به گزارش خبرنگار ایرنا، خروش ضد طاغوتی همدانی‌ها که حماسه ۳۰ مهر ۵۷ را رقم زد، بازتاب‌های گسترده‌ای در سطح ملی و جهانی داشت، به طوری که پس از آن، سلسله تظاهرات بسیاری علیه رژیم شاهنشاهی به راه افتاد که یکی از آنها حماسه ۱۳ آبان ماه سال ۵۷ بود.
اهمیت قیام مردم و دانش آموزان همدانی در این روز تا جایی بود که امام خمینی(ره) که در پاریس حضور داشتند از تظاهرات کنندگان حمایت کردند.
در این روز شماری از دانش‌آموزان همدانی در اعتراض به آتش کشیدن مسجد جامع کرمان، سینما رکس آبادان و سرکوب دانش‌آموزان تظاهرات دبیرستان پروین همدان در مرکز شهر همدان فریاد الله اکبر سر دادند، فریادهایی که کم کم تبدیل به مرگ بر شاه شد.
پیش قراولان این تظاهرات دانش آموزان و نوجوانان شجاع همدانی بودند که ماموران رژیم طاغوتی در خیابان شورین قدیم (شهدا فعلی) آنان را به گلوله بستند.
«محمود احدیان» یکی از دانش آموزان همدانی حاضر در حماسه ۳۰ مهر ۵۷ با بازگویی خاطرات خود از این واقعه به خبرنگار ایرنا گفت: این حماسه یکی از مظاهر اعتراضات باشکوه مردمی شهر همدان در حمایت از انقلاب اسلامی و به مناسبت برگزاری چهلمین روز شهدای ۱۷ شهریور تهران بود که طی آن دهها تن از هموطنان تهرانی به خاک و خون کشیده شده بودند.
وی ادامه داد: در آن سالها و در آستانه پیروزی انقلاب اسلامی رسم بر این بود که هر استانی که در روند انقلاب شهدایی را تقدیم می کردند، مردم استانهای دیگر برای آن شهدا مراسم هفتم و چهلم با هدف اعتراض به حکومت ستمشاهی برگزار می کردند، همانگونه که چهلم شهدای قم نیز در همان سال در تبریز برگزار شد.
احدیان افزود: بر همین اساس با هماهنگی مردمی تعدادی از دانش آموزان و معلمان دبیرستانهای پروین اعتصامی، شریعتی و امام در اقدامی خودجوش و با هماهنگی روحانیان و بازاریان شهر همدان ۳۰ مهر اقدام به راهپیمایی اعتراضی کردند.
این دانش آموز همدانی حاضر در راهپیمایی ۳۰ مهر سال ۵۷ گفت: برخورد نامناسب ماموران شهربانی با یکی از دختران دبیرستان پروین اعتصامی، عزم مردم شهر را برای نشان دادن خشم از رفتار ستم شاهی دوچندان کرد به گونه ای راهپیمایی آن روز به شکل منسجم تری برگزار شد.
وی با اشاره به اینکه در حماسه ۳۰ مهر همدان با شهید احمد مسگریان که توسط منافقین به شهادت رسید، برای برگزاری هر چه بهتر راهپیمایی مشورت های لازم را با فعالان دانش آموزی انجام می داد، افزود: با توجه به نبود رسانه های جمعی دسترس مردم، اطلاعات و هماهنگی های مردمی به صورت سینه به سینه انجام می شد و بر این اساس مقرر شد که در میدان پهلوی سابق (امام خمینی (ره) فعلی) تجمعی اعتراض آمیز داشته باشیم.
احدیان ادامه داد: با توجه به اینکه مرحوم آیت الله آخوند ۲ ماه قبل از حماسه ۳۰ مهر فوت کرده بودند و در مراسم تشییع این عالم ربانی بنای اعتراض به حکومت نیز بنیان گذاشته شده بود، آن روز از میدان فردوسی به سمت میدان مرکزی همدان، حضور بیش از پیش نیروهای شهربانی به طور کامل محسوس بود گویی برای برخورد نظامی با مردم آماده و برنامه هایی را تدارک دیده بودند.
او گفت: با رسیدن به میدان مرکزی شهر متوجه بسته شدن راهها شدیم و آن زمان درگیری ها شروع شد که حدود پنج ساعت به طول انجامید.
به گفته وی ماموران در ابتدای خیابان شهدا و از بالای ساختمانها مردم را هدف گلوله قرار می دادند که بر اثر آن تعدادی شهید و تعداد زیادی هم زخمی شدند و کشتار خونین مردم همدان در آن روز بازتاب های بین المللی زیادی داشت و درصدر اخبار جهان قرار گرفت.
احدیان اظهار داشت: برگزاری چهلم شهدای همدان مقدمه ای برای راهپیمایی پرشکوه تاسوعای حسینی در اعتراض به رژیم ستمشاهی بود به گونه ای که این روز نقطه عطفی در تاریخ مبارزات مردم ایران با حکومت دست نشانده آمریکایی ها شد.
به گفته وی با گذشت هر روز اتحاد و همبستگی مردم روز به روز بیشتر می شد و آنها یکدست و همصدا با وحدتی فراگیر خواهان سرنگونی حکومت شاهنشاهی شدند.
یکی دیگر از شاهدان عینی واقعه ۳۰ مهر همدان در گفت وگو با خبرنگار ایرنا، تشییع پیکر شخصیت مبارز و انقلابی همدان آخوند ملاعلی معصومی در شهریور ۵۷ را آغازگر حادثه ۳۰ مهر دانست و گفت: این مبارز انقلابی اعتماد به نفس و انسجامی خاص به حرکت ضد رژیم شاهنشاهی مردم بخشید.
