ۱۴۰۰ با رشدی ۱۴۷ درصدی به ۱۳۱ مورد و آمار اهدا و پیوند عضو با رشدی حدود ۱۰۵ درصدی به ۶۸۳ مورد رسید که این رقم در ۲۰ سال گذشته بی‌سابقه بوده است.
افزایش بیش از ۷۰ درصدی رضایت خانواده‌ها برای اهدای عضو
اهدای عضو، یک تصمیم بسیار مهم برای فرد اهدا کننده و یا خانواده‌اش است و به‌طور معمول چالش‌های احساسی بسیاری در این مسیر وجود دارد که می‌توان با فرهنگسازی و تبیین اهمیت این تصمیم، که زیباترین جلوه از ایثار و ازخودگذشتگی است، بخش قابل توجهی از این چالش‌های احساسی را مدیریت کرد.
مسوول واحد فراهم آوری اعضای پیوندی بیمارستان منتصریه دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: رضایت خانواده بیماران مرگ مغزی مهمترین شرط در اهدای عضو این افراد است که در دهه ۸۰ میزان رضایت خانواده‌ها کمتر از ۳۰ درصد بود اما اکنون این عدد به بیش از ۷۰ درصد رسیده است و برای درصد باقی مانده باید فرهنگسازی صورت گیرد.
دکتر خالقی افزود: در ابتدا خانواده‌های بیماران مرگ مغزی با این تصور غلط که ممکن است بیمار مرگ مغزی به زندگی برگردد از اهدای عضو عزیزان خود امتناع می‌کردند که با اطلاع رسانی و آگاه سازی از طریق رسانه‌ها، اکنون اهدای عضو به یک شاخص و نماد ایثار تبدیل شده است.
وی ادامه داد: مردم ما روحیه نیکوکاری بالایی دارند که تنها باید از طریق رسانه‌ها فرهنگسازی بیشتری صورت گیرد تا آنها مجاب شوند که مرگ مغزی معادل مرگ است و با اهدای عضو بیماران مرگ مغزی، می توان زندگی عاری از بیماری و درد و رنج را به چشم به راهان و نیازمندان عضو پیوندی اهدا کرد.
ثبت نام بیش از ۱۰۰ هزار نفر داوطلب اهدای عضو
مسوول واحد فراهم آوری اعضای پیوندی بیمارستان منتصریه با بیان اینکه تا کنون بیش از ۱۰۰ هزار نفر در سامانه دانشگاه علوم پزشکی مشهد، رضایت خود را برای اهدای عضو اعلام کرده‌اند، افزود: علاقه مندان می‌توانند از طریق نشانی http://hospital.mums.ac.ir برای دریافت کارت اهدای عضو اقدام نمایند.
خالقی افزود: امسال ۷۸ بیمار مرگ مغزی اهداگر عضو داشته ایم که بیش از ۹۰ درصد آنها دارای کارت اهدای عضو بوده و یا در زمان حیات خود به صورت شفاهی رضایت خود را برای اهدای عضو به خانواده هایشان اعلام کرده بودند و بقیه موارد تنها با رضایت والدین صورت گرفته است.
فوت سالانه حدود ۳۳۰۰ نفر از نیازمندان عضو
طبق اعلام نایب رییس هیات مدیره انجمن اهدای عضو ایرانیان، سالانه پنج تا هشت هزار نفر در کشور دچار مرگ مغزی می‌شوند که طبق آمار جهانی نصف این تعداد قابلیت اهدای عضو دارند و هر ساله سه هزار نفر با اعضای سالم مرگ مغزی می‌شوند که از این تعداد هزار نفر عضو اهدا می‌کنند.
به گفته دکتر امید قبادی هر فردی که دچار مرگ مغزی می‌شود، هشت عضو سالم دارد که می‌تواند اهدا کند اما ممکن است به دلیل اتلاف زمان برای دریافت رضایت و پایین آمدن کیفیت اعضا به وسیله سموم مغزی، تنها سه عضو قابلیت اهدا پیدا کند.
با توجه به آمارهای موجود حدود ۶ هزار عضو در سال اهدا نمی‌شود و به صورت کاملا سالم خاکسپاری می‌شود که آمار بالا و البته قابل تاملی است.
مسوول واحد فراهم آوری اعضای پیوندی بیمارستان منتصریه مشهد با بیان اینکه به طور معمول در دنیا و همچنین در ایران نسبت تعداد بیماران نیازمند عضو بیشتر از میزان بیماران مرگ مغزی است، گفت: بر اساس اعلام وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، روزانه ۱۰ نفر بیمار نیازمند عضو به لیست انتظار پیوند عضو اضافه می‌شوند.
