به گزارش ایرنا اصطلاح "شوتی" برای خودروهای فاقد پلاک یا پلاک مخدوش به کار میرود و در شرق کشور واژه‌ای آشناست.
با توجه به هم‌مرز بودن خراسان جنوبی با سیستان و بلوچستان و کشور افغانستان عمده تردد خودروهای شوتی در این استان برای حمل سوخت است.
کارشناسان بر این باورند که یکی از عوامل فعالیت شوتی‌ها، قیمت بالای سوخت در کشورهای همسایه و تفاوت فاحش آن در داخل کشور است که سبب شده سودجویان با ترفندهای مختلف به دنبال عبور دادن سرمایه ملی به سمت مرزها باشند.
این خودروها با سرعت بالای ۱۲۰ کیلومتر که گاهی به ۱۶۰ کیلومتر می‌رسد در سطح جاده‌ها تردد می‌کنند که برای سایر خودروها و هموطنان بسیار خطرآفرین هستند.
تردد خودروهای شوتی باعث بروز حوادث تلخ در ماه‌های اخیر شده است و از جمله شانزدهم دی امسال بر اثر برخورد خودرو سواری سوخت‌کش با یک دستگاه پراید در محور نهبندان - سربیشه سه نفر جان باختند و سه نفر هم مصدوم شدند.
۲ روز قبل‌تر نیز در محور نهبندان - بیرجند بر اثر تصادف یک دستگاه پراید با سمند سوخت‌کش سه نفر شامل یک سرنشین خانم ۳۷ ساله و دو کودک ۲ و ۴ ساله جانشان را از دست دادند و افکار عمومی متاثر از این حوادث، درگیر یک سوال شد که علت افزایش این تصادفات چیست؟
فرماندار نهبندان علت را در تردد خودروهای غیربومی شوتی دانست و گفت: اغلب این شوتی‌ها بومی نهبندان نیستند بلکه از استان‌های دیگر وارد محورهای خراسان جنوبی شده‌اند و از نهبندان به سمت سیستان و بلوچستان یا مرز حرکت می‌کنند.
ابوالفضل ایروانی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا تفاوت قیمت سوخت داخل و خارج کشور را مهمترین عامل انگیزه افراد برای ورود به شغل سوخت‌کشی عنوان کرد و افزود: قاچاق سوخت از سراسر کشور به سمت نهبندان سرازیر شده لذا در این شهرستان مرزی به تنهایی نمی‌توان با این معضل مقابله کرد.
وی گفت: برخی شوتی‌ها از استان‌های شمالی و مرکزی به سمت نهبندان حرکت می‌کنند و گاهی در جاده‌های این شهرستان دچار حادثه می‌شوند.
اغلب شوتی‌ها بومی نیستند
فرماندار نهبندان با تاکید مجدد بر اینکه اغلب شوتی‌ها بومی خراسان جنوبی و نهبندان نیستند ادامه داد: مسیری که این افراد حرکت می‌کنند از مسیرهای مختلف بوده که پلاک خودروها گواه بر این مطلب است.
وی با اشاره به ظرفیت‌های شهرستان نهبندان در مقابله با این حجم از سوخت قاچاق گفت: از ابتدای امسال بیش از ۷۵۰ هزار لیتر سوخت خارج از شبکه در این شهرستان کشف و بیش از ۷۰۰ دستگاه خودرو شوتی توقیف شده است.
ایروانی نبود قوانین بازدارنده را از ضعف‌های مقابله با قاچاق سوخت ذکر کرد و افزود: انتظار میرود برای بازنگری قوانین طوری اقدام شود که ضرر سوخت‌کشی بیشتر از منفعت آن باشد.
وی با یادآوری اینکه شلوغی صف‌های سوخت آزاد در نهبندان به خاطر استفاده از سهمیه کارت آزاد است گفت: به دنبال راهکاری هستیم که این مساله را تدبیر کنیم و اگر برای آن تصمیم قاطع گرفته شود، صف‌ها هم قطع خواهد شد.
فرماندار نهبندان اظهار داشت: البته نقاط حادثه‌خیز جاده‌ای و نبود زیرساخت باند دوم هم در بروز تصادفات فوتی اثر دارد و ۱۴۷ کیلومتر از جاده نهبندان در شریان اصلی شبکه جاده‌ای کشور واقع شده که با توجه به حجم زیاد تردد خودروهای سنگین اگر دوبانده شود ایمنی آن افزایش خواهد یافت.
