به گزارش ایرنا تربت حیدریه به عنوان یکی از قطب های کشاورزی خراسان رضوی از جمله معدود مناطقی است که به لحاظ کمی و کیفی در تولید چغندر جایگاه ویژه ای کسب کرده است ضمن اینکه یکی از بزرگترین کارخانه های قند ایران در این شهرستان فعال است.
چغندر قند از جمله محصولاتی است که نیاز به آب زیادی دارد و تشدید بحران خشکسالی در سالیان اخیر، کشت این محصول را با چالش جدی مواجه کرده است.
اگرچه کشاورزان تربت حیدریه طی سالهای اخیر با رفتن به سمت کشت نوین و استفاده از روش های مختلف همچون آبیاری بارانی و قطره ای؛ تا حدوئد زیادی مصرف آب را مدیریت کرده اند اما همچنان کشت برخی محصولات نظیر چغندر قند با چالش مواجه است.
امسال برای نخستین بار کاشت چغندر قند به شیوه کشت نشایی در تربت حیدریه عملیاتی شد و کشاورزان منطقه امیدوارند از این طریق بتوانند علاوه بر صرفه جویی بیشتر آب؛ برخی دیگر از چالش ها همچون سرما و یخبندان را نیز مدیریت کنند.
تولید محصولات کشاورزی به شیوه نشا در سالهای اخیر به عنوان صنعتی اشتغال‌زا، پردرآمد و کاربردی در جهان مطرح بوده است و برخی از کشاورزان و کارشناسان خراسان رضوی امیدوارند این روش در تربت حیدریه نیز جواب داده و موفق باشد.
به گفته احمد کریمی از کشاورزان مطرح تربت حیدریه؛ در علم کشاورزی نشای نهال کوچک، سالم، قوی و عاری از آفات و بیماری‌هاست که معمولا دارای چهار تا ۶ برگ بوده و در محیطی مناسب رشد کرده و به محض بهبود شرایط آب و هوایی مزرعه یا آماده شدن گلخانه به آنجا منتقل می شود تا ادامه مراحل داشت و برداشت اجرایی شود.
علی رضایی از دیگر کشاورزان تربت حیدریه نیز در گفتگو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: اگرچه کشت نشایی چغندر قند می تواند بخشی از مشکلات تولیدکنندگان را برطرف کند اما سیاست های حمایتی در تولید این محصول، نیازمند بازنگری است و کشاورزان انتظار حمایت بیشتری دارند.
مزایا و معایب کشت نشایی چغندرقند
معاون فنی اداره جهاد کشاورزی تربت‌حیدریه از صرفه‌جویی در مصرف آب به عنوان مهمترین مزیت کشت نشایی چغندر یاد کرده و گفت: با اجرای کشت نشایی تا ۲۵ درصد در مصرف آب صرفه‌جویی خواهد شد که در شرایط کم آبی کنونی، خیلی مهم است.
مهدی شیبانی در گفتگو با ایرنا از کاهش هزینه تولید به عنوان دومین مزیت کشت نشایی نام برد و افزود: از لحظه‌ای که نشا وارد زمین اصلی می‌شود تا لحظه برداشت، زمان نگهداری و مراقبت کوتاه‌تر و لذا هزینه کارگر در این شیوه کاهش می‌یابد.
وی اظهار کرد: همچنین کشت نشایی کاهش ۵۰ درصدی مصرف بذر را به دنبال دارد و با توجه به فصل سرد، گیاه در گلخانه از یخ زدن مصون خواهد ماند.
این کارشناس ارشد جهاد کشاورزی در ادامه به معایب شیوه کشت نشایی چغندر نیز اشاره کرد و بیان داشت: به دلیل فقدان ماشین آلات مجهز و پیشرفته، جابه جایی و برداشت چغندر در روش نشایی وقت‌گیر و نیازمند هزینه بیشتر کارگری است.
شیبانی افزود: همچنین در شیوه کشت نشایی عیار چغندر قند تا ۲ درصد کاهش می‌یابد، هر چند در مقایسه با افزایش سطح برداشت، به لحاظ هزینه و فایده برای کشاورز قابل جبران است.
حمایت دولت مهمترین قوه محرکه کشاورز
یکی از کشاورزان کل‌مالک تربت‌حیدریه که امسال اقدام به کاشت چغندرقند به شیوه کشت نشایی کرد، معتقد است برای رشد کشاورزان به طور عام و حمایت از چغندرکاران به طور خاص حمایت همه جانبه دولت بیش از هر چیزی اهمیت دارد.
