به گزارش ایرنا، بخش باستانی کجور، تپه کلار کلاردشت، قلعه باستانی مارکو رامسر، قلعه پولاد بلده نور، برج رسکت در سوادکوه، محوطه تاریخی کمیشان، تپه باستانی گوهرتپه در فاصله‌ی میان شهر تاریخی بهشهر و رستم‌کلا و قلعه حسن بور در شمال روستای سرخکلای سواد کوه تنها نمونه هایی از صدها آثار تاریخی مازندران و غرب این استان است.
استان مازندران بیش از ۲ هزار و ۵۰۰ اثر تاریخی و فرهنگی دارد که از این تعداد کمتر از ۸۰۰ اثر در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است که بخشی از این تعداد در غرب مازندران جود دارد.
آثار تاریخی و باستانی در واقع شناسنامه های هر سرزمین محسوب می شود، این شناسنامه های تاریخی را باید از دستبرد هرگونه تخریب و تهدید و حفاری حفاظت کرد چرا که میراث فرهنگی، بناهای تاریخی و میراث نیاکانمان در واقع سندهایی گرانبها از مدنیت مردمان هر مرز و بوم و محافظت آن وظیفه ملی و همگانی است.
عده ای بدون شناخت از این شناسنامه های تاریخی به دنبال دستیابی به عتیقه‌های موجود این محوطه ها و آثار تاریخی را حفاری می کنند، معضلی که مربوط به اکنون نیست بلکه از ادوار گذشته تا امروز این زخم عمیق، با وجود نظارت مسوولان امر، میراث فرهنگی کشور را با مشکل جدی مواجه کرده است.
در شهرستان های غرب مازندران آثار تاریخی و محوطه های باستانی زیادی وجود دارد که به همین سبب هجوم سودجویان برای کشف عتیقه ها و سکه های طلا به این میراث فرهنگی نسبت به مناطق دیگر بیشتر است چون این منطقه به برخورداری مناظر کم نظیر طبیعی سالانه پذیرای میلیون گردشگر خارجی و داخلی است.
نکته اینجاست چرا معضل حفاری های غیرمجاز در آثار تاریخی کشور برطرف نشده است؟ چرا برای درمان این زخم عمیق میراث فرهنگی تدابیر ویژه اتخاذ نشده است؟ چرا فرهنگ حفاظت از میراث فرهنگی در جامعه نهادینه نشده است؟ چرا آموزش و اطلاع رسانی در این ارتباط جدی گرفته نشد؟ آیا رواست دست روی دست بگذاریم و بگوییم چون امکانات حفاظتی یا نیرو یا اعتبار نداریم زخم عمیق حفاری غیرمجاز میراث فرهنگی روز به روز عمیق تر بشود؟ آیندگان کوتاهی امروز ما را از حفاظت از آثار باستانی چه تعبیر خواهند کرد.
طبق قانون مصوب مجلس شورای اسلامی، انجام هر گونه عمل حفاری و کاوش به قصد به دست آوردن اشیا عتیقه و آثار تاریخی مطلق ممنوع است و مرتکب به حبس تأدیبی از ۶ ماه تا سه سال و ضبط اشیا مکشوفه و آلات و ادوات حفاری به نفع بیت‌المال محکوم می‌شود، چنانچه حفاری در اماکن تاریخی که به ثبت آثار ملی رسیده باشد انجام گیرد مرتکب به حداکثر مجازات مقرر محکوم می‌شود.
برخی از کارشناسان در غرب مازندران بیکاری را از جمله عوامل افزایش حفاری های غیرمجاز در میراث فرهنگی منطقه برشمردند و گفتند: بیکاری بیماری است و می تواند معلول بسیاری از آسیب های اجتماعی در جامعه از جمله بروز این مشکلات بشود.
به عنوان مثال تپه کلار کلاردشت از جمله محوطه های باستانی غرب مازندران و ثبت فهرست آثار ملی است در عین حال سودجویان نیز هرازگاهی شبانه به سراغ این محوطه تاریخی می آیند ،کافی است سری به محوطه های اماکن مذهبی دارای قدمت تاریخی بزنید تا نشانه های حفاری غیرمجاز را ببینید.
حفاطت از مواریث فرهنگی جدی گرفته شود
نورعلی صفایی معلم بازنشسته کلاردشتی گفت: حفاظت و نگهداری از این اماکن ارزشمند تاریخی وظیفه همه ماست و مسوولان امر باید علاوه بر حفاظت نیز برای بهره برداری گردشگری از این اماکن نیز تدبیر کنند چرا که با این رویکرد از دستبرد غارتگران نیز محفوظ می ماند.
وی در گفت و گو با ایرنا افزود : نقش مردم در حفاظت از این شناسنامه های تاریخی بسیار موثر است و با درک این آثار ارزشمند کسی چشم طمع به آن ندارد و نهادینه شدن فرهنگ حفاظت از این داشته های فرهنگی و تاریخی ضرورتی است اجتناب ناپذیر.
