به گزارش خبرنگار فرهنگی ایرنا، حجت‌الاسلام حامد حاجی ملامیرزایی در دومین نشست حکمرانی محتوای کودک و خانواده در فضای مجازی که در سالن اجتماعات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با تشریح و مرور اجمالی اولین نشست این موضوع و با اشاره به تدوین اسنادی در زمینه صیانت از کودکان و نوجوانان در فضای مجازی، گفت: در این اسناد، بومی‌سازی فضای مجازی به نحوی که بتوان اعمال حاکمیت کرد، مدنظر بوده و پس از بومی‌سازی باید به سمت سالم‌سازی خدمات و اطلاعات رفت.
تاکید بر بومی سازی و سالم سازی خدمات و محتوا در فضای مجازی
رئیس مرکز توسعه فرهنگ و هنر در فضای مجازی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ادامه داد: یک سری اسناد بالادستی وجود دارد که ممکن است ناقص بوده و یا به خوبی پاسخگو نباشند و تا اجرا نشوند نیز امکان بهبود و تغییر در آن وجود ندارد از این رو در این اسناد، بومی‌سازی فضای مجازی به نحوی که بتوان اعمال حاکمیت کرد، مدنظر است؛ امروز ممکن است دغدغه ترویج زبان فارسی وجود داشته باشد. این دغدغه‌ها زمانی رخ می‌دهد که بتوانیم خدمات و محتوا را بومی‌سازی و سالم کنیم.
موضوع تولید محتوا در فضای مجازی دغدغه ملی ست
حاجی ملامیرزایی در ادامه با اشاره به هدف از برگزاری دومین نشست حکمرانی محتوای کودک و خانواده در فضای مجازی ادامه داد: این جلسه صرفاً ماموریت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیست بلکه دغدغه ملی محسوب شده و مصمم هستیم تا تصمیم‌گیری در این حوزه را به صورت عمومی مطرح کرده و آن را حل و فصل کنیم چراکه در حوزه عمومی تمام ذینفعان حوزه کودک باید با هم نسبت به ارائه راه حل جمعی و اجتماعی اقدام کنند.
مشاور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با تاکید براینکه امروز به دنبال آن هستیم تا به راه حل ملی در حوزه کودکان و نوجوانان در فضای مجازی نزدیک تر شده و با تقسیم کار میان متولیان امر به مرحله اجرا در این زمینه دست پیدا کنیم، ابراز امیدواری کرد تا به مقیاسی در حوزه کودک در تمامی ابعاد رسیده و در این حوزه به خوبی فعالیت کنیم.
دنبال تصدی گری نیستیم
حاجی‌ملامیرزایی ادامه داد: نقش تصدی‌گری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و نظرات مختلف نهادهای متولی باید در کنار یکدیگر قرار گیرد تا بتوانیم به راه حلی مناسب در رابطه با حوزه کودک در فضای مجازی دست پیدا کنیم.
به گفته رئیس مرکز توسعه فرهنگ و هنر در فضای مجازی باید حوزه کودکان و نوجوانان را محترم شماریم چراکه آینده کشور به این قضیه مهم مرتبط خواهد بود از این رو تمام تلاش خود را به کار خواهیم بست تا با همراهی و استفاده از نظرات و تجارب آرا به نتیجه ای مطلوب و جامع در این حوزه دست یابیم.
وی در عین حال گفت: همچنین همراه با حاضران در این نشست به دنبال تصمیمی هستیم که به صورت مشارکتی به دست آید تا ذینفعان را به مشارکت دعوت کنیم. در تمام مدل‌های سیاست‌گذاری عمومی راه حل ارائه می‌شود. در این جلسه به دنبال راه حل جمعی از زوایای مختلف هستیم.
در ادامه این نشست، کارشناس مرکز توسعه فرهنگ و هنر در فضای مجازی در رابطه با نظام رده‌بندی سنی محتوا و خدمات مجاز در فضای مجازی اظهار کرد: این نظام‌نامه دو بند از اساسنامه شورای عالی فضای مجازی شامل سند صیانت از کودکان و نوجوانان در فضای مجازی و طرح کلان معماری شبکه ملی اطلاعات را در برمی‌گیرد.