وی با تاکید بر اینکه برخوردهای سلبی به تنهایی بازدارنده نیست افزود: رفع نقاط حادثه‌خیز، افزایش باندهای دوم و مبارزه با قاچاق سوخت از مبادی ورودی در کاهش این قبیل تصادفات می‌تواند اثر داشته باشد.
ایروانی در نهایت بر یک اقدام فرا استانی در مقابله با قاچاق سوخت و تردد خودروهای شوتی تاکید کرد اما پایش تصویری جاده‌ها و نصب دوربین‌های پلاک‌خوان در جایگاه‌های سوخت را از دیگر عواملی برشمرد که در شهرستان نهبندان برای مقابله با شوتی‌ها انجام می‌شود.
چرا شوتی‌ها بیشتر تصادف می‌کنند؟
آن طور که رئیس پلیس راه خراسان جنوبی آمار می‌دهد از ابتدای امسال تاکنون ۵۱ نفر بر اثر تصادفات خودروهای سوخت‌کش در جاده‌های این استان جان باختند.
سرهنگ علیرضا رضایی با این توضیح که ۶۳ فقره تصادف از ابتدای امسال تاکنون فقط مخصوص خودروهای سوخت‌کش بوده است گفت: حمل سوخت قاچاق در داخل اتاق خودرو با مشک، ترفند این افراد است که هزار تا ۲ هزار لیتر سوخت را جاساز می‌کنند!
وی ادامه داد: همین کار باعث ایجاد اختلال در تعادل خودرو به‌ویژه در عارضه‌های هندسی جاده نظیر پیچ و خم‌ها شده و خودرو به‌صورت غیرارادی به سمت مقابل منحرف می‌شود لذا خودرو حامل سوخت با خودروهای عبوری از سمت مقابل برخورد می‌کند یا از جاده خارج و واژگون می‌شود.
رئیس پلیس راه خراسان جنوبی گفت: این وضعیت توام با حرکت تهاجمی و سرعت غیرمجاز و رانندگی تحت استرس زیاد (ناشی از ارتکاب جرم قاچاق کالا و احتمال دستگیری توسط ماموران) شدت حوادث را افزایش می‌دهد که باعث انفجار، حریق و افزایش تلفات و خسارات ناشی از تصادف خودروهای حامل قاچاق سوخت می‌شود.
وی اضافه کرد: خودروهای حامل سوخت قاچاق در بسیاری از موارد به‌صورت غیرمستقیم باعث ایجاد حادثه برای سایر رانندگان می‌شوند به نحوی که سرعت سرسام‌آور، انحراف به چپ‌های آنی و مخاطره‌آمیز، رعایت نکردن حق تقدم عبور در ورود از فرعی به اصلی، تعادل نداشتن خودرو حین حرکت باعث ایجاد مخاطرات رانندگی و وقوع حادثه می‌شود.
اختلال در امنیت و آرامش سایر رانندگان، ایجاد احساس ناامنی و نگرانی برای کاربران جاده‌ای، بروز تصادفات ناگوار با تعداد تلفات بالا توام با حریق و به خطر افتادن جان تعداد زیادی از مسافران غیرمقصر تبعاتی است که رئیس پلیس راه خراسان جنوبی برای این تردد این خودروها برشمرد.
تلاش پلیس برای مبارزه با سرشاخه‌های قاچاق
این تصادفات در حالی امسال افزایش قابل توجهی داشته که رئیس پلیس امنیت اقتصادی خراسان جنوبی از انجام طرح‌های ویژه در مقابله با سوخت قاچاق خبر می‌دهد.
سرهنگ جواد بخشی در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: اقدامات تخصصی پلیسی منجر به شناسایی مجرمان حرفه‌ای و محل‌های دپوی سوخت قاچاق شده است و طرح‌های انتظامی تشدید برخورد هم به‌طور مستمر اجرا می‌شود.
به گفته وی اجرای طرح‌های انتظامی، شناسایی و توقیف خودروها سپس معرفی آنها به مرجع قضایی از اقدامات پلیس بوده که امسال به‌طور ویژه دنبال شده است.
