موضوع خرید مسکن و اجاره بها طی سالهای اخیر تبدیل به مساله‌ای لاینحل در زندگی مردم شده است چنانکه بازار مسکن در حوزه خرید و فروش طی چند سال اخیر شاهد رشد بی حساب و کتاب نرخ ها بوده و اینک با رکورد نسبی در این حوزه بازار رهن و اجاره خود تبدیل به بحرانی برای خانوارها شده و در این میان به اعتقاد کارشناسان آنچه تعادل برقرار می کند توازن میان عرضه و تقاضاست که در این سالها بدان جدی پرداخته نشد.
در واقع تحریم ها و افزایش قیمت مصالح ساختمانی و بدنبال آن رشد نجومی قیمت خانه‌ها از سال ۹۷ خانه دار شدن را برای بخش بزرگی از مردم و به ویژه جوانان به رویا و سرابی بدل کرد و فشار تحریم ها هر روز بیشتر شد و بازر را نیز دستخوش تغییرات جدی در حوزه قیمت ها کرد اما در همین شرایط، دولت سیزدهم می کوشد تا در قالب طرح هایی چون طرح نهضت ملی مسکن در این بازار میان عرضه و تقاضا توازنی معقول برقرار کند.
در گذشته هم طی سالهای ۸۵-۸۶ در زمان استقرار دولت نهم و دهم هم در زمانی که قیمت مسکن در مقطعی جهش ناگهانی یافت، طرح‌هایی همچون مسکن مهر آغاز و بخشی از آن در همان دولت اجرا شد اما در حین و پس از اجرای این طرح انتقادهای شدیدی به موضوعاتی همچون جانمایی، کیفیت ساخت و مقاومت ساخت و سازها در مقابل حوادث طبیعی همچون زلزله و عدم پیش بینی زیرساخت‌های لازم در این پروژه صورت گرفت.
گیلان بدلیل برخورداری از مواهب طبیعی همچون سواحل، جنگل ها، تالاب، رودخانه، زمین های کشاورزی و ... جزو سه استان متراکم کشور قرار دارد از اینرو برای اجرای طرح های مختلف چون طرح نهضت ملی مسکن با چالش کمبود زمین روبروست اما با وجود تمامی محدودیت ها در استان تلاش شده تا تقریبا زمین جهت ساخت نهضت ملی مسکن برای تمامی تاییدشدگان نهایی تامین شود.
دولت سیزدهم مصمم به اجرای سریع طرح نهضت ملی مسکن
چنانکه در ارتباط با اجرای طرح نهضت ملی مسکن استاندار گیلان در جلسه شورای مسکن استان بر مصمم بودن دولت سیزدهم برای اجرای سریع و کامل طرح نهضت ملی مسکن در کشور تاکید کرد و افزود : در استان هم این طرح با جدیت و دقت و سرعت پیگیری و اجرایی می شود.
اسدالله عباسی با بیان اینکه تلاش دولت بر آن است که عرضه و تقاضا در مسکن متعادل و حتی عرضه از پیشی گیرد تا قیمت مسکن در کشور کاهش یابد و از سوی دیگر با سیاست‌گذاری‌های مناسب با اجرایی کردن طرح نهضت ملی مسکن و خانه‌دار شدن اقشار مختلف به خصوص جوانان و زوج های جوان می توان قیمت مسکن را کاهش داده و به تعادل نسبی رساند.
وی افزود: همچنین یکی از دغدغه های مهم دولت نیز ایجاد اشتغال است که با احداث سریع و بهنگام واحدهای مسکونی طرح نهضت ملی مسکن، می‌توان اشتغال خوبی نیز ایجاد کرد و احداث خانه برای اقشار مختلف مردم، می تواند در ایجاد اشتغال نیز نقش مثبتی داشته باشد.
نماینده عالی دولت در گیلان با انتقاد از گرانی مسکن طی چند سال اخیر گفت: دولت گذشته برای ایجاد و تولید مسکن برای قشر آسیب پذیر بی‌تفاوت بود و هیچ اقدام موثری در حوزه مسکن انجام نگرفت.
وی ادامه داد: به طور کلی در دولت گذشته احداث مسکن برای واجدان شرایط تعطیل شد و همین امر موجب افزایش بی رویه قیمت مسکن در کشور شد اما اینک دولت سیزدهم مصمم است که با قدرت، طرح نهضت ملی مسکن را اجرایی و به سرانجام برساند.