فراهم سازی شرایط ارائه خدمات فضای سالم برای کودکان
حامد اسماعیلی، افزود: نهادهایی که در تهیه این نظام‌نامه همکاری داشتند، وزارت آموزش و پروش، صدا و سیما و سازمان تبلیغات اسلامی بودند. همچنین، از تجارب دیگر نهادها نیز استفاده شد. فراهم سازی شرایط ارائه خدمات فضای سالم برای کودکان و همیاری والدین در بهره‌گیری مناسب از این فضا از جمله اهداف این نظام‌نامه است.
وی ادامه داد: همچنین، اعتماد به مبانی ارزش‌های اسلامی ایرانی در طراحی نظام محتوایی کودک و نوجوان، ارتقای سواد فضای مجازی و فراهم سازی شرایط اعمال قواعد آن از سوی سکوهای انتشار و اتخاذ رویکرد ایجابی و هدایتگری تربیتی در موضوع رده‌بندی سنی محتوا و خدمات از جمله راهبردهای تحقق این نظام‌نامه است.
صیانت از کودکان در حوزه محتوا
وی بیان کرد: صیانت از کودکان در حوزه محتوا در این نظام نامه به چند حوزه محتواهای سفید، سبز، نارنجی، خاکستری و سیاه تقسیم شده است که هر کدام تعاریف مربوط به خود را دارند. شاخص‌های مثبت این نظام نامه شامل خانواده، آموزش مهارت‌های متناسب با سبک زندگی اسلامی ایرانی، ارزش‌های انقلاب اسلامی و دفاع مقدس، عفاف و حجاب و شاخص‌های منفی آن نیز خشونت، ترس، دخانیات، یأس و ناامیدی و ... است. این سند طی پاییز امسال دارای شیوه نامه اجرایی شده و برای اجرا در اختیار نهادهای مختلف قرار خواهد گرفت.
چالش‌های توسعه زیست بوم و بسته پیشنهادی
نماینده مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در این نشست طی سخنانی در رابطه با چالش‌های توسعه زیست بوم و بسته پیشنهادی اظهار کرد: حفاظت همه جانبه از کودکان در فضای مجازی مسئله‌ای است که تحقق آن با توسعه خدمات و محتوای سالم در این حوزه در ارتباط است.
حسین بشری‌خاوه، افزود: نکته مهم این است که در سند صیانت از کودکان و نوجوانان توجه چندانی به توسعه محتوا و خدمات بومی نشده است. تجارب ملی توسعه زیست بوم کودک در فضای مجازی شامل سیم کارت کودک و نوجوان، ابزارهای مراقبت خانوادگی، تبلت‌های کودک و نوجوان و زیست بوم‌های مجازی است و خدمات دسترسی مبتنی بر اپراتورهای مختلف است.
محورهای بسته سیاستی پیشنهادی
بشری‌خاوه گفت: در مورد رفع چالش‌های موجود در این حوزه، بسته پیشنهادی ارائه شده که در آن به صورت مفصل به موضوع پرداخته شده است. اهم محورهای بسته سیاستی پیشنهادی شامل شفافیت و هدفمندسازی یارانه‌های حمایتی از طریق درگاه جامع عرضه محصولاتی بومی و تمرکز دستگاه‌های دولتی و حاکمیتی بر ترسیم قواعد و فعالیت بخش خصوصی و انجام اقدامات تسهیل گرایانه و حمایتی است.
وی بیان کرد: عادلانه‌سازی تسهیم درآمد محتوای دیجیتال میان دولت، اپراتور و تولیدکنندگان، حمایت تضمینی از محتواهای بومی و ارتقای دانش والدین، معلمان و مربیان نیز از دیگر محورهای بسته پیشنهادی است.
