به گزارش ایرنا، محمدمهدی فتحیان در چهارمین پنل چهارمین همایش ملی سواد رسانه‌ای با ارائه مقاله ای با عنوان «اطلاعات گمراه کننده» اظهارداشت: یکی از رویکردهای مهمی که مغفول مانده داشتن نگاه روانشناختی در مورد اخبار جعلی است تا بتوانیم افراد را در برابر اطلاعات گمراه کننده ایمن کنیم.
قادر باستانی تبریزی استاد دانشگاه هم در این همایش با ارائه مقاله‌ای با عنوان «اخبار جعلی و اعتبار منبع» گفت: متولیان سیاست‌گذاری رسانه‌ای کشور، باید ترتیبی اتخاذ کنند که هزینه تولید و انتشار محتوای جعلی بالا برود.
وی افزود: علت انتشار اخبار جعلی این است که اخبار فارغ از دروازه بانی خبر انتشار می یابد. ما در داخل کشور رسانه‌های خود را قربانی کرده‌ایم و از اختیار ساقط کرده‌ایم و این بزرگترین مشکلی است که منجر به اخبار جعلی می شود.
باستانی تبریزی بیان کرد: اخبار به سمت فشردگی پیش رفته است. رسانه باید مرامنامه و پروتکل داشته باشد.
این استاد دانشگاه اظهارداشت: کانال‌های خبری معاند نظام، با وجود اینکه ۴۴ درصد اخبار آن جعلی است اما در عین حال پُربسامدترین اخبار را در میان کانال‌های فارسی زبان دارد؛ موضوعی هشداردهنده که هوشیاری اولیای امور و متولیان امر را میطلبد تا درباره دلایل چنین فکت نگرانکنندهای چارهاندیشی کنند. همچنین گرایش رسانه‌های جدید به سودآوری و تسلیم شدن در برابر خواستههای صاحبان قدرت و سرمایه، بافتار خبری را به سمت تبلیغات در لباس خبر پیش برده است.
وی گفت: برخی رسانه‌های نامعتبر، با وجود آمار بالای انتشار اخبار جعلی، دارای دنبالکننده و مخاطبان زیاد و نرخ بازنشر بالایی هستند. برای انتشار یک محتوای جعلی، نیاز به آماده بودن فضای اجتماعی در جامعه، برای دریافت این‌گونه اخبار وجود دارد. سیاست رسانه‌ای در کشور، به ویژه نحوه فعالیت خبری سازمان صدا و سیما و محدودیت‌های رسانه‌های بزرگ و رسمی، به نحوی است که مردم برای شنیدن اخبار جعلی، آمادگی خوبی دارند؛ این مشکل با توسعه رسانه‌های موبایلی دو چندان شده است. متولیان امر لازم است، جوانب این معضل را به‌درستی کاوش و برنامهریزی کنند.
باستانی تبریزی افزود: مقادیر نگران کنندهای از اخبار جعلی در برخی رسانه‌های پُرمخاطب تولید و منتشر شده است. متولیان سیاست‌گذاری رسانه‌ای کشور، باید ترتیبی اتخاذ کنند که هزینه تولید و انتشار محتوای جعلی بالا برود. برای این کار نیاز به یک بررسی حقوقی و تقنینی است که در عین حفظ و توسعه آزادی‌های رسانه‌ای و حمایت صریح از روزنامه‌نگاران، با خلافکاران یقه‌سفیدی که فضای رسانه‌های جدید را مستعد فعالیت‌های مخرب خود دیدهاند، برخورد جدی شود.
این استاد دانشگاه بیان کرد: اکنون رسانه‌های داخل کشور، با رسانه‌های خارج کشور در رقابت هستند. در این بین، ساختار کسب اطلاعات در جهان، با ظهور اینترنت و گوشی‌های هوشمند متحول شده و در جامعه ما به شکل استثنایی، فضای کاملاً متفاوتی یافته است.
وی اظهارداشت: در ایران، اپلکیشن‌ها مثل تلگرام، اینستاگرام و توییتر، کارکرد خبری پیدا کرده‌اند. در کشورهای جهان، این اپلکیشن‌ها در کارکرد خبری، نقش حاشیه‌ای دارند و فضای خبری، در دست رسانه‌های جریان اصلی است، در حالی که مصرف‌کننده ایرانی، اغلب به رسانه‌های جریان اصلی، مراجعه نمی‌کنند و عامل اصلی آن بحث اعتبار است. این تغییر ساختار یک واقعیتی است که در ایران باید به جد مورد توجه قرار گیرد.
باستانی تبریزی افزود: در عصر جدید، رسانه های جدید به مفری برای پیاده شدن اهداف تجاری و سیاسی مبلغان و سیاستمداران بدل شده است. با چیرگی این اهداف بر محتوای رسانه ها، مفهوم اعتبار منبع دچار چالش های جدیدی خواهد شد.
وی گفت: رسانه‌های جدید نیز تحت تاثیر نگاههای منفعت‌طلبانه، به وسیله بسیاری از صاحبان قدرت، به انتشار اخبار جعلی می‌پردازند. به این ترتیب، با استیلای تبلیغات تجاری در رسانه‌های اجتماعی، اعتبار منبع را تحت تأثیر خود قرار میدهد. پیشنهاد می‌شود پژوهشگران بعدی به صورت جدی در قالب روش‌های کیفی و رویکردهای انتقادی به بررسی مفهوم کالایی شدن محتوا و اثرات آن بر مخاطب بپردازند.
عطاء الله ابطحی استاد مدیریت رسانه دانشگاه آزاد علوم و تحقیقات تهران هم با ارائه مقاله‌ای با عنوان اخبار جعلی و هوش مصنوعی گفت: جعل در مقابل حقیقت یا واقعیت است. در شبکه های اجتماعی از سال ۲۰۰۳ به بعد وارد حجم وسیعی از اخبار جعلی شدیم.
ابطحی با تاکید بر آگاهی از ذات رسانه برای تشخیص اخبار جعلی اظهار اشت: استفاده از علوم شناختی برای این است که با مخاطب بتوانیم ارتباط برقرار کنیم.
وی گفت: هوش مصنوعی که برای ما می‌تواند خبر جعلی تولید می تواند با آن هم مقابله کند. در هوش مصنوعی نسل های مختلف داریم و اکنون به جایی رسیدیم برای این که یک جعل شیک کنیم با استفاده از فناوری هوش مصنوعی چگونه می شود با چه ابزاری، سخت‌افزار و نرم افزاری می توان خبر جعلی تولید کرد.
ابطحی افزود: ذات پیام‌سازی رسانه این است که اگر ادبیات و نگاه خود به ذات رسانه را عوض و ارتباط خود با فناوری را بازتعریف نکنیم از فهم بازمی مانیم.