استاندار گیلان تصریح کرد: برای احداث و اجرایی شدن طرح نهضت ملی مسکن در گیلان، تمامی شرایط ساخت و ساز باید مدرن انجام شود و هر واحد با امکانات کامل و بدون مشکل، با کیفیت مطلوب و همچنین با حداقل قیمت تمام شده به متقاضیان تحویل داده شود.
وی در ادامه افزود: در این راستا شرکتهای آب، برق، گاز و سایر شرکتها خود را جدا از دولت ندانند و همکاری لازم را برای احداث واحدهای طرح نهضت ملی مسکن داشته باشند و برای احداث این واحدها نیز، باید از همه ظرفیتها و کمک همه نهادها استفاده شود.
استاندار گیلان به کمبود زمین در این استان نیز اشاره و بیان کرد: با توجه به اینکه زمین در بعضی از شهرها کم است، متقاضیان می‌توانند از شهرهای مجاور برای خانه دار شدن خود در طرح نهضت ملی مسکن در گیلان استفاده کنند که البته این طرح در رشت قابل اجرا نیست چون کلانشهر رشت با کمبود زمین مواجه است.
بهره برداری یک هزار و ۹۰۰ واحد نهضت ملی مسکن در روستاهای استان تا دهه فجر
یکی از کارگزاران اجرای پروژه نهضت ملی مسکن در گیلان بنیاد مسکن است که به عنوان قائم مقام راه و شهرسازی در این پروژه فعا لیت می کند.
در همین رابطه سراغ مدیرکل بنیاد مسکن استان رفتیم. او می گوید: این اداره کل قائم مقام راه و شهرسازی در طرح نهضت ملی مسکن در طرح های مناطق زیر یکصد هزار نفر جمعیت است و بدین منظور ۲۹ هکتار زمین برای ساخت ۲ هزار و ۹۸۳ واحد در قالب ۱۹ پروژه در ۱۲ شهر تحویل گرفتیم که یک هزار و۶۶۲ واحد به صورت گروههای ساخت و یک هزار و ۳۹۲ واحد بنیاد ساخت است.
حامد دائمی افزود: بنیاد مسکن در شهرهایی که متقاضی موثر داشته (یعنی ۴۰ میلیون تومان اولیه را واریز کرده باشند) یک هزار و۶۶۲ واحد را به صورت گروههای ساخت و یک هزار و ۳۹۲ واحد را به صورت بنیاد ساخت اجرا می کند.
وی اظهار داشت: ۳۸ هزار و ۳۲۹ نفر در شهرهای زیر یکصد هزار نفر در ۵۰ شهر گیلان ثبت نام کردند که از این تعداد هشت هزار و ۳۲ نفر حائز شرایط شدند و هفت هزار و ۶۸۹ نفر تایید نهایی شدند از این تعداد یک هزار و ۲۵۶ نفر ۴۰ میلیون تومان واریز نمودند.
وی یادآور شد: برای تمامی پروژه هایی که مبلغ اولیه ۴۰ میلیون تومان را واریز کرده اند تخصیص پروژه صورت گرفته یعنی پروژه آنها مشخص شده است.
دائمی با اشاره به ساخت پروژه ۶۲۴ واحدی در رشت و ۳۶ واحدی در انزلی بیان کرد: فقط ۲ پروژه نهضت ملی مسکن بالای یکصد هزار نفر در استان در اختیار بنیاد مسکن قرار گرفته که این سازه ها در انزلی ۴۰ درصد و در رشت ۱۵ تا ۲۰ درصد پیشرفت فیزیکی دارد.
وی با تاکید بر ضرورت اجرا و تحویل پروژه نهضت ملی مسکن در موعد تعیین شده، اظهار کرد: اگر مردم واریز وجه به موقع نداشته باشند پروژه تعلیق می شود.
اما مساله اصلی اجرای این طرح تامین زمین برای ساخت و ساز است که بخشی از آن تامین و تحویل بنیاد مسکن شد اما بخشی دیگر هم باید مشخص شود.
جبران کمبود زمین نهضت ملی مسکن در گیلان با خرید زمین از مالکان خصوصی
راه و شهرسازی متولی اصلی پروژه نهضت ملی مسکن است و در عین حالی که این پروژه به ۲ کارگزار ستاد اجرایی فرمان امام(ره) و بنیاد مسکن محول شده اما بخشی را نیز به طور مستقیم خود اجرا می کند.
