از آخرین باری که «شی جین پینگ» رئیس جمهوری چین به عربستان سعودی سفر کرده بود، ۶ سال (۲۰۱۶) می گذرد و او امروز (پنجشنبه ۱۷ آبان ۱۴۰۱ ) بار دیگر راهی این کشور عربی شده تا در چند نشست با کشورهای عربی شرکت کند.
بر اساس برنامه اعلام شده برای سفر رئیس جمهوری چین، او در سه نشست مختلف در عربستان سعودی شرکت خواهد کرد.
حضور شی جین‌پینگ در «اجلاس سران کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس و چین» و «اجلاس سران کشورهای عربی و چین» در کنار دیدار و گفت وگو با پادشاه و ولیعهد عربستان سعودی در سفر رئیس جمهوری چین به عربستان سعودی برنامه‌ریزی شده است.
یک منبع آگاه در این باره به شبکه آمریکایی «سی ان ان» گفته است که دستکم سران ۱۴ کشور عربی در نشست با رئیس جمهوری چین حضور خواهند یافت و این نشست ها، نقطه عطفی مهم در روابط کشورهای عربی با چین محسوب می‌شود.
دوگانه تقویت مشارکت راهبردی تا تحقیر بایدن
سفر شی جین‌پینگ به ریاض اگر چه بعد از توقفی ۶ ساله از سر گرفته شد اما یکی از نخستین و نادر سفرهای وی به خارج از چین از زمان همه‌گیری بیماری کرونا در اوایل سال ۲۰۲۰ است.
به گفته کارشناسان، مساله اصلی حاکمان عربستان سعودی تنوع بخشیدن به شراکت‌ها برای تأمین منافع اقتصادی و امنیتی این کشور است.
عربستان سعودی بزرگ‌ترین صادرکننده نفت جهان است و چین هم به عنوان بزرگ‌ترین واردکننده نفت خام، دستکم یک چهارم از صادرات نفت عربستان را خریداری می‌کند. همچنین پتانسیل همکاری در توسعه زیرساخت‌ها مانند پالایشگاه‌ها برای ۲ کشور وجود دارد.
فراتر از انرژی، محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی شراکت با چین را در راستای برنامه اصلاحی ۲۰۳۰ خود ارزیابی می‌کند.
از نگاه ناظران اما هدف مهمتر، انزوا و تحقیر جو بایدن رئیس جمهوری آمریکا است که کاخ سفید با موضع گیری نرم و منعطف سعی کرده که خود را بی اعتنا به آن نشان دهد. در این راستا، «کارین ژان پی یر» سخنگوی کاخ سفید با بیان اینکه «نمی توانیم در خصوص روابط چین و عربستان اظهار نظر کنیم»، افزود: ما به متحدان خود نمی گوییم که چه روابطی داشته باشند، آنها می توانند روابط دو جانبه خود را داشته باشند.
برخلاف موضع گیری کاخ سفید اما بسیاری از رسانه‌ها و کارشناسان، برگزاری این نشست‌ها میان چین و کشورهای عربی در شرایطی که در ماه‌های اخیر روابط عربستان سعودی و آمریکا در مساله تولید نفت تا حدودی تنش زا دنبال شده را مهم ارزیابی می‌کنند.
سفر رئیس جمهوری چین به عربستان سعودی در حالی انجام می‌شود که روابط ریاض و واشنگتن بر سر موضوعاتی مانند امنیت انرژی، امنیت منطقه‌ای و حقوق بشر متشنج است.
آخرین ضربه به روابط آمریکا و عربستان زمانی بود که با فاصله اندک از سفر جنجالی بایدن به عربستان، وزیران اوپک پلاس شامل اعضای اوپک و متحدان این سازمان مانند روسیه، در جلسه ای موافقت کردند که برنامه تصویب شده قبلی مبنی بر کاهش تولید به میزان ۲ میلیون بشکه در روز را ادامه دهند. این تصمیم اوپک پلاس با ابراز نارضایتی واشنگتن مواجه شد به گونه‌ای که از آن به عنوان «همسویی» با روسیه در جنگ اوکراین یاد کرد.
پایگاه خبری شبکه «ام‌اس‌ان‌بی‌سی» در گزارشی به تصمیم اوپک پلاس مبنی بر کاهش روزانه ۲ میلیون بشکه نفت و نقش عربستان در این سیاست گذاری پرداخت و سفر اخیر بایدن به ریاض را به شدت به باد انتقاد گرفت.
این پایگاه نوشت: بایدن رئیس جمهوری ایالات متحده دلایل زیادی برای عصبانیت از تیم امنیت ملی خود دارد زیرا آنان برخلاف باورهایی که داشت، او را به مدت ۱۸ ماه تحت فشار قرار دادند تا در برابر عربستان چنین سیاستی را در پیش بگیرد.
به نوشته پایگاه مزبور، کاهش تولید به ویژه تحت رهبری عربستان موضوعی فاجعه‌بار خواهد بود زیرا این اقدام به شدت تهاجمی تر از تصمیمی است که اعضای اوپک پلاس اعلام کرده بودند. این تصمیم نه تنها به شدت بر اقتصاد ایالات متحده و جهان تاثیر خواهد گذاشت بلکه به دیگر حوزه‌هایی که برای واشنگتن دارای اهمیت ژئوپلیتیکی هستند نیز از آن متاثر خواهد شد.
به عنوان مثال، افزایش قیمت نفت می‌تواند به روسیه کمک کند تا از این طریق منابع مالی لازم را برای جنگ علیه اوکراین به دست آورد. این امر احتمالاً عزم و اراده کشورهای حامی اوکراین به ویژه قدرت‌های اروپایی را تضعیف می‌کند.
مساله دیگر به هراس سران واشنگتن از چین برمی گردد. وقتی «جان کربی» سخنگوی شورای امنیت ملی کاخ سفید در واکنش به این سفر می گوید که «واشنگتن از هیچ کشوری نمی‌خواهد بین آمریکا و چین یکی را انتخاب کند»، غیرمستقیم به رقابت با چین و هراس از آینده این کشور برمی گردد؛ کشوری که از دید مقامات آمریکایی تا سال ۲۰۳۵ تا ۲۰۵۰ به قدرت برتر جهان تبدیل خواهد شد و تا کنون در عمل نیز یکی از مهمترین اهداف سیاست خارجی آمریکا، سیاست «مهار چین» بوده که با موفقیت پیش نرفته است.
اکنون باید منتظر ماند و نظاره کرد که موضع واشنگتن در پایان سفر رئیس جمهوری چین به عربستان و برخی توافق های این سفر با توجه به تحقیر قبلی بایدن در جریان توافق اوپک پلاس چگونه خواهد بود.