به گزارش خبرنگار ایرنا بقعه شیخ صفی‌الدین اردبیلی از مهم‌ترین آثار تاریخی شهر اردبیل و ایران است که از لحاظ معماری و کاشی‌کاری از شاهکارهای سده هشتم هجری قمری و سال‌های پس از آن محسوب می‌شود و پس از وفات شیخ صفی به سال ۷۳۵ هجری قمری از سوی فرزندش، صدرالدین موسی پایه‌گذاری شده است و شاه عباس، بناهای مهمی به این مجموعه افزوده و اصلاحاتی در آن انجام داده است.
یکی از این بناها و فضاهای زیبا که به مجموعه تاریخی و جهانی شیخ صفی الدین اردبیلی اضافه شده، تالار یا عمارت چینی‌خانه است که از نظر معماری، طاق مقرنس و تماشایی و چینی های موجود در آن، بسیار جلب توجه می‌کند و از زیرمجموعه‌های دیدنی و مورد استقبال گردشگران و مسافران داخلی و خارجی در آرامگاه شیخ صفی الدین اردبیلی است.
مسئول موزه های استان اردبیل در ارتباط با تالار یا عمارت چینی خانه می‌گوید: بنای موزه چینی‌خانه قدیمی تر و مربوط به زمان خود شیخ صفی الدین اردبیلی است و در واقع بخشی از زاویه او بوده است اما پوشش داخلی موزه شامل مقرنس‌های توخالی که رویه آنها با طلا و مواد گیاهی تزئین شده، مربوط به دوره شاه عباس صفوی است و به منظور نگهداری ظروف چینی از سوی شیخ بهایی طراحی شده و او بر ساخت آن نظارت داشته است.
ملکه گلمغانی زاده گفت: دو تا سه ردیف پایینی فضاهای توخالی تالار برای نگهداری و نمایش ظروف چینی بوده و ردیف‌های بالاتر برای تکمیل فضا و قرینه سازی درست شده است و ظروف و کتاب‌های کتابخانه بقعه شیخ صفی در قفسه‌های پایینی که از جنس چوب‌های گردو یا صندل به شکل نفیس طراحی و ساخته شده، نگهداری می شده است و طرح‌ها و تصاویری از روزگاران گذشته این موزه در برخی سفرنامه ها موجود است.
وی راجع به چینی‌های موجود در تالار تصریح کرد: ظروف چینی هدایای امپراطوران چین به دربار شاه عباس صفوی است و به پاس خدماتی که از پادشاهان صفوی در راستای امنیت و رفاه جاده ابریشم دریافت می کرده اند به ایران هدیه شده و الان تعداد این ظروف چینی بیش از ۱۰۰ قلم است.
وی افزود: شمار ظروف چینی بیش از یکهزار مورد بوده است و متاسفانه بخش عمده آنها بعد از حمله روس به ایران به غارت رفته و الان در موزه آرمیتاژ روسیه است و حدود ۸۰۰ قلم از موزه چینی‌خانه در آن موزه قرار دارد.
ظروف چینی امپراطوران چین، به پاس خدماتی که از پادشاهان صفوی در راستای امنیت و رفاه جاده ابریشم دریافت می کرده اند به دربار شاه عباس صفوی هدیه شده است.
گلمغانی زاده ادامه داد: بعدها همین ظروف را به تهران برده و در دارالفنون نگهداری کرده اند و زمانی که موزه ایران باستان در تهران به عنوان نخستین موزه کشور افتتاح شده، اقلام و اشیای موجود در مجموعه تاریخی و جهانی شیخ صفی الدین اردبیلی به جهت ارزش و اهمیت تاریخی به تالاری در آن با عنوان تالار اردبیل منتقل شده است.
این کارشناس میراث فرهنگی اضافه کرد: در سال ۱۳۷۰ که به همت اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی موزه چینی‌خانه مجموعه شیخ صفی الدین اردبیلی راه اندازی شد، این تعداد از آن ظروف چینی به این موزه انتقال یافت و قدمت ظروف چینی مربوط به دوره شاه عباس صفوی و ممهور به مهر وقفیه اوست و در پشت همه آنها مهر او و عبارت "بنده شاه ولایت عباس وقف بر آستان شاه صفی نمود" درج شده است.