معاون نوسازی و بازآفرینی مسکن اداره کل راه و شهرسازی گیلان در این رابطه در گفت و گوی اختصاصی با خبرنگار ایرنا نیز به جزئیات اجرای پروژه نهضت ملی مسکن در استان اشاره کرده و با بیان اینکه ساخت ۹۲ هزار واحد برای چهار سال جزو برنامه ابلاغیه گیلان است، افزود: از محل اراضی سازمان ملی تاکنون؛ ۲۷۰ هکتار زمین در استان برای اجرای پروژه نهضت ملی مسکن تحویل شده است.
حسین کشاورز در گفت و گوی اختصاصی با خبرنگار ایرنا افزود: در نخستین اقدام برای تامین زمین از حدود ۲۷۰ هکتار از زمین های در اختیار راه و شهرسازی بوده است.
وی گفت: تاکنون از محل اراضی سازمان ملی توانستیم حدود ۲۷۰ هکتار زمین برای ساخت ۲۷ هزار واحد مسکونی یعنی به ازای هر هکتار یکصد واحد را شناسایی و برای ساخت پروژه نهضت ملی مسکن تحویل دهیم.
کشاورز با بیان اینکه حدود ۱۰۹ هزار نفر متقاضی در طرح نهضت ملی گیلان ثبت نام کردند، گفت: از این تعداد حدود ۳۰ هزار نفر واجد شرایط بودند و تایید نهایی شدند که تکمیل مدارک را در سامانه مربوطه انجام دادند و باید برای آنها برنامه ریزی می کردیم.
وی اضافه کرد: همچنین تا کنون حدود ۶ هزار نفر وجه اولیه را در تعدادی از شهرهای استان واریز کرده اند و ما وظیفه داریم که برای ساخت واحدهای آنها برنامه ریزی کنیم.
به گفته معاون نوسازی و بازآفرینی مسکن اداره کل راه و شهرسازی گیلان؛ ستاد اجرایی فرمان امام (ره) در شهر رشت و صومعه سرا ۲ پروژه دارد که یک پروژه ۲۵۶ واحدی در صومعه سرا و یک پروژه یک هزار و ۷۱۲ واحدی در شهر رشت را اجرایی می کند که تا کنون انتخاب پیمانکار و فرآیند اخذ پروانه را انجام داده و عملیات اجرایی پروژه را شروع کردند، معماری های سازه انجام شده و پیمانکار به صورت عملی اجرای کار را در دست دارد.
وی ادامه داد: در پروژه های در اختیار ستاد اجرایی فرمان امام(ره) در شهر رشت فونداسیون برای ۵۰۰ واحد در حال اجراست و برای حدود یک هزار و ۲۰۰ واحد نیز پیمانکار انتخاب شده و بزودی مستقر و فرآیند اجرایی آن آغاز می شود.
وی این پروژه ها را در قالب گروه ساخت ۶ نفره یا هشت نفره عنوان و تصریح کرد: نظام مهندسی و یا بنیاد مسکن پیمانکار می گیرد و کار را شروع می کند که اجرایی شده است.
کشاورز، کارگزار دیگر پروژه نهضت ملی مسکن را بنیاد مسکن دانست و گفت: ساخت پروژه های نهضت ملی زیر یکصد هزار نفر نیز به بنیاد مسکن محول شده ضمن اینکه حدود ۲ پروژه در رشت ۶۲۴ واحد و انزلی ۳۶ واحد با جمعیت بالای یکصد هزار نفر نیز به این دستگاه سپرده شده است.
وی گفت: این ۲ پروژه بنیاد مسکن پیشرفت قابل قبولی دارد که در انزلی ۴۰ درصد و در رشت هم حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد پیشرفت فیزیکی دارد.
وی ادامه داد: مابقی شهرها شامل آستارا، صومعه سرا، ماسال، رودبار، لنگرود، رودسر که زیر ۵۰ هزار نفر بودند در قالب های مختلف گروه ساخت و یا بنیاد ساخت کار را شروع می کند.
کشاورز با بیان اینکه بخشی از پروژه ها توسط راه و شهر سازی انجام می شود، گفت: پروژه هایی که در این طرح توسط راه و شهرسازی در شهر رشت تعریف شده، ۲ هزار و ۷۲۰ واحد در مسکن مهر رشت، همچنین یک پروژه ۲۰۰ واحدی با پیشرفت ۲۰ درصدی در رشت و انعقاد یک پروژه ۲۰ هکتاری با قرارگاه امام حسن مجتبی (ع) در رشت داریم که فرآیند ساخت شان را قرار است، شروع کنند.
وی ادامه داد: یک پروژه ۵۰ هکتاری نیز در رشت تعریف شده که هنوز کاری انجام نشده اماطراحی های اولیه برای ساخت پنج هزار واحد پیش بینی شده است.