صفایی خاطرنشان کرد : به عنوان نمونه تپه کلار کلاردشت دارای زخم عمیق حفاری های غیرمجاز است و مسوولان امر باید اقدامات موثری نسبت به حفاظت از این آثار باستانی اتخاذ کنند البته اکنون نظارت ها در این تپه بیشتر و اوضاع بهتر شده است.
محمدرضا محمدی شهروند رامسری هم در گفت و گو با خبرنگار ایرنا با اشاره به خسارت های ناشی از حفاری های غیرمجاز بر پیکره میراث فرهنگی گفت : باید تدابیری اندیشید تا خسارت به این هویت و شناسنامه کشورمان کاهش یابد و شاهد اخبار این بخش در رسانه ها نباشیم.
وی اضافه کرد: همچنیبن باید جلوی فروش دستگاه های فلزیاب که تبلیغات آن در شبکه های اجتماعی زیاد است گرفته شود و جرایم این بخش را باید افزایش داد تا کسی نتواند دنبال این تجهیزات برود.
محمدی تصریح کرد: گشت زنی های مداوم کارشناسان و نیروهای یگان حفاظت از آثار باستانی منطقه سبب می شود تا حفاران غیرمجاز نتوانند به اهداف شان دست یابند که این مهم آیا اکنون به نحو احسن انجام می گیرد؟ و یا در این بخش با کمبود نیرو مواجه هستند.
لزوم اتخاذ برنامه منسجم حفاظت
مهرداد محمودپور کارشناس ارشد رشته تاریخ در غرب مازندران با تاکید بر ضرورت حفاظت از آثار تاریخی و باستانی در غرب مازندران گفت : باید معضل حفاری غیرمجاز در آثار تاریخی یا محوطه های باستانی منطقه حتی در استان نیز برطرف شود.
محمودپور در گفت و گو با خبرنگار ایرنا خاطرنشان کرد : در زمان حاضر اخبار مربوط به حفاری های غیرمجاز به جای کاوش باستانی بیشتر در رسانه های شنیده می شود و این نشان می دهد که برنامه منسجم تری برای حفاظت این آثار باید داشته باشیم.
وی تصریح کرد : غرب مازندران هم به لحاظ میراث طبیعی و هم میراث فرهنگی و تاریخی در کشور شاخص است بنابراین برای حفاظت آن ها باید برنامه ریزی اصولی داشته باشیم تا آیندگان به ما نقد بد نکنند.
این کارشناس ارشد تاریخ گفت: فرهنگ سازی حفاظت از میراث فرهنگی را باید از پایه نظام آموزشی آغاز کرد چرا که نهادینه کردن هر راهبردی تا از آموزش و پرورش شروع نکنیم در دستیابی به آن اهداف موفق نخواهیم شد.
محمودپور اضافه کرد : امروز حفظ آثار باستانی و تاریخی دارای اهمیت فرهنگی، اجتماعی و آموزشی و اقتصادی است و این شناسنامه های هویت هر سرزمینی است و حراست از آن نیز وظیفه همگانی است در عین حال نهادهای مربوط نیز باید تلاش مضاعف داشته باشند.
به تاکید وی برگزاری همایش های مربوط سبب می شود تا مشکلات فرارو از جمله حفاری های غیرمجاز میراث فرهنگی کاهش یابد.
نگرانی از افرایش حفاری غیرمجاز/ در فرهنگ سازی توفیقی نداشتیم
صاحبنظران امر با ابراز نگرانی از افزایش حفاری های غیرمجاز در مازندران به ویژه در غرب این استان می گویند با وجود تمام تلاش هایی که برای اطلاع رسانی و فرهنگ سازی صیانت از آثار تاریخی و باستانی صورت گرفته همچنان عده ای افراد سودجو با حفاری های غیرمجاز تیشه به ریشه تاریخ این سرزمین می زنند.
به تاکید آنان آنچه در این میان مورد غفلت قرار گرفته آگاهی بخشی و اطلاع رسانی به جامعه است و در زمینه فرهنگ سازی و معرفی این آثار تاریخی به جامعه چندان موفق نبوده ایم.
فقر فرهنگی و مالی
مجید رضایی یک فعال میراث فرهنگی در نوشهر با تاکید بر ضرورت اتخاذ رویکرد جدید در حفاظت از مجموعه میراث فرهنگی گفت : باید آموزش و فرهنگ سازی و اطلاع رسانی در این بخش فرهنگی کشور به ویژه در استان مازندران جدی گرفته شود.
وی خاطرنشان کرد: باتوجه به قدمت تاریخی چند هزار ساله بخش کجور نوشهر، این منطقه همیشه برای غارتگران مواریث فرهنگی جذاب بوده که آمارهای دستگیرشدگان مبین این مطلب است.