مسئول موزه های استان اردبیل در مورد سایر اقلام موجود در چینی‌خانه اظهار کرد: خرقه شیخ صفی الدین اسحاق اردبیلی نیز در این موزه به نمایش گذاشته شده که از سوی شیخ زاهد گیلانی مراد ، استاد و پدرزن شیخ صفی، زمانی که شیخ صفی به عنوان جانشین او انتخاب شده به شیخ داده شده است و شیخ، این خرقه را به عنوان مرشد یا قطب خانقاه در آئین‌ها و مناسبت‌ها می‌پوشیده است.
گلمغانی زاده ادامه داد: خرقه یا لباس درویشان، بزرگ تر از اندازه طبیعی تهیه می شده و از پارچه کرباس بوده و پشم شتر در میان آن قرار گرفته است و خرقه را در مراسم خاص بر روی دوش می‌انداخته اند و بزرگ بودن اندازه خرقه، معرف بزرگی اندام شیخ نبوده است.
به گفته او نقش و نگار روی ظروف چینی معرف فرهنگ کشور چین است و تصاویری از زندگی روزمره، مزرعه، طبیعت و اسطوره‌های چینی روی آنها نقش بسته است و در کنار ظروف چینی، تعدادی فرمان‌نامه که حاکمان و پادشاهان صفوی به متولیان بقعه در مورد نگهداری و مدیریت بقعه صادر کرده اند، نگهداری می‌شود.
آرم و نشان سلاطین صفوی
وی افزود: آرم سلاطین و شهریاران صفوی نیز در این موزه موجود است که ۶ نام مبارک خداوند شامل یا حنان، یا منان، یا سبحان یا رحمان ، یا برهان و یا قیوم بر روی آن حک شده است و این مهر در سردر مجموعه تاریخی شیخ صفی بوده و بعد از تخریب دروازه اصلی به داخل مجموعه انتقال یافته است.
او درباره وضعیت نگهداری از تالار چینی‌خانه و بازدید از موزه‌های استان گفت: از سوی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی برای حفظ و نگهداری، آسیب زدایی و جلادادن به قفسه‌های موزه به منظور حفظ شرایط اولیه اشیا و ظروف چینی تلاش زیادی صورت می‌گیرد و در نیمه نخست سال ۱۴۰۱ با رونق مجدد گردشگری بعد از همه گیری کرونا ۱۰۰ هزار و ۶۹۳ نفر از موزه‌های استان اردبیل بازدید کرده اند.
بهای بلیط بازدید از این مجموعه تاریخی برای بازدیدکنندگان و مسافران داخلی ۱۲۰ هزار ریال و برای گردشگران و اتباع خارجی ۱۵ میلیون ریال است.
مدیر موزه‌های استان اردبیل افزود: در میان بازدیدکنندگان از موزه های استان اردبیل یکهزار و ۱۲۸ نفر بازدید کننده خارجی و بیش از ۹۹ هزار و ۵۰۰ نفر بازدیدکننده داخلی بوده اند و مجموعه جهانی شیخ صفی الدین اردبیلی و موزه باستان شناسی در داخل این مجموعه با بیش از ۹۵ هزار نفر بازدید کننده در نیمه نخست سال ۱۴۰۱ مورد توجه‌ترین موزه استان بوده است و موزه مردم شناسی اردبیل در مدت زمان یاد شده، با بیش از پنج هزار بازدید در رتبه دوم موزه‌های استان از نظر تعداد بازدید قرار دارد.
به گفته مهدی حیدروند سرپ‍رست پایگاه میراث جهانی بقعه شیخ صفی‌الدین اردبیلی بهای بلیط بازدید از این مجموعه تاریخی برای بازدیدکنندگان و مسافران داخلی ۱۲۰ هزار ریال و برای گردشگران و اتباع خارجی ۱۵ میلیون ریال است و اطلاع رسانی و معرفی مکرر بخش‌های مختلف این پایگاه جهانی از ناحیه رسانه‌های مختلف برای جذب گردشگر و رونق بازدید از آن ضرورت دارد.
استان اردبیل با جاذبه‌های گردشگری طبیعی، تاریخی، مذهبی و اقتصادی در شمال ایران و مرز جمهوری آذربایجان واقع شده است.
گزارش از عیسی پاشاپور