هر ساله شهرهای مختلف استان کهگیلویه و بویراحمد از جمله یاسوج، سی سخت، باشت، دیشموک، لنده و مارگون در استان کهگیلویه و بویراحمد با تنش آبی مواجه هستند و در بهترین حالت بین ۶۰ تا ۷۰ روستای استان به طور متوسط با تانکر سیار آبرسانی می شوند.
استان کهگیلویه و بویراحمد با بارشی معادل ۱۱ میلیارد مکعب و هشت و نیم میلیارد مکعب رواناب در رتبه سوم کشور قرار دارد.
براساس آمار سازمان هواشناسی در سال زراعی جاری تاکنون در یاسوج ۲۰۰.۳،سیسخت ۲۲۰.۶،دوگنبدان ۷۹.۶،مارگون ۲۰۶،لنده ۱۳۶.۲،چرام ۱۴۵،دهدشت۱۴۶.۸ و لیکک ۱۰۴.۶ میلی متر باران باریده که نسبت به مدت مشابه سال زراعی پارسال افزایش قابل ملاحظه ای نشان می دهد.
طبق شواهد رسمی، این استان دومین استان تولید کننده آب کشور است و امسال هم بحث کارگروه حکمرانی آب به این استان و چهارمحال و بختیاری داده شد به گونه ای که ۱۰ درصد ظرفیت آب کشور در کهگیلویه و بویراحمد است
هم اینک حجم آب کنونی ذخیره شده در سد کوثر در حال بهره بردار شهرستان گچساران به ۴۲۲ میلیون متر مکعب رسیده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۱۷ میلیون متر مکعب افزایش داشته است و ۷۷ درصد از گنجایش مخزن۵۴۷ متر مکعبی این سد پُر است.
سد کوثر، آب آشامیدنی بیش از دو و نیم میلیون نفر از ساکنان ۲۰ شهر و ۲ هزار روستا در استان های جنوبی کشور شامل کهگیلویه و بویراحمد، بوشهر، خوزستان، هرمزگان و فارس را تأمین می کند.
حجم آب کنونی سد شاه قاسم یاسوج دیگر سد در حال بهره برداری استان نیز ۲۵۰هزار متر مکعب است که معمولا در زمستان و بهار آبگیری می شود چون سیستم بارشی حوضه آن به این صورت است.
کمی عجیب به نظر می رسد که استانی با دارا بودن بیش از ۱۰ درصد آب‌های سطحی کشور هم اینک با تنش و چالش آبی مواجه است.
با این حال معضل کهنه ناپایداری آب آشامیدنی برای ساکنان بیشتر شهرها و روستاهای استان به حکایت ادامه داری تبدیل شده است که دلایل متفاوتی برای آن وجود دارد.
زنگ خطر کم آبی در تابستان امسال برای شهرها و روستاهای کهگیلویه و بویراحمد
هر ساله بیشتر شهر و روستاهای استان به ویژه در مناطق بویراحمد و دنا با مشکل تنش و حتی بحران کم آبی روبه رو می شوند و در این میان تأمین آب شرب شهر یاسوج همیشه یک معضل بوده است.
سال گذشته پنج شهر و ۱۲۵ روستا درگیر تنش شدید آبی در استان بودند و آبرسانی با ۲۵ تانکر در مناطق روستایی و عشایری صورت گرفت و امسال هم هشدارهایی در خصوص کمبود و تنش آبی در استان صادر شده است.
اسفندیار برخه مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب کهگیلویه و بویراحمد می گوید: آبرسانی به چهار شهر در کهگیلویه، فاضلاب باشت و برخی پروژه های آبی در شهرستان های گچساران، بویراحمد و دنا در دست اجراست که با تأمین و تخصیص مناسب و به موقع اعتبارات میتواند تحول ملموس در دسترسی ساکنین استان کهگیلویه و بویراحمد به آب شرب سالم و بهداشتی رقم بزند.
رئیس اداره آب و فاضلاب شهرستان بویراحمد گفت: بیش از ۴۰ درصد شبکه آب مرکز استان کهگیلویه و بویراحمد فرسوده و معیوب است و با توجه به این مهم یاسوج امسال تابستان سختی در پیش رو دارد.