وضعیت زیست بوم مجازی کودکان مطلوب نیست
مدیرعامل مجموعه زیست بوم مجازی نبات نیز طی سخنانی در نشست حکمرانی کودک و خانواده در فضای مجازی در رابطه با موضوع زنجیره ارزش اظهار کرد: زیست کودک مانند محیطی است که حاکمیت در آن وجود دارد. هدف‌گذاری، تسهیل‌گری، تأمین امنیت، ایجاد زیرساخت، قانون‌گذاری و تنظیم‌گری، توبیخ، نظارت و حمایت از جمله مسائلی است که باید از سوی این حاکمیت انجام شود.
مجتبی سادات، افزود: امروز کودکان و نوجوانان در معرض داده‌ها و محتواهای مختلفی هستند که آن‌ها را از دیگران، خود و محیط اطراف به دست می آورند. در طراحی زیست بوم کودک چند واقعیت مهم وجود دارد. زیست بوم مجازی کودکان عملاً وجود دارد، اما مطلوب نیست.
سادات ادامه داد: زیست بوم پدیده‌ای چند وجهی است که شامل حوزه‌های فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی است. ایجاد زیست بوم به زمان و بستر نیاز دارد و عوامل ایجاد کننده یک زیست بوم مردم هستند. تعداد عوامل کلی تشکیل دهنده و مؤثر بر زیست بوم زیاد هستند و طراحی جز به جز تمام روابط امکان پذیر نیست. حاکمیت و دولت نقش معماری زیست بوم کودک را دارند. اهداف کلان، سیاست‌ها و قواعد را مشخص می‌کند.
باید خط قرمزها و تکالیف در حوزه کودکان و نوجوانان مشخص شود
وی تصریح کرد: حاکمیت و دولت باید نقش جداگانه و مشخص بخش‌های دولتی و خصوصی را مشخص کنند. فعالان و کارآفرینان حوزه کودک تکلیف خود را نمی‌دانند و باید در این زمینه خط قرمزها و تکالیف مشخص شود. چرخه تجاری‌سازی محصول در حوزه کودک شامل پژوهش، فرهنگسازی و ترویج، بازارسازی، تأمین سرمایه، توسعه زیر ساخت فنی، تولید و تأمین، بازاریابی، تبلیغ و جذب و فروش و خدمات پس از فروش و امور مشتریان است که در بخش خدمات پس از فروش مشکلات فراوانی وجود دارد.
کارشناس حوزه ارتباطات نیز طی سخنانی در نشست حکمرانی کودک و نوجوان در فضای مجازی در رابطه با ارائه مطالعه تطبیقی، زنجیره ارزش و تقسیم کار ملی اظهار کرد: غربی‌ها برنامه‌های عمیقی برای چند سال آینده و حکمرانی فضای مجازی دارند که شامل حکمرانی از طریق فضای مجازی، حکمرانی در فضای مجازی و حکمرانی بر فضای مجازی است.
رضا علی طرخان، افزود: حکومت‌ها برای تحقق مفهوم حکمرانی فضای مجازی سعی می‌کنند حاکمیت سرزمینی خود را در فضای مجازی بازتعریف و اعمال کنند. متأسفانه این مسئله در کشور ما کمی دیر آغاز شد. آخرین اقدامات در زمینه امن‌سازی فضای مجازی کودک در ایران شامل سیم کارت امن و ابزار امن است.
وی بیان کرد: برخی کشورها مانند آلمان در حوزه فضای مجازی کودک و نوجوان پیشرو است. تولید محتوا و محدود کردن اینترنت دو رویکرد کشورها در حوزه فضای مجازی کودک است که کشوری مانند آلمان در حوزه تولید محتوا ورود کرده و بسیار پیشرو است. نتیجه اینکه علیرغم قوانین موجود در کشور، حکمرانی محتوایی مشخص در این حوزه وجود ندارد. اولین راهکار پیشنهادی این است که وزارت ارشاد به عنوان متولی فضای مجازی در کشور شناخته و ترسیم و ارائه محتوا در کشور از این نهاد انجام شود.