وی گفت: به غیر از این پروژه ها، طرح هایی نیز برای نیروهای مسلح دیده شده است که تفاهم نامه هایی با وزارت راه و شهرسازی برای ۲ هزار واحد در چمخاله، انزلی و رشت متقاضی واجد شرایط پیش بینی شده که به دلیل داشتن واحد مهندسی در سازمان نیزوهای مسلح زمین در اختیار انها قرار می گیرد و فرآیند ساخت را شروع خواهند کرد.
معاون نوسازی و بازآفرینی مسکن اداره کل راه و شهرسازی گیلان با بیان اینکه به مردم پیامک می دهیم تا واریز وجه انجام بدهند، اظهار داشت: مردم باید آورده خود را همراه با پیشرفت پروژه در زمان هایی که اعلام می شود، واریز کنند وگرنه به طور یقین اگر همراه با پیشرفت پروژه آورده خودشان را به موقع پرداخت نکنند، پیمانکار نمی تواند پروژه را در زمان موعد به اتمام برساند.
وی علت این امر را تورمی که ممکن است اتفاق بیافتد، عنوان و بیان کرد: با تورمی که ممکن است روی دهد، ساخت مسکن برای آنها با قیمت بیشتری تمام خواهد شد و بنابراین مردم در زمان اعلام شده تکمیل وجه خود را انجام دهند تا براساس برنامه زمانبندی شده کار انجام شود و به تورم و قیمت بیشتر در ساخت مسکن مواجه نشوند.
کشاورز به مشکلات احتمالی برای اجرای این پروژه در استان اشاره کرد و افزود: قرار است بحث های زیر ساختی مثل آب و برق و گاز که نیاز به اعتبار دارند از طریق توسعه مسکن تامین شود طرح ها آماده است اما اجرای آنها در گرو تامین اعتبار از طریق صندوق توسعه مسکن است.
وی اظهار داشت: این دستگاهها هنوز عملیات زیر ساختی را شروع نکردند؛ ضمن اینکه تاکنون در تعدادی از شهرها هنوز به اندازه کفایت زمین تامین نشده است.
کشاورز با بیان اینکه بحث تخفیف پروانه ۵۰ درصدی توسط نظام مهندسی انجام می شود، اظهار کرد: البته در حال حاضر سرانه استانی تامین شده و با این وجود تقاضای اعتبار کردیم تا در صورتی که نتوانیم از طریق دولتی تامین زمین انجام شود اعتبار برای خرید زمین های مردم را برای ساخت این طرح داشته باشیم.
وی خاطر نشان کرد: تلاش شده تا از نظر فنی و کیفی این پروژه نسبت به پروژه مسکن مهر بهتر باشد چراکه از چندین دستگاه مرتبط همچون نظام مهندسی و یک کنترل توسط مهندسین مشاور و توسط کارگزاران و نظام مهندسی و راه و شهرسازی نظارت می‌شود ضمن اینکه تلاش کردیم تا طرح سازه مطلوب باشد و فضاهای عمومی خدمات عمومی مثل بازارچه ها، درمانگاه و مسجد نیز برای آن پیش بینی شود تا بتوانیم خدمات خوبی را به متقاضیان بدهیم.
وی تفاوت قیمت این واحدها با مسکن خارج از این طرح و در بازار را حدود ۵۰ درصد عنوان و بیان کرد: واجدان شرایط می توانند با قیمت مناسب نسبت به بازار از این طرح ها بهره مند شوند.
کشاورز ابراز امیدواری کرد که طی ۲ سال آینده پروژه های نهضت ملی مسکن که امسال عملیات اجرایی آنها آغاز شده به بهره برداری برسد.
بهره گیری از تجربه مسکن مهر برای ارتقاء کیفی نهضت ملی مسکن
اما هنوز در اجرای این طرح دغدغه هایی مثل ضعف ها و کمبودهای مسکن مهر وجود دارد، در واقع امروز نهضت ملی مسکن با کوله باری از تجربه نقاط ضعف و قوت مسکن مهر پا به عرصه وجود گذاشت و اجرای آن در اختیار کسانی قرار گرفت که خود طرح های بسیاری را در این بخش اجرا کرده بودند.
مشاور، طراح و ناظر یک شرکت مهندسین مشاور در پروژه نهضت ملی مسکن گیلان در این زمینه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا با اشاره به مزیت های طرح نهضت ملی مسکن نسبت به مسکن مهر گفت: از سال ۸۸ در اجرای پروژه مسکن مهر فعالیت می کردم و بعد از ۱۲ سال که مسکن مهر پایان یافت اکنون به عنوان مشاور، طراح و ناظر در پروژه نهضت ملی مسکن فعالیت دارم.
