به گزارش ایرنا وقوع زلزله‌های اخیر در خراسان جنوبی و نزدیک مناطق شهری که چندین روستا را تحت تاثیر قرار داد، بار دیگر نیاز به مقاوم‌سازی به‌ویژه در مناطق روستایی را بیش از پیش ملموس کرده و به گفته مسوولان، زنگ خطر را به صدا درآورده است.
۲۲ آذر امسال زلزله‌ای به بزرگی ۵.۴ ریشتر در شهرستان بشرویه به وقوع پیوست و بعد از آن پس لرزه‌ها ادامه داشت تا اینکه سوم دی ماه بار دیگر زلزله ۵.۱ ریشتری این منطقه را لرزاند و ساکنان ۱۰ روستا متاثر از زمین لرزه شدند.
این زلزله‌ها خوشبختانه خسارت جانی نداشت اما خسارت‌های مالی از جمله ترک خوردگی و خسارت به حدود ۸۰۰ واحد مسکونی را در شهرستان‌های بشرویه و طبس به دنبال داشت و ترس از زلزله بزرگتر که همچنان ادامه دارد.
اما زلزله بشرویه نه اولین و نه آخرین زلزله ای است که در خراسان جنوبی اتفاق افتاده، طبق آمارهای اعلام شده سالانه به‌طور میانگین این استان هزار و ۲۰۰ بار می‌لرزد که برخی از این زمین لرزه‌ها بالای سه ریشتر است.
مساله آن گاه قابل توجه تر می شود که بدانیم براساس گزارش های علمی پژوهشی ۲ گسل مهم جنوب به شرق و غرب دشت لوت از خراسان جنوبی عبور می‌کند و خراسان جنوبی استانی لرزه‌خیز با ضریب خطر بالا و خیلی بالاست.
همچنین براساس آمار و اطلاعات سازمان مدیریت بحران کشور، خراسان جنوبی جزو نخستین استان‌های زلزله‌خیز کشور است و مردم این استان بارها شاهد زمین لرزه‌های بالای ۶ ریشتر بوده‌اند که به‌طور میانگین هر ۱۲ سال یکبار روی می‌دهد.
تجربه‌های تلخ آوارهای زلزله دشت بیاض و فردوس در سال ۱۳۴۷، زلزله ویرانگر طبس سال ۱۳۵۷، اردکول سال ۱۳۷۶ و زیرکوه سال ۱۳۹۱ از یادها نمی‌رود که این تجربه‌های تلخ ضرورت آمادگی همه‌جانبه در برابر بلایای طبیعی و مقاوم‌سازی واحدهای مسکونی را دوچندان می‌کند تا شاهد کاهش چشمگیر خسارات ناشی از زلزله باشیم.
نتیجه تکان‌های ناگهانی زمین را به وضوح روستاییان با آوار شدن سقف‌ها، ترک‌های عمیق بر دیوارها و فرو ریختن خشت‌ها بارها دیده‌اند حتی شاهد جان دادن عزیزانشان در زیر آوارها بوده‌اند با این وجود کمتر اقدام به مقاوم‌سازی منازل خود می‌کنند و نتیجه این شده که اکنون بیش از ۴۰ هزار سقف لرزان در روستاهای استان وجود دارد.
۵۵ درصد واحدهای مسکونی روستایی مقاوم‌سازی شد
هرچند طی سال‌های گذشته نوسازی و مقاوم‌سازی مسکن روستایی با استفاده از تسهیلات دولت در دستور کار بنیاد مسکن انقلاب اسلامی بوده و ۵۵ درصد واحدهای روستایی استان مقاوم‌سازی شده اما هنوز ۴۵ درصد منازل روستاییان خراسان جنوبی نامقاوم است و نیاز به بازسازی دارد.
افزون بر این برخی شهرستان‌ها مانند زیرکوه، طبس و نهبندان که تجربه‌های تلخی از زلزله در کارنامه دارند بیشترین درصد مقاوم‌سازی واحدهای مسکونی روستایی را به خود اختصاص داده در مقابل شهرستان‌هایی مانند درمیان، بشرویه، سربیشه و فردوس نیز هستند که اولین‌ها در کمترین درصد مقاوم‌سازی‌اند.
موضوعی که معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار خراسان جنوبی نیز هنگام اطلاع‌رسانی درباره میزان خسارت زلزله بشرویه به واحدهای مسکونی آن را یادآور شد و گفت: استقبال مردم بشرویه از مقاوم‌سازی واحدهای مسکونی کمتر از ۳۰ درصد بوده و ۷۰ درصد واحدهای مسکونی مردم نامقاوم است که در این بحران جوابگوی اسکان مردم نیست.