«محمد جواد بیات» اظهار داشت: پیوستن گروه های مختلف مردم از روستاها و محله های مختلف شهر به قیام مردم همدان با طنین شعار «الله اکبر» ماموران شاهنشاهی را برآشفته کرده بود.
وی نقش زنان همدانی در واقعه ۳۰ مهر ۵۷ را بسیار پررنگ عنوان کرد و ادامه داد: با حرکت دانش آموزان دختر مدرسه پروین اعتصامی، مدارس پسرانه نیز به آنها پیوستند و به تظاهرات پرداختند.
بیات تصریح کرد: ماموران رژیم در این روز تظاهرات کنندگان را به گلوله بسته و بسیاری از مردم را مجروح و تعدادی از جوانان شهر نیز به شهادت رسیدند.
این شاهد عینی واقعه ۳۰ مهر همدان، غیرت دینی، انقلابی بودن، لحظه شناسی، بصیرت، توجه به ولایت فقیه و امید به آینده داشتن را از پیامدهای حادثه ۳۰ مهر همدان دانست.
بیات اظهار داشت: ملت ایران پس از این واقعه با مردم همدان ابراز همدردی کردند و به جرات می توان گفت ۱۳ آبان ریشه در حادثه ۳۰ مهر دارد.
شاهد عینی واقعه ۳۰ مهر همدان ادامه داد: در این روز پس از شایعه خبر هتک حرمت به دانش‌آموزان دختر، دانش‌آموزان پسر از دبیرستانهای مختلف به طور گروهی در مسیرهای منتهی به بازار و میدان مرکزی شهر به حرکت درآمدند که محل تجمع آنها خیابان شهدا فعلی (شورین سابق) بود.
بیات که خود دانش آموز دبیرستان علویان بوده گفت: بنده و سایر دانش‌آموزان این دبیرستان در آن روز از انتهای خیابان اکباتان به حرکت درآمدیم و با پیوستن سایر مردم همانند امواج سیل‌آسا در خیابان شهدا با شعارهای «بگو مرگ بر شاه»، «تا مرگ شاه خائن، نهضت ادامه دارد»، «ساواکی مرگت فرا رسیده» و «تا خون در رگ ماست خمینی رهبر ماست» خشم و انزجار خود را از حکومت شاهنشاهی اعلام کردیم.
وی افزود: عوامل شهربانی و امنیتی وقت، هنگامی که خود را در مقابل انبوه جمعیت انقلابی درمانده و ناتوان دیدند دست به اسلحه بردند و از بلندی ساختمان هتل کاخ قدیم و یاس فعلی واقع در ابتدای خیابان شهدا و پاساژ میدانچی از ساختمان‌های بلند شهر همدان بر روی مردم آتش گشودند.
این شاهد عینی واقعه ۳۰ مهر ۵۷ ادامه داد: حجت‌الاسلام بشیر مهدوی،حمید صیفی و امیر توسلی و تعداد دیگری از دوستان دبیرستان علویان از جمله مجروحان واقعه ۳۰ مهر همدان هستند.
وی با اشاره به اینکه درگیری از نخستین ساعات روز آغاز شد و تا ساعت سه بعد از ظهر ادامه یافت تصریح کرد:
این واقعه موجب شد تا روزنامه‌نگاران همدان و علما و بزرگان دست به قلم، اعتصاب کنند.
بیات افزود: امام خمینی(ره) در پاریس پس از شنیدن خبر این حادثه در اعتراض به رژیم منحوس پهلوی در حمایت از مردم انقلابی همدان اظهار لطف و محبت کردند و نیز آیات عظام از جمله گلپایگانی و علمای سایر کشورها با حوزه علمیه همدان و مردم ولایی و خانواده‌های شهدا ابراز همدردی کردند.
به گفته وی در این قیام سه دانش آموز شهید، ۱۹ تن جانباز و چندین نفر نیز دستگیر شدند که در پی آن اعتراض و تظاهرات مردم کرمانشاه، اعتراض مردم کبودرآهنگ، اعتصاب کارکنان صنعت نفت کشور، انتشار پیام انجمن روزنامه‌نگاران ایران، پیام امام راحل از پاریس در دوران تبعید و راهپیمایی روز ۱۳ آبان توسط دانش‌آموزان شکل گرفت.
حماسه ۳۰ مهر همدان الگو و مقدمه‌ای برای واقعه ۱۳ آبان
مدیرکل دفتر امور فرهنگی و اجتماعی استانداری همدان نیز در مورد این حماسه گفت: حماسه ۳۰ مهر همدان الگو و مقدمه ای برای واقعه ۱۳ آبان ۵۷ شد، روزی که دانش آموزان با بصیرت خود نسبت به آتش کشیده شدن مسجد کرمان اعتراض کردند.
«غلامرضا فریدونی» با تاکید بر اینکه باید فاصله خود را با نسل جوان کم کنیم افزود: جوانان باید از علل وقایعی که منجر به انقلاب اسلامی شد آگاه شوند.
وی حماسه ۳۰ مهر را درسی برای بصیرت افزایی دانش آموزان خواند و ادامه داد: در جهاد تبیین برای شناساندن انقلاب اسلامی و کارکردهایش برای گروه دانش آموزان کوتاهی شده است.