از ماه دسامبر ۲۰۱۹ (آذر ۱۳۹۸) که ویروس کرونا موسوم به «کووید ۱۹» برای نخستین بار در شهر «ووهان» چین شیوع یافت، این بیماری مهلک تا به امروز در سراسر پهنه خاکی قربانی می‌گیرد.
در ایران هم به رغم واکسیناسیون گسترده و کاهش چشمگیر مبتلایان و فوتی‌ها باز هم شمار مبتلایان روزانه به یکصد نفر و فوتی‌ها به کمتر از انگشتان دست می‌رسد؛ کشوری که تا کنون بیش از ۷ میلیون نفر از مردم آن به این بیماری مبتلا شده و نزدیک به ۱۴۵ هزار نفر جان باخته‌اند.
در ارتباط با واکسیناسیون هم لازم به یادآوری است که در کشورمان تا کنون ۶۵ میلیون و ۲۰۲ هزار و ۸۳۳ نفر دُز اول، ۵۸ میلیون و ۵۹۷ هزار و ۲۵۴ نفر دُز دوم و ۳۱ میلیون و ۶۴۰ هزار و ۹۷۴ نفر، دُز سوم واکسن کرونا را تزریق کرده‌اند و مجموع واکسن‌های تزریق شده در کشور به ۱۵۵ میلیون و ۴۴۱ هزار و ۶۱ دُز رسیده است.
آمریکا با بیش از ۱۰۲ میلیون مبتلا و بیش از ۱ میلیون فوتی در جایگاه نخست قرار دارد و ۹ کشور بعدی به ترتیب عبارتند از هند، فرانسه، آلمان، برزیل، ژاپن، کره جنوبی، ایتالیا، انگلیس و روسیه
این در حالی است که ایران از نظر شمار مبتلایان و قربانیان کرونا در فهرست ۱۰ کشور نخست قرار ندارد و با توجه به جمعیت ۸۵ میلیونی در جایگاه هجدهم ایستاده‌است. آمریکا با بیش از ۱۰۲ میلیون مبتلا و ۱ میلیون و ۱۱۸ هزار فوتی در جایگاه نخست قرار دارد و ۹ کشور بعدی به ترتیب عبارتند از هند، فرانسه، آلمان، برزیل، ژاپن، کره جنوبی، ایتالیا، انگلیس و روسیه.
در مجموع امروزه بعد از واکسیناسیون و گذر از سویه‌های مهلک کرونا، شمار فوتی‌ها در جهان کاهش یافته و به کمتر از هزار نفر و شمار مبتلاها کمتر از ۱۰۰ هزار نفر رسیده است.
کرونا بعد از جنگ جهانی دوم، بزرگترین فجایع انسانی را در کره خاکی رقم زد به طوری که در این سال‌ها، شمار مبتلایان به بیش از ۶۷۹ میلیون و شمار فوتی‌ها از مرز ۶ میلیون و ۷۹۸ هزار نفر گذر کرده است.
سال ۲۰۲۲؛ سال رکوردزنی ابتلا و کاهش مرگ ومیر
در سال ۲۰۲۲ اگرچه رکورد افزایش شمار بیماران مبتلا به کووید۱۹ زده‌شد اما به خاطر واکسیناسیون، میزان مرگ ومیر کاهش یافت. در جدول زیر که ۱۴ دسامبر ۲۰۲۲ (۲۳ آذر ۱۴۰۱) تهیه شده، بیماری در قاره‌های مختلف جهان به تفکیک نشان داده می‌شود. رنگ آبی کمرنگ و پررنگ به ترتیب شمار مبتلایان جدید و مرگ ومیرهای جدید را در میلیون نفر به تصویر می‌کشد.
با نگاهی هرچند اجمالی به نمودار بالا می‌توان به این نکته پی برد که در آمریکای شمالی و جنوبی، آفریقا، آسیا، اروپا و اقیانوسیه باتوجه به افزایش چشمگیر مبتلایان جدید ولی مرگ ومیر در سال ۲۰۲۲ (۱۴۰۱) نسبت به دو سال قبل روندی کاهشی داشته‌است. در سال گذشته میلادی بجز قاره آفریقا که تنها ۲۶ درصد واکسیناسیون کامل شده‌بودند، دیگر قاره‌ها همگی بیش از ۶۰ درصد مراحل واکسیناسیون را تکمیل کردند و در این میان آمریکای جنوبی با ۷۷.۲ درصد در صدر قرار داشت.