محسن شرکت در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: اگر تا امروز کشت نشایی در تربت حیدریه توسعه پیدا نکرده است، به سبب فقدان دانش روز یا توان مالی ضعیف کشاورزان خرده مالک است که می توان با تسهیلات حمایتی و کار آموزشی آن را جبران کرد.
وی گفت: تربت‌حیدریه و به خصوص منطقه جلگه رخ پتانسیل بالایی برای تولید چغندر در مقیاس بسیار زیاد دارد و کیفیت آن بقدری بالاست که می‌توان به صادرات نیز فکر کرد.
شرکت تصریح کرد: شخصا موفق شدم از ۲.۵ هکتار زمین ۴۳۰ تن چغندر با عیار ۱۸ تا ۲۰ برداشت کنم پس ما حرف‌های زیادی برای گفتن داریم مشروط بر آنکه چوب لای چرخ ما نگذارند یا حداقل جلو واردات بی رویه شکر را بگیرند.
وی گفت: اهمیت این موضوع زمانی بیشتر مشخص می‌شود که دلالان در مهرماه یعنی زمان آغاز برداشت چغندر یک میلیون و ۲۰۰ هزار تن شکر وارد کشور کرده و با این اقدام به تلاش و سرمایه کشاورزان چوب حراج می‌زنند.
به گفته این کارآفرین، اگر دولت کمک نکند در آینده نزدیک شاهد نابودی کشاورزان چغندرکار و به تبع آن تعطیلی کارخانجات تولید قند و شکر در کشور خواهیم بود.
آغاز کشت نشایی چغندرقند در تربت‌حیدریه
مدیر جهاد کشاورزی تربت‌حیدریه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار کرد: برای نخستین بار و به صورت نمونه و ترویجی در گستره ۲.۵ هکتار از اراضی حاصلخیز منطقه رخ تربت‌حیدریه کشت چغندر قند به شکل نشایی یا گلخانه‌ای عملیاتی شد.
حسین محمدی افزود: با وجود اینکه کشت نشایی از حیث مصرف آب بسیار مقرون به صرفه است، اما تاکنون به دلایل مختلف از جمله سردسیر بودن تربت حیدریه به ویژه در جلگه رخ؛ کشت نشایی مرسوم نبود.
وی با این پیش بینی که از سال آینده سطح زیرکشت چغندرقند نشایی در تربت حیدریه افزایش می یابد، گفت: شیوه کشت نشایی به ۲ صورت بهاره و پاییزه است که در تربت‌حیدریه اغلب به صورت پاییزه و بذری می‌باشد.
وی اظهار کرد: کاهش مصرف آب، مدیریت سرما و یخبندان و مبارزه با علف‌های هرز از جمله مزیت هایی کشت نشایی است که اتفاقا کشاورزان تربت حیدریه در این زمینه با چالش هایی بیشتری مواجهند.
محمدی سطح زیرکشت کنونی چغندرقند در تربت حیدریه را سه هزار و ۱۰۰ هکتار و عملکرد تولید در واحد سطح را حدود ۶۰ تن در هکتار عنوان کرد.
وی با بیان اینکه هم اکنون برداشت چغندر در تربت حیدریه مراحل پایانی خود را طی می کند، افزود: امسال نزدیک به ۲۰۰ هزار تن چغندرقند مازاد بر نیاز کشاورزان شهرستان از ارقام مختلف توکان، دروتی، بتاسید، پرشیا و فرتانده برداشت شد.
مدیر جهاد کشاورزی تربت‌حیدریه گفت: منطقه جلگه رخ این شهرستان یکی از پتانسیل‌های خوب کشاورزی در استان خراسان رضوی است و در راستای بهبود شیوه آبیاری توانستیم ۲۳ هزار هکتار از اراضی منطقه را تحت آبیاری نوین قرار دهیم که از این حیث رتبه نخست استان را داریم.
محمدی افزود: دولت همواره سیاست های حمایتی خود را از کشاورزان داشته است هرچند متناسب با وضعیت عرضه و بازار تغییراتی در رویکردها پدید می آید.
شهرستان تربت‌حیدریه در ۱۵۰ کیلومتری جنوب مشهد مقدس قطب تولیدات کشاورزی و دامی محسوب می شود.