«بنیامین نتانیاهو» به محض تشکیل دولت و پس از ورود به نخست وزیری که برای ششمین بار در تاریخ رخ داد، اعلام کرد که وی و کابینه اش بر جنبه های گوناگون تهدید از سوی ایران تمرکز می کنند که برنامه هسته ای آن در راس فهرستش قرار دارد.
«دنی سیترینوویچ» کارشناس اندیشکده آمریکایی «شورای آتلانتیک» که ۲۵ سال در یگان های مختلف فرماندهی اطلاعات دفاعی اسرائیل (IDI) کار و به عنوان رئیس دایره ایران در بخش تحقیق و تحلیل (RAD) در سازمان فوق خدمت کرد، تاکید دارد: از اظهارات و اقدامات نتانیاهو همچون فرستادن «ران درمر» وزیر امور استراتژیک به واشنگتن مشخص است که نخست وزیر رویه های خود را در مورد پرونده ایران تغییر نداده است. وی همچنان قصد دارد به مخالفت با هرگونه توافق هسته ای با تهران ادامه دهد، ضمن آنکه هنوز تاکید دارد که اسرائیل در خنثی کردن فعالیت های هسته ای ایران تردید نمی کند.
شکاف میان نتانیاهو و بایدن
این تحلیلگر تاکید دارد:به نظر می رسد نتانیاهو به طور خاص برتقویت روابط با ایالات متحده متمرکز شده وبرای کسب نتیجه سعی دارد قدرت های جهانی و منطقه ای را برای افزایش فشار سیاسی و اقتصادی بر تهران بسیج کند. این هدفی است که تا چند سال پیش برای نتانیاهو سخت بود، اما چنین خواسته ای در فضای بین‌المللی کنونی به دلایل گوناگون در حال تبدیل شدن به یک کار تقریبا غیرممکن است.
در این راستا، بزرگترین مشکلی که امروزه نتانیاهو دارد این است که کار سختی را برای هم نظر کردن دولت جو بایدن با خود خواهد داشت. اگر چه دو طرف آشکارا به تهدید ایران اذعان دارند و بایدن قبلاً عنوان کرده که اقدام علیه ایران را به عنوان آخرین راه حل در نظر دارد، اما در عمل، شکاف عمیقی بین اسرائیل و ایالات متحده در این موضوع وجود دارد. ایران در مرکز توجهات دولت آمریکا قرار ندارد، کارزار جنگی در اوکراین و افزایش چشمگیر تهدید از سوی چین، نسبت به موضوع ایران چالش های به مراتب جدی تری برای دولت بایدن محسوب می شوند.
علاوه بر این، از رفتار دولت بایدن چنین بر می آید که با وجود اعتراض ها در ایران و روابط ایران با روسیه و جنگ اوکراین، فشار بیشتر ممکن است موازنه ایجاد شده با تهران را از بین ببرد و مانع از هرگونه راه حل سیاسی در آینده شود. این امور، کار را برای نتانیاهو و تیم وی سخت می کند تا مقام ها در واشنگتن را متقاعد کنند.
هیچ جایگزینی برای دیپلماسی وجود ندارد
علاوه بر این، اگرچه مقامات ارشد دولت آمریکا اعتقاد دارند که شانس احیای برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) کم است، اما به نظر می رسد آنها دریافته اند که هیچ جایگزینی برای این چارچوب سیاسی وجود ندارد که از سرعت بخشیدن به برنامه هسته ای ایران جلوگیری کند.
چنین اعتقادی در تضاد کامل با سیاست نتانیاهو قرار دارد که با هرگونه مذاکره با تهران مخالف است. حتی اگر دولت بایدن تصمیم بگیرد فشار بر ایران را افزایش دهد، این کار را با هدف بازگشت به توافق انجام خواهد داد، نه اینکه شانس مذاکره را از بین ببرد.
به نظر کارشناس این اتاق فکر آمریکایی، شکاف‌ها در خط مشی، نگرانی های دولت بایدن در مورد سیاست نتانیاهو در قبال ایران و تجربه تلخ از عدم تمایل وی برای هماهنگی اقدامات با واشنگتن را تشدید می کند. علاوه براین توانایی نخست وزیر برای بسیج و جلب حمایت یهودیان آمریکا در کارزار علیه ایران در صورت تصویب قوانینی که به وضعیت آنها در اسرائیل لطمه می زند، ممکن است از بین برود.
در چنین شرایطی برای متحدان اسرائیل در کنگره آمریکا نیز کار کردن در راستای سیاست های نتانیاهو دشوار خواهد بود. البته این بدان مفهوم نیست که دولت آمریکا و اسرائیل نمی توانند در مورد طیف وسیعی از موضوعات در مورد ایران همچون نگرانی مشترک در مورد تقویت روابط بین تهران و مسکو، همکاری کنند. با این حال، اختلافات دو طرف در موضوع هسته‌ای همچنان به قوت خود باقی است.
