به گزارش خبرنگار فرهنگی ایرنا، میز نقد و تحلیل مستند «برزخی‌ها» با حضور محمود گبرلو، سهیل کریمی و عارف افشار (کارگردان) در باشگاه مستند کوشک باغ هنر برگزار شد.
این مستند به کارگردانی عارف افشار که در بخش مسابقه ملی سینما حقیقت نیز حضور داشت، به بررسی حواشی و اتفاقات اولین فیلم توقیفی سینمای ایران می پردازد.
مستند برزخی‌ها در باشگاه رویاد تولید شده و محصول سازمان هنری رسانه ای اوج است.
عارف افشار، کارگردان فیلم در ابتدای نشست با بیان این‌که ایده‌ای داشتم که این موضوع را تبدیل به کتاب کنم افزود: پژوهش‌هایی که برای کتاب انجام دادم آماده بود و زمانی که پیشنهاد مستند داده شد پذیرفتم. سخت ترین کار ما تولید فیلم بود که یک سال و نیم طول کشید.
گبرلو درباره این مستند گفت: برزخی‌ها بیشتر یک فیلم مستند احساسی بود تا تحقیقاتی. کارگردان محافظه کاری کرده و برخی حرف ها را نزده و همچنین تحقیقات گسترده‌ای نداشته است. در کل فیلم چهار پنج نفر حرف زدند و خیلی ها در این تحقیقات نیستند. اگر آنها هم بودند ما درباره علت توقیف فیلم برزخی‌ها منصفانه‌تر قضاوت می کردیم. مثلا آقای محمدعلی زم جایش در این فیلم خالی است.
وی افزود: در این فیلم آقایان کلهر و معادیخواه الان این حرفها را می‌زنند و از فیلم برزخی‌ها دفاع می‌کنند. آن موقع جور دیگری بودند و مثل بقیه مخالف سینما بودند. الان همه ادعا می‌کنند که ما موافق برزخی‌ها بودیم. ولی واقعیت این است که آن زمان همه در توقیف فیلم همدست بودند.
گبرلو درباره شخصیت‌های مطرح‌شده در فیلم توضیح داد: برای ما که جزو خانواده سینمای آن زمان بودیم؛ افرادی مثل فردین و ملک مطیعی مهم نبودند. بلکه اندیشه‌های آنها مهم بود. من چند سال پیش در برنامه هفت با ملک مطیعی مصاحبه کردم و مشکلی وجود نداشت. حالا ماجرای توقیق و ممنوع‌الکاری را گردن مخملباف می‌اندازند و او را مقصر می‌دانند. ان زمان همه یک جریان متحد بودند.
این منتقد سینما با تاکید بر این‌که جریان اصولگرای سنتی پس از انقلاب جریان فرهنگی را جدی نگرفت گفت: یک دوره ای آنها به تئاترهای جدی مذهبی علاقه‌مند بودند. ولی سینما را رها کردند. جریان چپ مثل بهشتی و انوار و میرحسین موسوی به نسبت فرهنگی‌تر بودند و می‌خواستند اندیشه‌های دینی در سینما لحاظ شود. فردین و ایرج قادری و ملک مطیعی آدم های خوبی بودند ولی انقلابی نبودند.
وی افزود: آقای فرحبخش که در این فیلم از برزخی‌ها دفاع می‌کند هیچ فیلمی ندارد که مطابق با اندیشه‌های نوین باشد. اگر دعوایی در این فیلم وجود دارد باید بین نیروهای معتقد به انقلاب اسلامی باشد. سعید مطلبی درام نویس خوبی است؛ اما جزو این گروه نیست. خودش هم در فیلم شما می‌گوید که خیلی انقلاب را قبول ندارد.
به گفته وی الان هم خیلی از متدینین نمی‌خواهند بپذیرند که سینما به قول رهبری قدرت برتر است و سینما دارد افکار عمومی جهان را تسخیر کند. پس از انقلاب ساختار را فراموش کردیم.
عارف افشار، کارگردان فیلم در ادامه جلسه دور گذار از انقلاب تا تثبیت جمهوری اسلامی را دوره طلایی خواند و گفت: من برای مصاحبه سراغ همه آدم های تاثیرگذار و کسانی که اسم‌شان در فیلم آمده رفته ام. آقای بهشتی نمی‌آید جلوی دوربین صحبت کند. با محسن مخملباف مکاتبه کردیم ولی جواب ندادند. آقای محمدعلی زم گفت مصاحبه نمی‌کنم. من از نسل آقای گبرلو طلبکارم. چون اگر چنین جلسه‌ای نباشد از گذشته حرف نمی‌زنند. در این چهل سال باید روایت می‌کردید. من دهه هفتادی از دیدگاه خودم روایت می‌کنم.
وی افزود: آقای بهشتی حرف‌های من را تایید می‌کرد ولی جلوی دوربین نمی‌آمد. آقای عرب سرخی و محسن آرمین حریت به خرج دادند که مصاحبه کردند. متاسفانه فرهنگ پاسخگویی و روایت تاریخی در کشور ما وجود ندارد و در نتیجه به نسل من اطلاعات نرسیده است. آقای مهرجویی دریایی از اطلاعات و خاطرات دارد. ولی روایت واقعه تاریخی فیلم گاو به درستی بیان نشده است. من سعی کردم در این فیلم روایت واقعه داشته باشم. چون مثل شهید آوینی ادم روایت حقیقت نیستم.
افشار با تاکید بر این‌که افراد و جریان های فیلم باید حفظ می‌شدند گفت: سعید راد باید حفظ می‌شد. فردین می‌توانست برای ما کار کند. چون قرار نیست همه فرمانده باشند و ما پیاده نظام هم می‌خواهیم.
گبرلو در ادامه جلسه در پاسخ به این انتقاد که روایت تاریخی نداشت اظهار داشت: من در برنامه هفت موضع خودم را گفتم و به همین دلیل هم من را بیرون کردند. من خانم رخشان بنی اعتماد را به برنامه زنده هفت دعوت کردم. ولی به دلایلی آنتن را از ما گرفتند. ناظر پخش گفت حق ندارید روی آنتن بروید. کارگردان گفت من لانگ شات می گیرم و در نهایت مشکل پخش برنامه حل شد.
وی با تاکید بر این‌که مستند باید عدالت و انصاف در روایت داشته باشد گفت: در این مستند مظلومیت فردین بیشتر مطرح است تا ممنوع الکار بودن او. اگر نمی توانستید با برخی گفتگو کنید باید فیلم را نمی‌ساختید و صبر می کردید. خواهر فردین جایگاهی ندارد که با او در این فیلم گفتگو شود.
گبرلو افزود: من در برنامه هفت شورجه و شمقدری و طالبی و بحرانی و دیگر کارگردان‌های حزب اللهی را چند هفته دعوت کردم. تلویزیون ما می‌گوید به هیچ وجه اسمی از اصغر فرهادی نیاورید. این نگاه های سطحی لطمه می‌زند. من با قهر با فرهادی مخالفم. ما باید با او گفتگو کنم. چون او مخاطب جهانی دارد. شما نمی توانید فرهادی را کنار بگذارید. هیچ وقت نباید به بیرون هنرمند کار داشته باشیم. چرا که اثر هنرمند برای ما مهم است.