علمدار آرمین عنوان کرد: با اجرایی شدن اصلاح شبکه های آب یاسوج امسال فشاری که امسال بر روی شرکت آب و فاضلاب استان بود نسبت به سال گذشته کاهش پیدا کرد.
وی افزود: ۸۰۰ کیلومتر شبکه داخلی آب در یاسوج وجود دارد که ۴۰ درصد آن فرسوده است.
چرا در استانی که در سال‌های خشکسالی ۲ برابر میانگین کشور بارندگی دارد خشکسالی هست؟
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای کهگیلویه و بویراحمد گفت: تمام این بارش ها در چهار ماه از سال اتفاق می افتد و دقیقا در چهار ماهی که استان هیچ نیاز آبی ندارد و یا کمتر نیاز آبی دارد.
آرش مصلح عنوان کرد: در آن هشت ماهی که استان مصارف شرب، کشاورزی و صنعت را دارد هیچ بارشی وجود ندارد.
مسئولان شرکت آب و فاضلاب کهگیلویه و بویراحمد هم می گویند که مساله مهم توپوگرافی و اختلاف ارتفاع از دیرباز گریبانگیر شبکه شهرها و روستاهای استان شده به گونه ای که در شهر یاسوج از منبع آب معصوم آباد در بلندترین نقطه تا محل برداشت آب حدود ۲۰۰ متر اختلاف ارتفاع وجود دارد.
علاوه بر این به اعتقاد کارشناسان، برداشت‌های بی‌رویه آب از سفره‌های زیر زمینی در سالیان اخیر خطر بروز خشکسالی و بحران‌های زیست محیطی را در استان تشدید کرده است.
بررسی ها نشان می دهد که سالانه ۳۴ میلیون متر مکعب آب از بیش از یک هزار چاه فاقد پروانه در این استان برداشت می شود و بیش از یکهزارو ۱۰۵ حلقه چاه آب فاقد پروانه در دشت های این استان حفر شده است.
قدمت بیش از ۴۰ ساله شبکه توزیع آب و میزان هدر روی بالای آن در شبکه توزیع سبب بروز اخلال در روند آبرسانی به مناطق مختلف شهر یاسوج شده است به طوری که شهروندان این شهر از قطعی آب خانه های خود در مدت زمان یک هفته خبر می دهند.
از مجموع ۸۳ میلیون متر مکعب آب تولیدی در سال تنها ۴۹ میلیون مترمکعب به خانه مشترکان می رسد به عبارت دیگر ۵۵ درصد هدر روی و پرت آب در یاسوج وجود دارد.
پروژه های شاخص آب در میان مصوبات سفر ریاست جمهوری
امسال دولت مردمی سیزدهم در جهت رفع محرومیت زدایی، اعتبارات کم سابقه ای در حوزه آب کهگیلویه و بویراحمد اختصاص داده است و اقدامات شاخصی در این استان به ویژه در حوزه رفع مشکلات تنش آبی و محرومیت زدایی در حوزه آب به سرانجام رسانده است.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب کهگیلویه و بویراحمد در خصوص پروژه های محرومیت زدایی آبرسانی، تصریح کرد: در ردیف محرومیت زدایی ۲۱۷ میلیارد تومان بصورت نقد در بُعد محرومیت زدایی و رفع تنش آبی گرفتیم.
برای نمونه،۲۲۰میلیارد تومان برای اصلاح شبکه توزیع آب یاسوج در سفر هیات دولت و رئیس جمهور به استان برای اصلاح شبکه فرسوده آب مرکز استان پیش بینی شد که بخشی از آن اختصاص یافت.
اصلاح شبکه آب یاسوج
با توجه به وجود درصد بالای فرسودگی در شبکه توزیع شهر یاسوج ( حدود 40 درصد) که منجر به بروز شکستگی های متعدد در مناطق و محله های خاص و در نتیجه هدر رفت بالا و همچنین افزایش آلودگی آب و در نتیجه نارضایتی مشترکین می گردید ، اصلاح شبکه این شهر ، در دستور کار ویژه شرکت قرار گرفت.