علیرضا عباس‌زاده افزود: پس از این بحران باید به‌طور ویژه مقاوم‌سازی واحدهای مسکونی در دستور کار مردم منطقه قرار گیرد تا این مساله در شهرستان برای همیشه رفع شود و درخواست ما از مردم این است که حتما در این خصوص ورود جدی داشته باشند چرا که حادثه خبر نمی‌کند.
براساس پایش صورت گرفته بیش از ۸۰۰ واحد مسکونی بر اثر زلزله اخیر بشرویه آسیب جدی دیده و قابل سکونت نیست؛ حادثه‌ای که سبب شد مجموعه مدیریت بحران استان و شهرستان برای گذر از شرایط بحران، چادرهای امدادی و سایت اسکان اضطراری در بشرویه برپا کند.
درخواست استاندار از مردم
استاندار خراسان جنوبی هم روز جمعه نهم دی ماه برای بازدید از مناطق زلزله‌زده به شهرستان بشرویه رفت و با تاریک و سرد شدن هوا وضعیت اسکان زلزله‌زدگان را از نزدیک بررسی کرد.
وی گفت: به منظور اخذ مجوز ارائه تسهیلات برای منازلی که در زلزله اخیر بشرویه دچار آسیب جدی شدند پیگیری‌های لازم در سطح ملی صورت می‌گیرد تا این منازل نیز مقاوم‌سازی شوند.
جواد قناعت همان شب در نشست فوق‌العاده ستاد مدیریت بحران استان که در فرمانداری بشرویه برگزار شد با بیان اینکه خراسان جنوبی روی کمربند گسل قرار دارد از مردم خواست مقاوم‌سازی واحدهای مسکونی خود را با استفاده از تسهیلات دولت برای واحدهای روستایی، جدی بگیرند.
در حال حاضر تسهیلات ۲۰۰ میلیون تومانی با بازپرداخت ۲۰ ساله و کارمزد پنج درصد برای مقاوم‌سازی واحدهای مسکونی روستایی توسط دولت اعطا می‌شود و در ادامه این گزارش به میزان استقبال روستاییان خراسان جنوبی از تسهیلات و مشوق‌ها پرداختیم.
یکی از اهالی روستای بوشاد شهرستان بیرجند به خبرنگار ایرنا گفت: یکی از دلایلی که تاکنون مردم برای دریافت تسهیلات و مقاوم‌سازی واحدهای مسکونی در این روستا و روستاهای اطراف اقدام نکرده‌اند، توان اقتصادی پایین آنان است و در این شرایط تامین معیشت مهمترین دغدغه مردم است.
علی بوشادی افزود: هنوز برخی روستاییان استان از حمایت‌های دولت و تسهیلات پرداختی برای مقاوم‌سازی واحدهای مسکونی اطلاع ندارند.
وی گفت: من که اطلاع داشتم، یک سال قبل برای دریافت تسهیلات پس از معرفی بنیاد مسکن به بانک مسکن مراجعه کردم که برای معرفی ضامن، اذیت شدم و در نهایت بعد از یکی دو ماه دوندگی از دریافت وام منصرف شدم لذا درخواست ما این است که بانک‌ها همراهی بیشتری در پرداخت تسیهلات داشته باشند.
یکی از اهالی روستای محمودآباد هم گفت: مردم در روستاها به دلیل خشکسالی، توان مالی برای مقاوم‌سازی واحدهای مسکونی ندارند و به دلیل هزینه‌های بالای ساخت و ساز هراس دارند که کار بازسازی را شروع کنند.
زهره محمودآبادی افزود: دریافت تسهیلات مسکن برای مقاوم‌سازی واحدهای مسکونی به صورت مرحله‌ای آزاد می‌شود و توان تامین ۵۰ تا ۷۰ میلیون تومان برای شروع کار را نداریم.
وی گفت: بانک‌ها هم در پرداخت تسهیلات به روستاییان سختگیری می‌کنند و برخی مردم نمی‌توانند ضامن دلخواه بانک را فراهم کنند به نظرم اگر پرداخت تسهیلات مسکن به‌صورت زنجیره‌ای باشد یا از طریق ضمانت کارت یارانه پرداخت شود، مردم استقبال بیشتری خواهند داشت.
مقاوم‌سازی و بیمه منازل برای کاهش و جبران خسارت
اما مدیرکل مدیریت بحران استانداری خراسان جنوبی معتقد است که هنوز برخی از مردم زلزله و بلایای طبیعی را جدی نگرفته‌اند به همین دلیل نسبت به مقاوم‌سازی واحدهای مسکونی خود اقدام نمی‌کنند.
