به گزارش خبرنگار ایرنا ، شرکت آب منطقه ای مازندران به صورت رسمی اعلام کرد که امسال با توجه به خشکسالی دو سال اخیر، سال چندان خوبی در حوزه آب نداشته باشیم ، اما در عین حال همکاری و مشارکت در مدیریت بر مصرف آب را عاملی برای عبور از خشکسالی اعلام کرد.
شرکت آب منطقه ای مازندران نمونه مدیریت بر مصرف آب برای عبور از خشکسالی را در سال گذشته عنوان کرد ،یعنی طبق آمار مجموعا در فصل زراعی گذشته ۶۰۰ میلیون متر مکعب کمبود آورد آب وجود داشت که می‌توانست منجر به کاهش ۵۰ هزار هکتاری عملکرد شود. اما با همکاری کشاورزان و بهره برداران و همچنین اجرای برنامه‌های فنی و مدیریتی در نوبت‌بندی توزیع آب، میزان خسارت ناشی از کم‌آبی در حد ۱۰۰ هکتار باقی ماند.
کارشناسان جهاد کشاورزی و شرکت آب منطقه ای مازندران یکی از راهکارهای مورد تاکید برای عبور از خشکسالی را مدیریت ذخیره و مصرف آب آبندان ها عنوان می کنند، یعنی با برداشت زودتر ماهی‌ها از آب‌بندان، شاهد آبگیری زودهنگام آب‌بندان‌ها باشیم. در عین حال لایروبی آب‌بندان‌ها و بهسازی سردهانه‌ها نیز نکاتی هستند که نیاز به اجرای آن‌ها احساس می‌شود.
آب بندان ها به عنوان سازه سنتی تامین آب کشاورزی مازندران نقش تعیین کننده ای در جذب روان آب و بارندگی های پاییزی دارند و از آن جایی که این سازه ها طبق مقررات فقط با هدف تامین آب کشاورزی زراعی ایجاد شده است، هر گونه بهره برداری جانبی بویژه آبزی پروری از آن نباید اصل تامین آب زراعی را که عمدتا برای شالیزاری است ،تحت شعاع قرار دهد.
بر اساس آمار رسمی مساحت کل آب بندان های مازندران ۱۸ هزار هکتار است که با یک محاسبه سرانگشتی می توان آب آبیاری حدود ۹۰ هزار هکتار اراضی شالیزاری را از این سازه ها تأمین کرد و به همین دلیل نیز کارشناسان شرکت آب منطقه ای بر لزوم آبگیری بموقع آب بندان ها و مدیریت آن برای برنجکاری تاکید دارند.
طبق آمار رسمی شیلات مازندران از ۸۰۰ قطعه آب بندان موجود استان در ۵۳۰ قطعه آن پرورش ماهیان گرم آبی انجام و به طور متوسط ۴۳هزار تن انواع ماهی در این آب بندان ها پرورش یافته و عرضه می شود. علاوه بر این چهار هزار و ۵۰۰ نفر نیز به صورت مستقیم در این آب بندان ها مشغول کار هستند.
از آن جایی که از اواخر مهر تا آذر در فصل پاییز پیک برداشت ماهی از آب بندان های مازندران است و همزمان این بازه زمانی فرصت جذب روان آب ها و بارندگی پاییزی برای آبگیری محسوب می شود ،برخی از صاحبان آب بندان های دارای آبزی پروری برای این که بتوانند بدون دردسر ماهی های پرورش یافته را صید کنند نه تنها از آبگیری و یا ورود آب گل آلود به آب بندان ها جلوگیری می کنند ، بلکه برای صید راحت تر ماهیان اقدام به تخلیه آب از این سازه ها هم می کنند؛ چالشی دو سر برای احیای نقش آب بندان ها که یک سرش به معیشت بهره برداران گره خورده و سر دیگرش چاره اندیشی برای تامین آب شالیزارها را برای شرکت آب منطقه ای و جهاد کشاورزی مشکل کرده است.