طبق برآورد صورت گرفته شده ۲۰۰ کیلومتر از شبکه آب شهر یاسوج نیاز به اصلاح دارد که تا کنون ۲۰ کیلومتر از شبکه اصلاح شده است و لذا با توجه به افزایش قیمت ها ، اعتبار در نظر گرفته شده برای اجراء ۱۶۰ کیلومتر پاسخگو خواهد بود .
مبلغ برآورد اجرای عملیات ۲۲۰ میلیارد تومان بوده و جمعیت تحت پوشش آب ۱۸۲۰۰۰ نفر است.
اهم اقدامات انجام شده تاکنون اصلاح ۲۷ کیلومتر شبکه توزیع آب(۹ پیمانکار فعال در نقاط مختلف شهر یاسوج)، خرید تجهیزات ، لوله ، اتصالات و شیرآلات به مبلغ ۱۰۸ میلیارد ریال و پیشرفت فیزیکی پروژه از زمان ابلاغ اعتبارات ریاست محترم جمهوری تاکنون ۴۲ درصد می باشد.
رئیس اداره آب و فاضلاب شهرستان بویراحمد تصریح کرد: در سفر رئیس جمهور به کهگیلویه و بویراحمد، مبلغ ۲۲۰ میلیارد تومان برای یاسوج مصوب شد که ۳۸ میلیارد تومان آن تخصیص یافت.
آرمین تاکید کرد: عملیات اصلاح شبکه آی این شهر با ۳۸ میلیارد تومان اعتبارات تخصیص یافته از محل سفر و با بیش از ۱۵ میلیارد تومان از محل اعتبارات استانی آغاز شده است.
وی عنوان کرد: در حال حاضر ۱۳ پیمانکار در سطح شهر در حال کار هستند و عملیات اصلاح ۲۰ درصد پیشرفت فیزیکی دارد.
رئیس اداره آب و فاضلاب شهرستان بویراحمد ابراز داشت: این مبلغ تخصیصی در طول عمر شبکه آب و فاضلاب استان هنوز محقق نشده بود و جای تقدیر از مسئولان ارشد استانی وجود دارد.
آبرسانی به لیکک
مبلغ برآورد اجرای عملیات ۳۸۹ میلیارد تومان است و اهداف طرح شامل تأمین آب به میزان ۵/۵ میلیون متر مکعب در سال برای آب شرب شهر لیکک و حومه با جمعیت ۷۸۰۰۰ نفر برای افق ۱۴۱۵ و تامین آب به میزان ۳ میلیون متر مکعب در سال برای صنایع شهرستان است.
درصد پیشرفت فیزیکی آن ۵۷ درصد بوده و اهم اقدامات انجام شده تاکنون احداث مخزن ۱۵۰۰۰ مترمکعبی لیکک، احداث مخزن ۱۰۰۰ مترمکعبی ایستگاه پمپاژ شماره دو، و پی کنی محل ایستگاه، مخزن ۱۰۰۰ مترمکعبی شهرک ولی عصر، عملیات خاکبرداری جاده سرویس به حجم کل ۱،۳۷۰،۰۰۰ متر مکعب ، و به طول ۲۷/۸ کیلومتر مسیرسازی، عملیات ترانشه کنی جهت لوله گذاری به طول ۲۷۸۱۷ متر و عملیات لوله گذاری به طول ۲۸۷۳۷ متر انجام گرفته است.
سد ایلی آباد
با بهره برداری از این طرح ۴۵۰هکتار زمین کشاورزی در شهرستان بهمئی تامین آب خواهد شد وظرفیت آبگیری سد ۵ میلیون متر مکعب خواهد بود.
تاکنون، بدنه این سد ۹۸ درصد و کل پروژه ۵۵ درصد پیشرفت فیزیکی دارد.
بدنه سد احداث، ساختمان ایستگاه پمپاژ تکمیل و همچنین یک خط انتقال آن اجرا شده است.
تصفیه خانه شهر چرام
طرح ایجاد تصفیه خانه فاضلاب شهر چرام با هدف بهبود شاخص های بهداشتی و زیست محیطی، جلوگیری از ورود فاضلاب خام به سد کوثر، استفاده مجدد از پساب تصفیه شده با توجه به سطح وسیع زمین های کشاورزی اطراف و ایجاد آب پایدار اجرا شد.