احمد فغانی به خبرنگار ایرنا گفت: مسکن مهر در شهر رشت در ۱۷۶ هکتار در زمینی کاملا کشاورزی بنا شد که هیچ تاسیسات زیر بنایی در اطراف آن وجود نداشت و از قبل دیده نشده بود و به ناچار برای احداث مسکن مهر نه تنها در رشت بلکه در بیشتر شهرهای استان مجبور به احداث تاسیسات زیر بنایی شدیم اما بیشتر طرح های نهضت ملی مسکن در جایی بنا می شود که دست‌کم تاسیسات زیر بنایی در اطراف آن وجود دارد و می توان از خطوط انتقال برای بهره گیری در این طرح ها و خدمات زیر ساختی استفاده کرد.
وی اظهار داشت: در بحث مسکن مهر حتی جاده دسترسی هم وجود نداشت ولی در بسیاری از نقاط تعریف شده در طرح نهضت ملی مسکن جاده های دسترسی وجود دارد، ضمن اینکه پس از ۱۲ سال اجرای پروژه مسکن مهر مشکلات و نقاط ضعف آن شناسایی شده و تجربه ای که در آن پروژه بدست آوردیم را در این پروژه به کار می گیریم.
وی با بیان اینکه در مسکن مهراجرای پروژه توسط پیمانکار انجام و نظارت فقط از یک کانال انجام می شد، اظهار داشت: در پروژه نهضت ملی مسکن کارفرما راه و شهرسازی است و نظارت بیشتری ازکانال های مختلف بر پروژه انجام می شود.
فغانی اظهار داشت: در پروژه های مسکن مهر پیمانکاری بیشتر به شرکت های تعاونی سپرده شده بود که شغل شان به این موضوع مربوط نبود و فقط نظارت عالیه توسط راه و شهرسازی انجام می شد اما اکنون پیمانکار راه و شهرسازی است بنابراین ما به عنوان مشاور، ناظر و طراح تحت فشار هستیم تا کار اصولی تحویل دهیم.
وی با اشاره به اینکه ساخت و سازهای نهضت ملی مسکن قطعا از ساخت و سازهای داخل شهر ضعیف تر نیست، تصریح کرد: معتقدیم که ساخت و ساز نهضت ملی مسکن حتی از ساخت و سازهای انبوه داخل شهر نیز با کیفیت بهتری ساخته می شود زیرا نظارت بر آنها از چندین محل انجام می شود.
فغانی گفت: تفاوت هزینه ساخت بین سازه های دیگر نقاط شهری با نهضت ملی مسکن بدلیل کیفیت ضعیف این سازه ها نیست بلکه زمین در این پروژه ها توسط دولت تامین و با قرارداد پیمانکار ساخته می شود که ارزان تر است.
وی ادامه داد: بستن قرار داد به صورت انبوه ساخت به معنای کیفیت پایین تر از ساخت واحدهای دیگر نیست و موضوع مهمی که در این پروژه باید مد نظر قرار داد، تجربه ۱۲ سال ساخت انبوه مسکن در طرح مسکن مهر است که نقاط ضعف شناسایی شد اکنون نهضت ملی مسکن با تجربه ای از مسکن مهر این پروژه را اجرا می کند.
فغانی همچنین به تاثیر ساخت واحدهای نهضت ملی مسکن در قیمت مسکن اشاره و بیان کرد: بدلیل ساخت انبوه و یارانه های دولت و قراردادها با پیمانکاران این پروژه با قیمت ارزان تری نسبت به بازار تولید می شود.
اگرچه پس از تامین زمین توسط دولت مهمترین بخشی که می تواند در به سرانجام رسیدن این پروژه در زمان موعد تاثیرگذار باشد آورده‌های مردمی در زمان‌هایی است که به آنها اعلام می شود، اما تامین زمین یکی از چالش های دولت به ویژه در استانی همچون گیلان است که تاکنون تقریبا به میزان تایید شدگان کنونی زمین تامین شده است و این موجب شتاب بیشتری حداقل در اجرای وظایف دولت در این پروژه شده است ضمن آنکه بر خلاف مسکن مهر برای اجرای این طرح از ابتدا برای حوزه زیرساختی آن نیز تدارک و برنامه ریزی و پیش بینی اولیه و بعدی هم می شود و امید است سریعتر به سرانجام مطلوب رسیده و اثر خود را در بازار هم بگذارد.