وی بیکاری را یکی از عوامل هجوم حفاران غیرمجاز به مکان های تاریخی برشمرد و گفت : این معضل از جمله موارد مهمی است که باید از سوی متولیان امر آسیب شناسی شود.
این فعال میراث فرهنگی با تاکید بر این که آحاد مردم باید در حفاظت از بناها و محوطه های تاریخی سهیم باشند، تصریح کرد: برگزاری برنامه های آموزشی مستمر در شهرستان ها به ویژه در محله های همجوار آثار تاریخی برای آشنایی اهالی با ارزش این شناسنامه های تاریخی بسیار موثر است.
کارشناسان معتقدند، عطش ثروتمند شدن ناگهانی، فقر فرهنگی، بیکاری و مشکل حفاظت از آثار تاریخی سبب شده تا عده ای افراد سودجو همواره در همه ادوار تاریخ محوطه ها و تپه های باستانی کشور از جمله استان مازندران را با حفاری های غیرمجاز تهدید کنند.
نکته مهم این که اصحاب رسانه و پایگاه های خبری در هر منطقه ای از کشور می توانند در بحث هشدارهای مراقبتی، حفاظتی و اهمیت موضوع را به شهروندان گوشزد کنند و این مهم را به همگان اعلام کرد که این آثار باستانی متعلق به فرد نیست بلکه به جامعه است.
به تاکید کارشناسان برای جلوگیری از حفاری های غیرمجار باید ابتدا علت شناسی انجام شود که در همین ارتباط بررسی موضوعات فقر مالی و فقر فرهنگی بسیار ضروری و مهم است.
در این پیوند ، فرمانده یگان حفاظت اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی مازندران از دستگیری چهار حفار غیر مجاز در شهرستان نور خبر داد.
محمد رضا کردان اظهارداشت: بنا بر گزارش پایگاه یگان‌حفاظت میراث‌فرهنگی شهرستان نور و در پی اخبار واصله از سوی میراث بانان افتخاری مبنی بر حضور افراد مشکوک درمنطقه چمسان و اقدام به حفاری در یکی از تپه‌های تاریخی بلافاصله ماموران یگان حفاظت به‌همراه عوامل انتظامی با دستورقضایی به محل مورد نظر اعزام و پس از شناسایی محل مورد نظر ، در یک عملیات ضربتی توانستند یک دستگاه فلزیاب به‌همراه آلات و ادوات حفاری کشف و ضبط کنند.
فرمانده یگان حفاظت اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی مازندران افزود: در این رابطه چهار نفر با هویت معلوم دستگیر شدند و پرونده به‌منظور سیر مراحل قانونی تحویل مراجع ذی‌صلاح قضایی شد.
کردان یادآور شد: طبق قانون، ساخت، خریدوفروش، نگهداری، تبلیغ و استفاده از هرگونه دستگاه فلزیاب و همچنین ورود آن به کشور منوط به اخذ مجوز از وزارت میراث‌فرهنگی کشور است.
وی تصریح کرد: با هرگونه تبلیغ، خریدوفروش و استفاده از این دستگاه که به‌منظور کشف آثار و اموال تاریخی باشد، برخورد قانونی خواهد شد.
دستگیری هشت حفار غیرمجاز در بخش کجور نوشهر
رییس دادگاه کجور از شناسایی و دستگیری تعداد هشت حفار غیرمجاز در این بخش تاریخی و کوهستانی شهرستان نوشهر خبر داد.
میثم اکبری اضافه کرد : این افراد در روزهای اخیر با همکاری نیروهای انتظامی در حین حفاری در نقاطی از مناطق کوهستانی این بخش شناسایی و پس از سیر مراحل قانونی به دستگاه قضایی معرفی شدند.
وی با اشاره به آنکه حفاران غیر مجاز در نقاط کور این بخش ییلاقی و کوهستانی رصد می شوند ، افزود : از این افراد متخلف یک دستگاه فلزیاب و جمجمه انسان کشف و ضبط و ۲ دستگاه خودروی آنان هم توقیف شد.
رییس دادگاه کجور گفت : تاکنون ۱۷ فقره پرونده با موضوع حفاری های غیر مجاز وارد این حوزه قضایی شده که برای تعدادی از این پرونده ها رای قطعی صادر و در مراحل اجرا قرار گرفته است .
بخش تاریخی و کوهستانی کجور دیار علویان با قدمتی حدود هفت هزار ساله دارای ۶۲ نقطه روستایی و ۲ نقطه شهری است که در فاصله حدود ۷۵ کیلومتری جنوب شرقی نوشهر منطقه غرب مازندران قرار دارد.
شهرستان های نور، نوشهر ، چالوس،کلاردشت، عباس آباد، تنکابن و رامسر در غرب مازندران واقع شده است.