مهمترین اقدامات صورت گرفته در یک سال اخیر اجرای بخشی از عملیات ابنیه حوض های هوادهی و انوکسیک و ته نشینی، خاکبرداری و اجرای بخشی از ساختمان های اداری،تکمیل خط انتقال و بای پس، اجرای ۷۵% عملیات ابنیه بستر لجن خشک کن، اجرای ۹۵درصد آرماتوربندی و قالب بندی پارت دوم ایستاه پمپاژ ، اجرای ۷۵ درصد قالب بندی و بتن ریزی مخزن هاضم هوازی و قالب بندی و آرماتور بندی حوض دانه گیر، ساخت سوله، اجرای بخشی از ساختمان کلروفریک، اجرای خط انتقال آب شرب، خاکبرداری،آرماتور بندی و فونداسیون ساختمان دیزل ژنراتور بوده است.
سد کوهبرد
مبلغ برآورد اجرای عملیات ۴۷ میلیارد تومان بوده و منابع تامین اعتبار مبلغ ۲۵ میلیارد تومان توسط سازمان توسط سازمان برنامه و بودجه کشور مبلغ ۲۲ میلیارد تومان از محل اعتبارات استانی در سال های ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ بوده است.
بدنه سد حدود ۹۵ درصد و کل عملیات اجرایی پروژه ۶۳ درصد پیشرفت فیزیکی دارد.
عملیات اجرایی سد پیشرفت فیزیکی خوبی دارد و با آبگیری آن ۳۵۰ هکتار از اراضی این منطقه آبیاری خواهد شد.
سد تنگ سرخ
در سفر دور اول رئیس جمهور به استان ، سد دارای پیشرفت فیزیکی ۳۵درصد بوده که اکنون به ۴۵ درصد رسیده است ، مطالبات پیمانکار هم اکنون ۱۳۰ میلیارد تومان می باشد.
جهت تملک اراضی کشاورزان در محدوده سد نیاز به ۳۰۰ میلیارد تومان اعتبار می باشد، طبق آخرین برآورد صورت گرفته حداقل نیاز به ۱۰۰۰ میلیارد تومان اعتبار جهت تکمیل کامل بدنه سد و پرداخت طلب پیمانکار و تملک اراضی می باشد.
حداقل در این مدت سه بار با وزیر نیرو دیدار انجام شده و قول تأمین اعتبار داده شده لیکن اعتبار تخصیصی جوابگوی سد نمی باشد.
قرار بود در سال ۱۴۰۱ آبگیری شود اما آنگونه که شواهد نشان می دهد در سال ۱۴۰۱ آبگیری محقق نمی شود.
- سد تنگ سرخ بویراحمد با هدف تامین آب بلند مدت آشامیدنی و صنعتی شهر یاسوج و روستاهای اطراف آن، افزایش جذب گردشگر و کنترل سیلاب در حال ساخت است و تکمیل آن تاثیر گسترده ای بر این منطقه خواهد گذاشت.
برخی خدمات یکساله دولت سیزدهم در حوزه آبرسانی روستایی و برخی شهرستان ها
استاندار کهگیلویه و بویراحمد می گوید که اساسی ترین مشکل روستاها و عشایر این استان تأمین آب شرب بوده و رفع این نقیصه نیازمند تخصیص اعتبارات کلان است.
سید علی احمدزاده ضمن تشریح بخشی از خدمات برجسته دولت طی یکسال گذشته با اولویت بخشی به مناطق روستایی، عنوان کرد: در حوزه آب و فاضلاب ۴۱ روستای استان این با اعتبار ۱۷۵ میلیارد تومان آبرسانی شده و ساکنان آنها از آب شرب و بهداشتی بهره مند شده اند.
وی افزود: در حال حاضر ۵۲ طرح آب و فاضلاب روستایی با حجم عملیات ۱۱۰ کیلومتر لوله گذاری، پنج باب مخزن با ظرفیت ۱۱۰۰ متر مکعب در دست اجراست.
احمدزاده تصریح کرد: این طرح ها با اعتبار ۷۵ میلیارد تومان و پیشرفت فیزیکی ۵۴ درصد در دست اقدام است.