اگرچه طبق بررسی میدانی پرورش ماهی و برنجکاری ۲ فعالیت مهم کشاورزی برای کشاورزان در آمد خوبی دارد و کشاورزان و بهره برداران نیز به اهمیت آبگیری به موقع آب بندان ها واقف هستند ،اما تغییرات آب و هوایی به خصوص شرایط بارندگی از نم نم باران به بارندگی ها سیل آسا ، فرصت آبگیری به موقع از بارندگی های پاییزی مهمتر شده است. مقوله ای که کارشناسان شرکت آب منطقه ای بر لزوم اولویت برنجکاری به جای پرورش ماهی تاکید می کنند.
لزوم سرعت بخشی لایروبی آب‌بندان‌های مازندران برای تقویت آب های زیر زمینی
مدیرعامل شرکت آب‌منطقه‌ای مازندران گفت: چندین سال است که بسیاری از آب‌بندان‌های ما لایروبی نشده و به دلیل برداشته نشدن گل و پیت و لای، کفِ این مخازن وضعیت سفت ساروجی پیدا کرده است. یعنی علاوه بر این‌که حجم ذخیره آب در آب‌بندان‌ها کم شده، میزان نفوذپذیری آب به سفره‌های آب زیرزمینی به شدت کاهش یافته و تقریبا متوقف شده است.
محمدابراهیم یخکشی افزود: برای استمرار و افزایش اثرگذاری آب‌بندان‌ها به عنوان یکی از منابع ارزشمند و مهم تأمین آب کشاورزی در مازندران به بهسازی این سازه‌های بومی آبی به ویژه لایروبی و تعمیق آن‌ها نیاز است.لایروبی و توسعه حجم و عمق آب‌بندان‌هاعلاوه بر این که حجم ذخیره آب را افزایش می‌دهد، دربهبود وضعیت سفره‌های آب زیرزمینی و جلوگیری از نفوذ آب شور نیز اثرگذار است.
وی افزود: با اختصاص اعتبار برای لایروبی آب‌بندان‌ها سرعت بهسازی این سازه‌های آبی در مازندران افزایش یافته که پیرو این اقدامات حجم و ظرفیت آبگیری آب‌بندان‌ها افزایش می‌یابد.
مدیرعامل شرکت آب‌منطقه‌ای مازندران خاطرنشان کرد: هر چند که از برخی آب‌بندان‌های استان استفاده‌هایی در زمینه گردشگری و پرورش آبزیان و طیور نیز انجام می‌شود، اما نباید فراموش کرد که نخستین و مهم‌ترین کارکرد آب‌بندان‌ها ذخیره و تامین آب در فصل غیر زراعی است تا در فصل زراعی آب مورد نیاز زمین‌های اطراف را تأمین کنند. در سال زراعی گذشته ۳۰۰ میلیون متر مکعب آب از آب‌بندان‌های مازندران برای شالیزارهای استان توزیع شد که اهمیت آب‌بندان‌ها را نشان می‌دهد.
یخکشی اظهار کرد: خوشبختانه با اعتبار اختصاص داده شده از سازمان برنامه و بودجه و نیز بند «ز» تبصره ۸ قانون بودجه مبنی بر استفاده از پتانسیل خاک انباشته شده در آب‌بندان‌ها، تعداد زیادی آب‌بندان توسط آب‌منطقه‌ای از طریق پیمانکاران شرکت و نیز بخش خصوصی در حال لایروبی است.
یخکشی اظهار کرد: در فصل زراعی گذشته ۳۹ درصد و در کل سال آبی گذشته هم ۱۳ درصد کاهش بارندگی داشتیم. شاخص آبدهی رودخانه‌های استان در فصل زراعی گذشته ۴۴ درصد کاهش یافت و حجم دخیره سدها و آب‌بندان‌ها و سدهای ما نیز ۱۴ درصد کم شد. آب زیرزمینی ما نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۱۶۹ میلیون متر مکعب و حجم سدها نسبت به همین زمان پارسال حدود ۵۴ میلیون متر مکعب کاهش یافته است.