محمدعلی آخوندی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: وقوع زلزله در بشرویه در همین مدت کوتاه بیش از ۵۰ پس لرزه داشت که هشدار جدی در خراسان جنوبی است، اگر زلزله با ریشتر بالاتر بود که احتمال خسارت جانی هم وجود داشت اما به لطف خداوند با پس لرزه‌ها بخشی از گسل به مرور در حال تخلیه شدن است.
وی بیان کرد: این ۲ زلزله با شدت متوسط هشدار جدی در خراسان جنوبی است که باید مردم نسبت به مقاوم‌سازی واحدهای مسکونی در اسرع وقت اقدام کنند.
مدیرکل مدیریت بحران استانداری خراسان جنوبی مهمترین راهکار برای مقابله با زلزله را مقاوم‌سازی واحدهای مسکونی برشمرد و گفت: به عنوان مثال براساس پایش صورت گرفته بیش از ۸۰۰ واحد مسکونی بر اثر زلزله بشرویه آسیب جدی دیده و قابل سکونت نیست.
وی افزود: یکی دیگر از علل نبود مقاوم‌سازی واحدهای مسکونی کمتر بودن امکانات حمایتی است یعنی هم پرداخت تسهیلات و هم کمک‌های بلاعوض برای مقاوم‌سازی پایین است که در این خصوص تصمیم گرفته شده راهکارهای حمایتی پیشنهادی توسط دستگاه‌های متولی به مدیریت بحران برای ارسال به مرکز کشور ارائه شود.
آخوندی گفت: با توجه به هزینه‌های بالای ساخت و ساز، مردم دغدغه نداشتن توان مالی مقاوم‌سازی خانه‌هایشان را دارند که دغدغه‌ای به‌جاست اما نیاز است که مردم برای حفظ جان خود و خانواده‌شان هزینه کنند.
بیمه واحدهای مسکونی یکی دیگر از راهکارهاست که به گفته این مقام مسوول اگرچه جلوی خسارت را نمی‌گیرد اما در زمان جبران خسارت مفید واقع می‌شود.
مدیرکل مدیریت بحران استانداری خراسان جنوبی با اشاره به حمایت‌های خوب دولت درخصوص پرداخت تسهیلات مقاوم‌سازی واحدهای مسکونی گفت: در حال حاضر بنیاد مسکن ۲۰۰ میلیون تومان تسهیلات با کارمزد پایین برای مقاوم‌سازی واحدهای مسکونی پرداخت می‌کند اما در منطقه بشرویه علاوه بر این بیش از ۳۰ میلیون تومان کمک بلاعوض هم بنیاد مسکن پرداخت می‌کند.
وی تصریح کرد: برای بازسازی واحدهای خسارت‌دیده در منطقه زلزله بشرویه و طبس پیشنهاد افزایش تسهیلات و کمک بلاعوض مقاوم‌سازی را داده‌ایم که اختصاص آن منوط به تصویب در جلسه هیات وزیران است.
خراسان جنوبی هزار و ۲۰۰ بار در سال می‌لرزد
آخوندی با تاکید بر اینکه برای مقاوم‌سازی واحدهای مسکونی خسارت‌دیده قرمز شدن فرم "جیم" معنایی ندارد گفت: این واحدها خسارت دیده‌اند و فرم جیم درخصوص آنها لحاظ نمی‌شود.
وی افزود: همچنین دستگاه‌های حمایتی از جمله کمیته امداد و بهزیستی حمایت‌های خوبی درخصوص مقاوم‌سازی واحدهای مسکونی جامعه هدف خود دارند و مقاوم‌سازی علاوه بر حفظ جان در برابر زلزله ارزش اقتصادی ساختمان را هم بالا می‌برد.
مدیرکل مدیریت بحران استانداری خراسان جنوبی با اشاره به اینکه خراسان جنوبی استانی لرزه‌خیز با خطر بالا و خیلی بالا ست گفت: در یک قرن اخیر زلزله‌هایی با ریشتر خیلی بالا در خراسان جنوبی تجربه شده که از جمله می‌توان به زلزله خضری دشت بیاض، زلزله فردوس، زلزله طبس، زلزله قاین و زیرکوه اشاره کرد که هزاران نفر در این زلزله‌ها جان خود را از دست دادند.
وی تصریح کرد: با توجه به زلزله‌خیز بودن خراسان جنوبی هر ۱۰ تا ۱۵ سال ممکن است یک زلزله با خطر بالا یعنی بالای پنج ریشتر را تجربه کنیم و به‌طور میانگین سالانه هزار و ۲۰۰ بار خراسان جنوبی می‌لرزد که برخی بالای سه ریشتر است.
آخوندی گفت: همچنین براساس آمار و اطلاعاتی که در سامانه مدیریت بحران کشور منتشر می‌شود، خراسان جنوبی از جمله استان‌هایی است که بیشترین تعداد زلزله را در سال ثبت می‌کند.