معاون عمرانی استانداری کهگیلویه و بویراحمد نیز گفت: برای تسریع در روند اجرایی از منابع مختلف بخصوص سازمان منابع آب ۱۳ میلیارد تومان به طرح آبرسانی به بخش های دیشموک و قلعه رئیسی در شهرستان کهگیلویه از رودخانه گندمکار در نظر گرفته شده است.
وی بیان کرد: پروژه آبرسانی از سد کوثر به چهار شهر دهدشت، سوق، چرام و لنده و روستاهای اطراف با جمعیت ٢۴٠ هزار نفر شامل ١۵٣ هزار نفر شهری وبیش از ٨٧ هزار نفر روستایی با هدف تامین ١۶ میلیون و ٩۴٠ هزار مترمکعب آب طی یکسال اخیر روند اجرایی آن شتاب گرفت.
حاجی زاده عملیات انجام شده را تاکنون شامل لوله گذاری به طول ۹هزار و ٨٢٠ متر، خاکبرداری و بازگشایی مسیر جاده سرویس به طول ٢٣ کیلومتر، احداث مخزن ۵٠٠٠ متر مکعبی (مخزن شماره ۴) و شروع عملیات اجرایی مخزن ۲۰ هزار متر مکعبی شهر دهدشت با پیشرفت فیزیکی ۴۵ درصد عنوان کرد.
با همکاری وزارت نیرو این پروژه در لیست پروژه های اولویت دار وزارت قرار گرفت و در حال حاضر ۱۸۰ میلیارد از محل تهاتر نفت،۵۰ میلیارد تنش آبی و ۵۰ میلیارد تومان پیوست برای این پروژه در نظر گرفته شده است.
رفع تنش آبی در ۱۷۲ روستای کهگیلویه و بویراحمد
مدیرکل ستاد اجرایی فرمان امام (ره) در کهگیلویه و بویراحمد گفت: با مشارکت شرکت آب و فاضلاب استان و این ستاد مشکل تنش آبی در ۱۷۲ روستای مناطق مختلف استان رفع شد.
شایان نادری بیان کرد: ستاد اجرایی فرمان امام (ره) ۳۰ میلیارد تومان برای اجرای این طرح های آبرسانی هزینه کرده است.
وی افزود: اغلب پروژه های آبرسانی و رفع تنش آبی استان در روستاهای دیشموک، بخش لوداب، باشت، دنا و بویراحمد بوده است.
کهگیلویه و بویراحمد با مساحتی حدود ۱۶ هزار و ۲۴۹ کیلومترمربع، سرزمینی مرتفع و کوهستانی با اقلیم سردسیری و گرمسیری در جنوب غربی ایران قرار دارد.
حجم ذخیره مخازن آب شهرهای استان ۱۳۱ هزار متر مکعب است. تعداد مخازن آب مناطق شهری استان ۵۳ باب مخزن بتنی استاندارد و تعداد مشترکان آبفای شهری ۱۶۵ هزار و ۵۰۰ مشترک است.
منابع تأمین آب شهرهای کهگیلویه و بویراحمد شامل ۶۶ حلقه چاه و هفت دهنه چشمه است و بخشی نیز از طریق سد کوثر تأمین می شود.
این استان با هشت شهرستان و ۱۷شهر ، نزدیک به ۷۲۰ هزار نفر جمعیت دارد.کمتر از ۴۴ درصد جمعیت استان در مناطق روستایی زندگی می کنند.
طول شبکه توزیع و خطوط انتقال آب شهرهای کهگیلویه و بویراحمد هم اینک به ترتیب یک هزار و ۵۰۰ کیلومتر و ۳۲۰ کیلومتر است.
۱۱ ایستگاه پمپاژ آب در کهگیلویه و بویراحمد وجود دارد که در شبانه روز ۱۱۲ هزار و ۵۰۰ مترمکعب آب را برای استفاده مشترکان مناطق شهری این استان پمپاژ می کنند.
کهگیلویه و بویراحمد با وجود تولید ۱۰ درصد از روان آب های کشور،۵۷ رودخانه به طول یک هزار و ۴۰۰ کیلومتر و ۱۱ هزار کیلومتر آبراه دارای ظرفیت های بی نظیری در حوزه آب است.