پیشرفت هسته ای ایران نابودشدنی نیست
در بخش دیگری از این تحلیل آمده است: حتی اگر دولت نتانیاهو، چالش هسته ای ایران را که در سال های اخیر تشدید شده است، به طور کامل در اولویت قرار دهد، بازهم مشخص نیست که آیا می تواند به نحو چشمگیری مانع پیشرفت دشمن خود یعنی ایران شود.
از زمان خروج آمریکا از برجام در سال ۲۰۱۸ که با تشویق دولت نتانیاهو صورت گرفت، ایران پیشرفت های قابل توجهی را در فرایند غنی‌سازی داشته، بر هر مانع تکنولوژیکی که در گذشته داشت غلبه کرده و به دستیابی به مواد شکافت‌پذیر کافی نزدیک شده است. این موضوع هر طرح عملیاتی را به چالش می کشد و این تردید را مطرح می کند که حتی اگر همین فردا تاسیسات در نطنز و فردو از صحنه جهان محو شوند، آیا می توان دانش کسب شده در ایران را هم پاک کرد؟
طبق این تحلیل، از سوی دیگر تقویت روابط بین روسیه و ایران نیز ممکن است از نظر سیاسی و امنیتی کار اسرائیل در زمینه افزایش عملیات مخفیانه در تهران را دچار مشکل کند. ایرانی که نتانیاهو می شناخت و به ندرت به اقدامات خرابکارانه و حملات سایبری واکنش نشان می داد، اکنون فرق کرده و همان ایران قبل نیست.
تغییر شرایط در ایران
این کارشناس اسرائیلی تاکید دارد:ایران برای مقابله با کمپین فشار حداکثری دولت دونالد ترامپ، رویکرد مقاومت حداکثری را برای ایجاد بازدارندگی و توازن در معادله با اسرائیل و غرب برگزیده است و دولت «ابراهیم رئیسی» و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، علاقه بیشتری نشان می دهند تا هرگونه تجاوزی را تلافی کنند.
با این دیدگاه، اگر نتانیاهو تصور دارد بسیج قدرت های منطقه ای - به رهبری عربستان سعودی – می تواند فشار بر ایران را افزایش دهد، باید در ارزیابی خود تجدیدنظر کند. با وجود دیدگاه کشورهای عربی به ایران، آن ها ترجیح می دهند که کانال های گفت وگو و روابط اقتصادی خود با تهران را حفظ کنند زیرا دریافته اند این تنها راه کاهش تنش با ایران است و این کشورها از یک درگیری نظامی منطقه ای به دلیل تأثیر احتمالی آن بر امنیت خود بسیار هراس دارند.
همه این موانع در کنار مشکلاتی مطرح هستند که نتانیاهو در بسیج افکار عمومی اسرائیل برای راه اندازی کارزاری علیه ایران با آن روبرو است. شهروندان اسرائیلی فکر می کنند این اقدامات نتانیاهو با هدف انحراف دادگاه فساد وی صورت می گیرد. این بدگمانی و شکاف گسترده میان راست و چپ در اسرائیل، تردیدها را نسبت به هر اقدام ضدایرانی نخست وزیر افزایش خواهد داد. در نتیجه، نتانیاهو برای جلب حمایت مخالفان داخلی اش هم با مشکل مواجه می شود.
این تحلیلگر در چارچوبی بزرگتر هم به موضوع می نگرد و می نویسد: انتظار می رود نتانیاهو در مسیر متقاعد کردن جهان برای مقابله با ایران هم با موانع زیادی روبرو خواهد شد؛ هنوز مشخص نیست هدف استراتژیک این سیاست چیست. بدیهی است که ایران در سال های اخیر با وجود فشارهای همه جانبه، برنامه غنی‌سازی خود را تقریباً بدون هیچ مانعی پیش برده و اکنون هر راه‌حل غیرسیاسی نابود شده است. توانایی به عقب انداختن توان هسته ای ایران در هر سناریویی بسیار بعید است. علاوه بر این، ایران در مورد حق غنی سازی خود هم اجماع کسب کرده و در این راستا قابل پیش بینی است تهران در آینده تأسیسات هسته‌ای خود را تحت هیچ سناریویی حذف نخواهد کرد.
این کارشناس اسرائیلی مسائل ایران درپایان تصریح دارد که از سال ۲۰۱۸، شکاف بزرگی بین سیاست های اسرائیل در قبال ایران و سایر کشورهای جهان ایجاد شده است. بهتر است قبل از آنکه اسرائیل تصمیم بگیرد در برابر تهدید ایران به تنهایی اقدام کند، در خط مشی خود تجدید نظر کند و تصمیمی بگیرد که بیشتر با واقعیت ها سازگار است. این در حالی است که برخلاف سیاست نتانیاهو، جامعه بین المللی تصمیم گرفته است که بهترین و شاید فقط راه حل دیپلماتیک را دنبال کند و به همین دلیل برای امضای توافق با ایران عجله دارد که نتیجه آن منزوی ماندن اسرائیل است.