وی عنوان کرد: خشکسالی‌های اخیر در کاهش درآمد روستاییان تاثیرگذار بوده اما تاکید ما بر مقاوم‌سازی واحدهای مسکونی است چراکه موضوع حفظ جان است و اگر مردم نمی‌توانند خانه‌هایی با متراژ بالا بسازند، حداقل منازلی با متراژ پایین را مقاوم‌سازی کنند.
وجود ۴۰ هزار واحد غیرمقاوم در خراسان جنوبی
مدیرکل بنیاد مسکن انقلاب اسلامی خراسان جنوبی هم مهمترین علت روند کُند مقاوم‌سازی واحدهای مسکونی روستایی در استان را نداشتن توان اقتصادی مردم دانست و پیشنهاد داد که مردم برای کاهش هزینه‌های ساخت مسکن ابتدا نقشه‌های با متراژ پایین را انتخاب کنند و سپس نسبت به توسعه و افزایش متراژ زیربنای واحد مسکونی اقدام شود.
قاسم تنها در گفت و گو با خبرنگار ایرنا با بیان اینکه آگاه‌سازی مردم درخصوص خطرات واحدهای فاقد استحکام در بلایای طبیعی به خصوص زلزله از اهمیت بالایی برخودار است گفت با حضور در شهرستان‌ها، در جلسات خبری و کارگروه‌های مسکن همواره تاکید ما برای بازسازی واحدهای مسکونی فرسوده بوده و همواره به تشریح مشوق‌های دولت برای این منظور پرداخته‌ایم اما همچنان این کار نیازمند اقدامات ترویجی و فرهنگ‌سازی است.
وی عنوان کرد: مردم نگران هستند که وقتی ما ساخت واحدها را شروع می‌کنیم با توجه هزینه بالای ساخت مسکن و تورم در جامعه توان تکمیل واحدها را نداریم که پیشنهاد ما این است روستاییان کار مقاوم‌سازی واحدهای مسکونی خود را ابتدا با واحدهای متراژ پایین‌تر آغاز کنند و ما تیپ‌های نقشه‌های مختلفی از ۴۲ تا ۱۰۰ متر را داریم.
مدیرکل بنیاد مسکن خراسان جنوبی افزود: افرادی که توان اقتصادی ندارند ابتدا نقشه‌های با متراژ پایین را انتخاب کنند و با توجه به اینکه نقشه‌های ما قابل توسعه است در سال‌های آتی نسبت به توسعه متراژ واحدهای خود اقدام کنند.
وی به مشوق‌های دولت برای بازسازی و مقام‌سازی واحدهای مسکونی روستایی و شهرهای زیر ۲۵ هزار نفر اشاره کرد و گفت: در حال حاضر تسهیلات مقاوم‌سازی ۲۰۰ میلیون تومانی ارزان‌قیمت با بازپرداخت ۲۰ ساله و کارمزد پنج درصد برای این منظور توسط دولت پرداخت می‌شود و همه افرادی که تاکنون تسهیلات ارزان‌قیمت مسکن را نگرفته‌اند می‌توانند نسبت به دریافت این تسهیلات اقدام کنند.
تنها با بیان اینکه خراسان جنوبی از نظر مقاوم‌سازی واحدهای مسکونی از متوسط کشوری بالاتر است افزود: اما در برخی شهرستان‌ها از جمله درمیان، سربیشه، فردوس و بشرویه درصد مقام‌سازی واحدهای مسکونی از متوسط استان و کشور پایین‌تر است.
وی به وجود ۸۸ هزار و ۸۳۵ هزار واحد مسکن روستایی در استان خراسان جنوبی اشاره کرد و گفت: از این تعداد تاکنون ۴۸ هزار و ۷۵۰ واحد معادل ۵۵ درصد منازل روستایی مقاوم‌سازی شده و این میزان سه درصد از متوسط کشوری بالاتر بوده لذا بیش از ۴۰ هزار مسکن روستایی در استان همچنان نامقاوم است.
آیا ۲ زلزله بالای پنج ریشتر در بشرویه و بیش از ۵۰ پس لرزه آن و دیگر حوادث طبیعی باعث خواهد شد که باور کنیم و به این نکته بیندیشیم که روی دیگر سکه این لرزه های زمین می‌تواند نشانه ای برای "هشدار" و احساس خطر باشد.
با این اوصاف خطر زلزله در کمین بیش از ۴۰ هزار واحد مسکونی روستایی خراسان جنوبی است تا مالکان آنها هرچه زودتر نسبت به مقاوم‌سازی واحدهای مسکونی اقدام کنند و با استفاده از تسهیلات دولتی و کمک بنیاد مسکن حفظ جان افراد در اولویت قرار گیرد.