یخکشی گفت: یکی از راهکارهای مورد تاکید ما این است که با برداشت زودتر ماهی‌ها از آب‌بندان، شاهد آبگیری زودهنگام آب‌بندان‌ها باشیم. در عین حال لایروبی آب‌بندان‌ها و بهسازی سردهانه‌ها نیز نکاتی هستند که نیاز به اجرای آن‌ها احساس می‌شود. معتقدیم که امسال با توجه به خشکسالی دو سال اخیر، سال چندان خوبی در حوزه آب نداشته باشیم.
افزایش تولیدات کشاورزی در خشکسالی با مدیریت توزیع آب
رئیس سازمان جهاد کشاورزی مازندران به اهمیت مدیریت مناسب منابع آبی در استان اشاره کرد و گفت: امسال در شرایطی ۲۱۵ هزار هکتار کشت اول برنج را داشتیم که شاهد کاهش چشمگیر بارندگی‌ها و ذخیره آب در سدها و آب‌بندان‌ها بودیم. نوبت‌بندی یکی از اولویت‌هایی بود که برنامه‌ریزی شد و خوشبختانه با وجود خشکسالی شرایط مناسبی را رقم زد.
حسن عنایتی اظهار کرد: ما بر اساس منابعی که داریم باید وضعیت تولید را تنظیم کنیم. جزو اولویت‌های اصلی همین است که همه کشاورزان را در بحث اصلاح الگوی کشت و مدیریت مصرف آب در شرایط کنونی پای کار بیاوریم.
وی افزود: کشور در حوزه کشاورزی به مازندران چشم دوخته است. اگر مدیریت آب را در اولویت نبینیم کشور با مشکل مواجه خواهد شد. بر همین اساس تلاش ما این است که با جدیت بیشتر در زمینه اصلاح روند مصرف آب کشاورزی و همچنین اصلاح الگوی کشت در مازندران گام برداریم.
معاون آبزی پروری شیلات مازندران با بیان این که کشاورزان کاملا نسبت به اهمیت آبگیری آب بندان ها واقف هستند و فرصت استفاده از بارندگی های پاییزی را برای آبگیری از دست نمی دهند، گفت: از آن جایی که برنجکاری به لحاظ درآمد و تامین برنج خود مصرفی نقش محوری در معیشت کشاورزان استان دارد، همواره در اولویت است ، به همین دلیل تامین آب شالیکاری از آب بندان ها را توجه دارند.
عسکری منعمی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: این که گفته می شود پرورش ماهی مانع آبگیری پاییزی آب بندان ها است ، صحیح نیست ، پرورش دهندگان ماهیان گرم آبی در آب بندان ها زمان برداشت را رعایت کرده و همه تدابیر برای استفاده از روان آب ها را دارند.
وی با توضیح این نکته که بیشتر آب بندان های مازندران توسط روستاییان به خصوص اعضای شورای محل و یا تشکل های آب بران مدیریت و استفاده می شود، ادامه داد : در سال های اخیر به دلیل درآمد خوبی که از محل پرورش ماهی و تولید برنج برای کشاورزان دارد، هزینه های زیر ساختی برای لایروبی آب بندان ها و خرید پمپ های قوی برای پمپاژ آب به داخل آب بندان ها انجام دادند.
معاون آبزی پروری مازندران بیان داشت: رها سازی و صید به موقع ماهیان در آب بندان های مازندران در حال انجام است و مشکلی در این بخش وجود ندارد.
شیلات مازندران با دارا بودن بیش از سه هزار و ۵۰۰ مرکز آبزی پروری و اشتغال بیش از ۶ هزار و ۵۰۰ نفر بهره بردار شیلاتی جایگاه ویژه ای درفعالیت های شیلاتی کشور دارد.