دکتر خالقی افزود: همچنین با وجود پیشرفت فراوانی که در زمینه اهدای عضو و پیوند در کشور داشته ایم روزانه بین هشت تا ۱۰ نفر و سالانه سه هزار و ۳۰۰ نفر به دلیل عدم دریافت عضو پیوندی جان خود را از دست می‌دهند که بیشترین میزان فوتی‌ها مربوط به بیماران نیازمند کلیه است.
وی شایعترین علت مرگ مغزی را سکته‌های مغزی و پس از آن ضربه‌های مغزی حاصل از تصادفات یا سقوط از ارتفاع دانست و گفت: با توجه به افزایش تصادفات، میزان مرگ مغزی در مردان بیشتر از زنان است.
مسوول واحد فراهم آوری اعضای پیوندی دانشگاه علوم پزشکی مشهد افزود: در سکته‌های قلبی منجر به ایست قلبی پس از احیای قلب، بیمار دچار مرگ مغزی می‌شود، که تشنج طولانی مدت منجر به مرگ مغزی، حمله آسم و مواردی که باعث عدم رسیدن خون به مغز می‌شود، از دیگر عوامل ایجاد کننده مرگ مغزی است.
خالقی با اشاره به چرایی فوت افراد نیازمند عضو گفت: متأسفانه به دلیل عدم رضایت خانواده‌ها، نبود آگاهی از مرگ مغزی، نبود آموزش‌های لازم و فرهنگسازی، منجر به این شد تا اهدای عضو در ایران به درستی انجام نشود.
وی بر تقویت بخش فرهنگی اهدای عضو در جامعه تاکید کرد و گفت: فرهنگ اهدای عضو باید در جامعه نهادینه شود چراکه این امر می‌تواند در کاهش هزینه‌های پیوند نیز موثر باشد.
بیش از ۹۰ درصد پیوندهای کلیه در مشهد از بیماران مرگ‌مغزی است
رییس بیمارستان تخصصی پیوند اعضای منتصریه در دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: اکنون بیش از ۹۰ درصد پیوندهای کلیه در این بیمارستان از بیماران مرگ مغزی انجام می‌شود و کمتر از ۱۰ درصد موارد از دهنده زنده است.
دکتر محسن علی‌اکبریان افزود: در گذشته بیشتر پیوندهای کلیه در بیمارستان های امام رضا(ع) و حضرت قائم(عج) مشهد از دهندگان زنده بود و سهم این پیوندها از بیماران مرگ مغزی تنها ۳۰ درصد بود که از سال ۱۳۸۰ با تاسیس بیمارستان منتصریه و افزایش فرهنگ اهدای عضو، پیوند کلیه از دهنده زنده روند کاهشی به خود گرفت.
وی با اشاره به موفقیت و رشد پیوند کبد در بیمارستان منتصریه ادامه داد: کار پیوند کبد در این بیمارستان از سال ۹۲ با تنها ۹ مورد آغاز شد و پارسال تعداد پیوند کبد در این بیمارستان به حدود ۹۰ مورد افزایش یافت.
این عضو انجمن پیوند اعضای ایران اظهار داشت: در بیماران مرگ مغزی این امکان وجود دارد که کبد به ۲ قسمت تقسیم شود و یک قسمت به بزرگسال و یک قسمت به کودک پیوند شود که همه موارد پیوند کبد به لحاظ تکنیکی در این بیمارستان قابل انجام است و در صورت اورژانسی بودن شرایط بیمار نیازمند به کبد، اگر بیمار مرگ مغزی وجود نداشته باشد به صورت موردی از پدر یا مادر یا خویشاوند درجه یک، پیوند انجام می‌شود.
دکتر علی‌اکبریان افزود: هم اکنون سالانه بین ۲۰۰ تا ۲۲۰ بیمار مرگ مغزی به بیمارستان منتصریه مشهد معرفی می‌شوند که درصد زیادی از این بیماران اعضایشان اهدا و پیوند می‌شود و درصد اندکی از این بیماران اعضایشان برای پیوند مناسب نیست.
وی ادامه داد: امیدواریم با همکاری همه ارگان‌های فرهنگ‌ساز و مسوولان کاری کنیم که فرهنگ اهدای عضو در کشور نهادینه شود و اگر کسی نیز با مرگ مغزی از دنیا رفت چون تنها یک درصد مرگ‌ها مرگ مغزی است، اعضای بدن وی به دیگران اهدا شود.