فنلاند و سوئد به عنوان دو کشور حوزه اسکاندیناوی با آغاز عملیات نظامی روسیه در اوکراین، درخواست خود را برای پیوستن به ائتلاف نظامی سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) ارائه دادند. گرچه ناتو این درخواست‌ها را پذیرفته است اما تمامی ۳۰ عضو این ائتلاف باید این درخواست را تایید کنند. تاکنون ۲۸ کشور عضو ناتو مراحل قانونی را گذرانده اند و تنها مجارستان و ترکیه موافقت خود را اعلام نکرده‌اند.
وزنه سنگین ترکیه
دیپلمات‌ها و رهبران ترکیه، سوئد و فنلاند چند ماه پیش در تلاش برای شکستن بن‌بست مخالفت ترکیه با پیوستن این دو کشور به ناتو، مذاکرات زیادی را برگزار کردند.
اوایل تیر ماه بود که «ینس استولتنبرگ» دبیرکل پیمان آتلانتیک شمالی تایید کرد ترکیه مخالفت خود را با پیوستن سوئد و فنلاند به ناتو پس گرفته است.
در جریان نشست مادرید، وزرای خارجه ترکیه، سوئد و فنلاند، تفاهم نامه ای امضا کردند که بر مبنای آن ترکیه با عضویت فنلاند و سوئد در ائتلاف دفاعی ناتو موافقت می کند. استولتنبرگ پس از به نتیجه رسیدن این مذاکرات گفت: «ما اکنون به توافقی رسیده ایم که راه را برای پیوستن فنلاند و سوئد به ناتو هموار می‌کند.»
امضای تفاهم‌نامه سه جانبه میان ترکیه، فنلاند و سوئد در نشست سران ناتو در مادرید مانع مخالف آنکارا با عضویت این دو کشور در ناتو شد. بر اساس تفاهم‌نامه امضا شده، سوئد و فنلاند اعلام کردند که به درخواست ترکیه برای استرداد افرادی که ترکیه آنها را «تروریست» می‌داند، رسیدگی خواهند کرد.
خبرگزاری «رویترز» هم در گزارشی نوشت که دولت جدید سوئد تلاش می کند نظر مساعد ترکیه را برای موافقت با عضویت استکهلم در ناتو جلب و فاصله خود را با شبه نظامیان کرد سوری موسوم به یگان های مدافع خلق (YPG) را حفظ کند.
تلاش سوئد برای پیوستن به ناتو در اقدامی دیگر با تحویل یک پناهجوی کرد به ترکیه همراه بود و «آناتولی» به عنوان خبرگزاری دولتی ترکیه اعلام کرد که سوئد یک پناهجوی کرد ترکیه را به این کشور تحویل داده و ترکیه هم او را به زندان انداخته است.
«محمود تات» در سال ۲۰۱۵ پس از محکومیت ۶ سال و ۱۰ ماه به اتهام عضویت در حزب کارگران کردستان از سوئد درخواست پناهندگی کرده بود.
برهم خوردن معادلات الحاق با قرآن سوزی
«توبیاس بیلستروم» وزیر خارجه سوئد چند روز پیش در مصاحبه با روزنامه سوئدی «اکسپرسن» اعلام کرد که پیوستن کشورش به ناتو به دلیل اقداماتی که با سوزاندن قرآن انجام شده، به حالت تعلیق درآمده است.
«پِکا هاویستو» وزیر خارجه فنلاند هم پیشتر با اشاره به مشکلات و دشواری های اخیر سوئد در جلب رضایت و تایید ترکیه برای پیوستن استکهلم به ناتو، گفت که شاید فنلاند وادار به اقدام انفرادی شود.
هاویستو گفت که هلسینکی و استکهلم سال گذشته درخواست خود را برای پیوستن به ناتو مطرح کردند و ترجیح می دادند تا این فرآیند را در کنار یکدیگر کامل کنند؛ اما با توجه به روابط رو به وخامت سوئد با ترکیه، شاید هلسینکی راهش را از استکهلم جدا کند.
قضیه از این قرار بود که «راسموس پالودان» یک شهروند تندرو و اسلام ستیز سوئدی - دانمارکی روز شنبه یکم بهمن ماه در اقدامی موهن، یک نسخه از قرآن را در مقابل ساختمان سفارت ترکیه در پایتخت سوئد سوزاند. او برای این کار خود از مقامات سوئد مجوز گرفته بود.
این اقدام ضد ارزشهای دینی و انسانی شهروند اروپایی از سوی کشورهای مسلمان به شدت محکوم شد. مصر، کویت، جمهوری اسلامی ایران، امارات متحده عربی، الازهر مصر، مجمع جهانی علمای مسلمان، قطر، عربستان، اندونزی، اردن، مغرب، سازمان همکاری اسلامی، شورای همکاری خلیج فارس، ترکیه و گروه انصارالله نسبت به این اقدام و تکرار آن بیانیه صادر کردند و در مورد گسترش اقداماتی که باعث بی‌حرمتی به ادیان و تشدید خشونت‌ها شود، هشدار دادند.
این برای اولین بار نبود که دولت سوئد در اقدامی هنجارشکنانه و نژادپرستانه به فرد یا گروهی مجوز رسمی آتش زدن قرآن می‌دهد. دولت سوئد معتقد است، طبق قانون نمی‌تواند برای این کار مجوز ندهد و این را در چارچوب آزادی مطلق بیان می‌داند. سال گذشته هم این مجوز صادر شد که موجب درگیری و اعتراض مسلمانان مهاجر و مقیم سوئد به ویژه در شهرهایی از جمله مالمو و استکهلم شد.
برای سومین بار سوئد مجوز قانونی «قرآن‌سوزی» در کشورش را صادر کرد و این‌بار انجام این کار، مقابل سفارت ترکیه در استکهلم.
در مقابل، بعد از واکنش‌های منفی گسترده جهانی به اقدام سیاستمداران سوئدی در هتک حرمت قرآن کریم در ملأ عام، پلیس فنلاند از رویکرد خود برای جلوگیری از تکرار این اقدام شنیع و ضد اسلامی خبر داد.
هیأت ملی پلیس فنلاند طی بیانیه‌ای اعلام کرد که نیروهای پلیس این کشور اجازه سوزاندن قرآن در فضای عمومی را نخواهند داد و هتک حرمت کتاب مقدس ادیان، جرم دارای مجازات است.
رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه هم طی سخنرانی خود مقابل فراکسیون پارلمانی حزب عدالت و توسعه گفت: در خصوص عضویت فنلاند در ناتو نگرش مثبتی داریم؛ اما نظر ما نسبت به عضویت سوئد منفی است. او تاکید کرد: «تا زمانی که سوئد بر اقداماتی چون آتش زدن و پاره کردن کتاب مقدسمان قرآن چشم پوشی می‌کند، ترکیه اجازه پیوستن این کشور به ناتو را نخواهد داد.»
در مجموع می توان گفت که با توجه به نگاه مثبت ترکیه به فنلاند و در مقابل، موضع گیری سنجیده مقامات هلسینکی درباره جرم انگاری قرآن سوزی، سرعت الحاق این کشور حوزه اسکاندیناوی بر خلاف سوئد با سرعت بیشتری برای عضویت در ناتو پیش خواهد رفت و این کشور می تواند در آینده نزدیک سی و یکمین عضو ناتو شود.