رئیس پلیس امنیت اقتصادی خراسان جنوبی ادامه داد: از ابتدای امسال ۹ هزار و ۳۷۰ خودرو اعمال قانون و بیش از هزار و ۷۰۰ دستگاه خودرو شوتی توقیف شده است.
وی از کشف بیش از ۲ میلیون و ۷۰۰ هزار لیتر سوخت قاچاق از ابتدای امسال خبر داد و گفت: اقدامات سلبی و ایجابی پلیس تاثیر بسزایی در مهار و کاهش روند قاچاق سوخت داشته ولی اهتمام و تلاش سایر دستگاه‌های عضو برای انجام وظایف قانونی تعیین شده در افزایش اثربخشی اقدامات می‌تواند موثر باشد.
به عقیده این مقام انتظامی، تعامل با مراجع قضایی برای افزایش بازدارندگی مجازات‌ها از قبیل افزایش جرایم و افزایش مدت توقف خودرهای توقیف شده شوتی و حامل سوخت در پارکینگ‌ها در کاهش این نوع قاچاق و ترددهای خطرآفرین جاده‌ای اثرگذار است.
لزوم ایجاد اشتغال جایگزین سوخت‌کشی در مناطق مرزی
وی تاکید کرد: شناسایی منشاء انحراف توزیع سوخت از چرخه قانونی توزیع و برخورد قانونی با آن راهکار اساسی برای جلوگیری از سوخت‌کشی است.
سرهنگ بخشی با این وجود بر افزایش سرانه درآمد مرزنشینان و ایجاد اشتغال برای آنها تاکید کرد و افزود: در نظر گرفتن سهمیه مناسب سوخت برای مرزنشینان ضروری است تا با توجه به فقر حاکم بر مناطق مرزی این موضوع برایشان منبع درآمد باشد.
وی گفت: اجرای طرح‌های تشدید برخورد با قاچاقچیان سوخت ضروری است که همکاری تمامی دستگاه‌های عضو ستاد مبازره با قاچاق کالا و ارز را می‌طلبد.
رئیس پلیس امنیت اقتصادی خراسان جنوبی بیان کرد: برخورد قانونی و بازدارنده با مسسبان قاچاق سوخت در کمرنگ شدن این نوع فعالیت تاثیر دارد.
افزایش قاچاق سوخت از استان‌های همجوار
با این وجود جانشین فرمانده انتظامی خراسان جنوبی معتقد است که قاچاق سازمان یافته به معنای خاص کلمه در استان نداریم اما موارد پراکنده نزدیک به این وضعیت وجود دارد.
سرهنگ حسن شجاعی‌نسب چندی پیش در نشست کمیسیون استانی مبارزه با قاچاق کالار و ارز گفت: خراسان جنوبی محل عبور بسیاری از کالاهای قاچاق است، قاچاق سوخت را هم از داخل و هم خارج استان داریم اما اخیرا به صورت پررنگ این پدیده از طریق استان‌های همجوار شدت یافته که جاده‌های استان را ناامن کرده است.
وی تصریح کرد: روستای سفیدآبه در سیستان و بلوچستان و در مجاورت استان به محل دپوی سوخت یا به عبارت دیگری به پالایشگاه سوخت تبدیل شده است.
قوانین بازدارنده نیاز استان در برخورد با شوتی‌ها
قوانین بازدارنده از نیازهای اصلی در برخورد با تردد خودروهای شوتی است، موضوعی که معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی استاندار خراسان جنوبی بر آن تاکید کرد.
سید محمدرضا طالبی گفت: افزایش خودروهای شوتی در راه‌های استان خطرآفرین است و باید از سایر قوانین بازدارنده برای جلوگیری از تردد این خودروها استفاده شود.
وی با اشاره به افزایش تصادفات خودروهای شوتی در خراسان جنوبی افزود: باید جرایم سنگینی در نظر گرفته شود تا بازدارندگی لازم را داشته باشد چرا که جان انسان‌ها ارزشمند است و باید به هر نحوی از تردد این خودروها جلوگیری شود.
خراسان جنوبی بیش از ۱۷ هزار کیلومتر راه دارد و با ۶ استان کشور همجوار است همچنین در چهار شهرستان نهبندان، سربیشه، درمیان و زیرکوه با کشور افغانستان مرز مشترک دارد.