طرخان با بیان اینکه امروز ۲۵ نهاد در حوزه فضای مجازی نقش دارند، گفت: در این زمینه نیاز به وجود متولی واحد است؛ وزارت ارشاد باید این وظیفه را انجام دهد. ترسیم و نظارت بر زنجیره ارزش محتوا شامل نیاز، طرح ایده، حمایت، تولید محتوا، ارائه خدمات، مصرف و خرید، خدمات پس از فروش و ... است.
ایجاد کارگروه‌های بررسی قوانین
وی اظهار کرد: قوانینی که مرتبط بر زنجیره ارزش محتواست را باید در کنار هم قرار داد و نهادهای مربوطه نیز بدان بپردازند. نیازمند ایجاد کارگروه‌های تخصصی برای بررسی قوانین هستیم تا ضمن این کار، نهادهای مختلف را ملزم به اجرای این قوانین کنند.
در بخش دیگری از این مراسم نماینده مرکز ملی فضای مجازی طی سخنانی به موضوع زیست بوم فضای مجازی کودک و خانواده پرداخت و اظهار کرد: بحث حوزه زیرساخت در حوزه فضای مجازی کودک و نوجوان به وزارت ارتباطات محول شده که ارتباط خوبی با این مرکز ایجاد شده است.
تاکید بر ورود نهادهای نظارتی در زیست بوم کودک و نوجوان در فضای مجازی
سیدآرش وکیلیان، افزود: تمامی سکوها و ارائه دهندگان محتوا ملزم به نظارت، صیانت از داده‌ها، رده‌بندی و تفکیک محتوا و خدمات ویژه هر رده سنی از خدمات عمومی هستند. زیست بومی که بر مبنای سند اصلی این حوزه ترسیم می‌شود شامل خانواده و مدرسه و ارتباط آن با سکوهاست. از سوی دیگر نهادهای نظارتی نیز باید در این حوزه ورود داشته باشند.
وی بیان کرد: موضوع مهم در این زمینه طرف ارائه کننده خدمات است. ترجیح این است که یک کاربر احراز هویت شده وارد سکوی صیانت شده، شود. البته هنوز سکوی صیانت شده‌ای به صورت دقیق ایجاد نشده و باید به این سمت حرکت کنیم.
تأمین سرمایه
وی تأمین سرمایه را نیز در این زمینه موضوع مهمی دانست که باید به دنبال آن بود و تصریح کرد: امروز در حوزه پرداخت مشکلات زیادی وجود دارد که امیدواریم با مصوبه دولت این مسئله تا حدودی مرتفع شود. اگر به وزارت ارتباطات اعلام شود که پلتفرم ویژه‌ای برای این موضوع در نظر گرفته شده، موضوع از سوی وزارتخانه پیگیری خواهد شد. یارانه‌های فرهنگی، تبلیغات و ... نیز در این زمینه مؤثر است که از سوی وزارت ارشاد پیگیری می‌شود. در حوزه ابزارهای توانمندساز نیاز به اهتمام بیشتری وجود دارد. پیشنهاد می‌شود که وزارت ارشاد با معاونت علمی ریاست جمهوری و وزارت ارتباطات در این حوزه همکاری داشته باشد.
باید روی محصولات داخلی متمرکز شویم
نماینده مرکز ملی فضای مجازی با بیان اینکه واقعیت این است که شرایط در این حوزه بسیار نامناسب است و اینکه بتوانیم در این زمینه بر روی محصولات داخلی متمرکز شویم شاید نوعی آرزو برای ما باشد ابراز امیدواری کرد تا دستورالعمل‌های لازم در این حوزه تا پایان سال آماده شود تا بخش خصوصی در این زمینه از سردرگمی بیرون آید.
وکیلیان گفت: در انتظار پیشنهادات بخش خصوصی در حوزه فضای مجازی کودکان و نوجوانان هستیم تا بتوانیم به خوبی در این زمینه تصمیم گیری لازم را داشته باشیم.
مدیر مسئول و صاحب امتیاز کودک پرس نیز طی سخنانی در دومین نشست تخصصی حکمرانی کودک و خانواده در فضای مجازی بیان کرد: در زنجیره ارزش حوزه کودک و نوجوان، دسترسی و نظام رده‌بندی محتوا و خدمات در سطح ملی پیاده‌سازی نشده است.
