به گزارش روز یکشنبه گروه علم و آموزش ایرنا از روابط عمومی مرکز اطلاعات علمی جهاددانشگاهی (SID)، در آستانه روز ایمنی در برابر زلزله و کاهش اثرات بلایای طبیعی، پربازدیدترین مقالات علمی نمایه شده در این پایگاه با موضوع زلزله براساس میزان بازدید مخاطبان مشخص و معرفی شدند.
زلزله یکی از مخرب‌ترین مخاطرات طبیعی است که زیان‌های اجتماعی و اقتصادی زیادی را به انسان رسانده است. انسان همواره با زلزله به عنوان یک تهدید طبیعی روبرو بوده است.
ایران یکی از ۱۰ کشور جهان از نظر وقوع مخاطرات طبیعی و حوادث غیر مترقبه است. در بازه زمانی ۱۰۸۰ تا ۲۰۱۰، ایران از بین ۲۲۹ کشور جهان در رتبه سوم آسیب‌پذیری در برابر مخاطرات طبیعی قرار گرفته است. در قرن بیستم، ۱۳۰ زلزله شدید در نقاط مختلف کشور اتفاق افتاد که با بررسی آمارهای زلزله مشخص شده به‌طور متوسط هر پنج سال یک‌بار زمین لرزه ای با صدمات جانی و مالی شدید در کشور رخ داده است. این زلزله‌های شدید به آثار اقتصادی اجتماعی بلندمدت در کشور منجر شده است. زلزله در ایران در سال‌های ۱۳۳۶ تا ۱۳۷۰ بیش از ۱۵۰ هزار کشته بر جای گذاشت.
زلزله بم
زلزله بم یکی از بزرگ‌ترین زلزله‌های ایران بود. زلزله بم در ۵ دی سال ۱۳۸۲ ساعت ۵:۵۶:۲۶ دقیقه بامداد با شدت ۶.۳ ریشتر به وقوع پیوست. بخشی از گسل بم که از کنار شهر بم می‌گذرد، در این زلزله فعال شد. در این زلزله، ارگ بم نابود شد و بیش از هفتاد هزار نفر کشته و مجروح شدند.
روز ملی ایمنی در برابر زلزله و کاهش اثرات بلایای طبیعی
پنجم دی ماه به مناسبت وقوع زلزله بم روز ملی ایمنی در برابر زلزله نام‌گذاری شده است. روز ملی ایمنی در برابر زلزله به منظور ارتقای آگاهی عمومی و شاخص‌های ایمنی در برابر زمین لرزه در کشور هر ساله برگزار می‌شود. پژوهشگاه بین‌المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله به منظور ضرورت آگاهی و ارتقای فرهنگ عمومی در برابر زلزله این روز را به عنوان «روز ملی ایمنی در برابر زلزله و کاهش اثرات بلایای طبیعی» نام‌گذاری کرد. نام‌گذاری پنجم دی به عنوان روز ملی ایمنی در برابر زلزله فرصتی را برای برگزاری مانورها و برنامه‌های زلزله فراهم کرده است.
به‌همین منظور در این گزارش به بررسی مقالات فارسی با موضوع زلزله در حوزه‌های موضوعی مختلف خواهیم پرداخت.
معرفی مقالات پربازدید علمی با موضوع زلزله
جدول یک، مقالات فارسی با موضوع زلزله که بیشترین بازدید را داشته‌اند، نشان می‌دهد.
براین اساس، مقاله «ارزیابی و مقایسه اثر زلزله حوزه های نزدیک و دور از گسل با طیف طرح استاندارد آیین نامه ۲۸۰۰ ایران» با بیش از ۹ هزار بازدید، پربازدیدترین مقاله فارسی با موضوع زلزله است. این مقاله توسط افسون نیکنام و دیگران در سال ۱۳۸۷ در مجله مهندسی عمران دانشگاه آزاد اسلامی منتشر شد. این مقاله با هدف ارزیابی عملکرد سازه‌های بتنی مسلح با قاب مقاوم خمشی در برابر زلزله‌های نزدیک و دور از گسل و مقایسه آن برای دو ساختگاه نزدیک و دور از گسل انجام شد.
جدول ۲، جدیدترین مقالات فارسی با موضوع زلزله را نشان می‌دهد.
براین اساس «مقاله ارزیابی تاب آوری شهری در برابر زلزله (مطالعه موردی: منطقه یک شهر تبریز)» جدیدترین مقاله فارسی با موضوع زلزله است. این مقاله توسط پاکرو و موسوی نگارش شده و در مجله تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی (علوم جغرافیایی) منتشر شده است. این مقاله با هدف ارزیابی تاب‌آوری منطقه ۱ شهر تبریز در برابر زلزله و با استفاده از مدل Fuzzy AHP انجام شد و در آخر به این نتیجه رسید که در سناریوی گامای ۰/۹، حدود ۲۶ درصد از محدوده مطالعه شده تاب‌آوری خیلی کم و کم دارند، اما بیش از ۲۲ درصد از منطقه مورد مطالعه تاب‌آوری متوسط و ۵۱ درصد تاب‌آوری زیاد و خیلی زیاد دارند.
جدول ۲. مقالات جدید فارسی با موضوع زلزله:
معرفی مجلات علمی پربازدید با موضوع زلزله
بیش از ۴۹ درصد از مقالات مرتبط با زلزله مربوط به حوزه‌های موضوعی جغرافیا، عمران و پزشکی هستند. «امداد و نجات»، «علوم و مهندسی زلزله» و «مهندسی سازه و ساخت» به ترتیب مجلاتی هستند که بیشترین تعداد مقالات فارسی مرتبط با زلزله را منتشر کردند.
کلمات کلیدی مقالات فارسی با موضوع زلزله:
کلمات کلیدی عصاره هر مقاله است و نویسنده موضوعات مقاله خود را در کلمات کلیدی نشان می‌دهد.
شکل یک کلمات کلیدی مقالات فارسی با موضوع زلزله را نشان می‌دهد. اندازه هر کلمه نشان دهنده بسامد آن است. براین اساس «مدیریت بحران»، «آسیب پذیری»، «زلزله بم»، «تاب آوری» و «سیستم اطلاعات جغرافیایی» کلمات کلیدی هستند که بیشتر در مقالات فارسی با موضوع زلزله تکرار شده‌اند.
وجود کلمه کلیدی زلزله بم با تکرار زیاد در مقالات فارسی با موضوع زلزله نشان می‌دهد که تحقیقات در مورد این زلزله چه از بعد جغرافیایی و چه از بعد روان‌شناسی زیاد بوده و محققان این زلزله را بیشتر از بقیه زمین لرزه‌ها مورد مطالعه قرار داده‌اند.