تعطیلی مجموعه‌های کودک و فضای مجازی
سجاد اسم‌حسینی افزود: از سال ۹۸ تاکنون بیش از ۷۰ درصد شرکت‌ها و مجموعه‌های فعال در حوزه کودک و فضای مجازی تعطیل شده‌اند و فعالان حوزه کودک و نوجوان به بسترهای توزیع دسترسی ندارند. همچنین، فرهنگ خرید و رژیم مصرف محصولات دیجیتال حوزه کودک و نوجوان در خانواده‌ها وجود ندارد.
وی بیان کرد: در رابطه با بحث زنجیره ارزش حوزه کودک و نوجوان اگر این حوزه را به نوعی یک صنعت درنظر بگیریم، تا کنون کار چندانی صورت نگرفته است. امروز نیازمند سکوی ویژه و یکپارچه‌سازی فعالان حوزه محتوا و خدمات حوزه کودک و نوجوان هستیم که در عرصه محتوا و خدمات فعال باشند.
او اظهار کرد: این سکوی تخصصی مبتنی بر حکمرانی شبکه‌ای خواهد بود یعنی شبکه فعالان حوزه کودک و نوجوان باید در کنار یکدیگر به این سکو برسند. اگر این سکو یکپارچه شده و وزارت ارشاد به عنوان متولی بر آن نظارت داشته باشد، ظرفیت‌های این حوزه قابلیت یکپارچه سازی دارند.
تاکید بر تقویت فضای بازار پردازی با متمرکز کردن ظرفیت زیست بوم
اسم‌حسینی بیان کرد: تقویت فضای بازار پردازی با متمرکز کردن ظرفیت زیست بوم نیز از مهمترین مسائلی است که باید در این حوزه در نظر گرفته شود. نمایشگاه فناوری‌های دیجیتال محتوایی فضای مجازی که دی ماه برگزار می‌شود، می‌تواند زمینه را برای دستیابی به سکوی مورد نیاز حوزه کودک و نوجوان در فضای مجازی فراهم کند.
مشاور وزیر فرهنگ و رئیس مرکز توسعه فرهنگ و هنر در فضای مجازی در پایان این نشست در جمع بندی مباحث و مرور آنچه بیان و مرور شد با اشاره به ضرورت پرداخت به حوزه کودک در فضای مجازی اظهار داشت: امروز پنجره واحد اطلاع رسانی در این حوزه شکل گرفته از این رو مجموعه پیشنهادات و نظراتی که امروز در این جلسه ارائه شد در این پنجره قرار می گیرد.
به غربت کودکان و نوجوانان در حوزه فضای مجازی نیفزاییم
حجت‌الاسلام حامد حاجی ملامیرزایی افزود: نباید با تشتت آرا به غربت کودک در حوزه فضای مجازی بیفزاییم، بلکه باید با همفکری و مشارکت به تصمیم واحدی در این حوزه دست پیدا کنیم. نیت ما این است که به سرعت به اجماع نظری در این حوزه دست پیدا کنیم و در زمان موجود به راهبرد واحد برسیم.
مشاور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی همچنین با بیان اینکه در حوزه برنامه‌ریزی کودک در حد پایینی قرار داریم، اظهار کرد: اصلاً به دنبال بخشی‌نگری و تصدی‌گری در این حوزه نیستیم و باید کمک کنیم که این پنجره واحد در حوزه کودک به دست آید.
تاکید بر ایجاد پنجره واحد در حوزه کودک و نوجوان
وی در عین حال گفت: باید برای دوری از سردرگمی در این حوزه به پنجره واحد و نقطه متمرکز برای تصمیم‌گیری دست پیدا کنیم. امروز مصرف کننده حوزه کودک در جامعه باید این پنجره واحد را مشاهده کند. باید به عینیت بخشی موضوعات کمک کرده و رشد اقتصادی مطلوبی در این حوزه داشته باشیم.