همانطور که در نمودار بالا مشاهده شد، اروپا قاره‌ای با بیشترین تعداد مبتلایان و نیز بیشترین مرگ و میر ناشی از کووید۱۹ در سال ۲۰۲۲ بود.
در سال ۲۰۲۲ بجز قاره آفریقا که تنها ۲۶ درصد واکسیناسیون کامل شده‌بودند، دیگر قاره‌ها همگی بیش از ۶۰ درصد مراحل واکسیناسیون را تکمیل کردند
کلاف در هم تنیده سویه‌های کرونا
یکی از موضوعات بسیار مهم مرتبط با کووید۱۹ به سویه‌ها و زیرمجموعه‌ای آن ارتباط می‌یافت. آنچنان که در نمودار زیر پیدا است، سال ۲۰۲۲ (۱۴۰۱) با رخت بربستن تدریجی سویه «دلتا» آغاز شد.
پیشتر تا پایان سال ۲۰۲۱ (۱۴۰۱) در واقع، اولین زیرشاخه «اومیکرون» با نام ۱BA. از دلتا پیشی گرفت و به رایج‌ترین آن تبدیل شد. در فوریه/مارس ۲۰۲۲ (بهمن و اسفند ۱۴۰۰) زیرمجموعه دیگر اومیکرون یعنی۲BA. از ۱BA. پیشی گرفت.
در آگوست ۲۰۲۲ (مرداد ۱۴۰۱) ۲BA. جای خود را به ۵BA. داد. در آخر BQ.۱ جای BA.۵ را گرفت و با توجه به این تنوع و متغیرهای فرعی اومیکرون اما تعداد کمتری از مردم جهان در مقایسه با ماه‌های مشابه سال ۲۰۲۱ (۱۴۰۰) قربانی شدند.
با پیگیری و تلاش‌هایی که در زمینه تشویق مردم به واکسیناسیون طی سال ۲۰۲۱ (۱۴۰۰) انجام گرفت، کمپین جهانی واکسیناسیون علیه کووید۱۹ در سراسر سال ۲۰۲۲ (۱۴۰۱) همچنان فعال ماند. در آن سال، در مجموع ۱۳.۰ میلیارد دوز از هر یک از واکسن‌های موجود در سراسر جهان تجویز شد و تا نوامبر (آذر)، ۶۸.۶ مورد درصد از جمعیت جهان حداقل یک دوز از این واکسن را دریافت و ۶۳.۱ درصد چرخه واکسیناسیون خود را کامل کردند.(نمودار زیر)
به دلیل شمار بالای افراد واکسینه شده و کاهش سویه‌های تهاجمی ویروس، بیشتر کشورها تصمیم گرفتند تا در سال ۲۰۲۲ (۱۴۰۱) محدودیت‌ها را کاهش دهند و به سبک زندگی قبل از همه‌گیری کرونا بازگردند.
هزینه‌های کرونا؛ از اقتصاد تا اثرات ماندگار افسردگی
تکیه بر آمارهای اقتصادی شفاف مانند تولید ناخالص داخلی، باعث شده که بسیاری از کارشناسان و نهادهای مختلف در سطح جهان، هزینه چند ساله کرونا را از دریچه اقتصادی مورد بررسی قرار دهند اما هزینه‌های اجتماعی و بهداشتی ژرف این فاجعه از نگاه‌ها دور مانده‌است؛ معضلی که ممکن است بروز تبعات آن سال‌ها و حتی دهه‌ها زمان ببرد.
هزینه‌های درمان افسردگی در انگلیس طی سال ۲۰۲۰ حدود ۶ درصد بیشتر از هزینه‌های درمان و پیشگیری کرونا بوده استبه عنوان نمونه آذرماه امسال روزنامه «گاردین» به هزینه‌های افسردگی در انگلیس اشاره کرد که از نگاه کارشناسان بسیار بالاتر از درمان کرونا است. بر پایه این گزارش، ارقام رسمی در کشور انگلیس نشان می‌دهد هزینه‌های خانوارها در رسیدگی و درمان افسردگی در سال ۲۰۲۰ (۱۳۹۹)حدود ۶ درصد بیشتر از هزینه‌هایی بوده است که این افراد برای درمان کرونا و پیشگیری از آن متقبل شدند.
افزون بر آن، آمارهای ثبت شده توسط سازمان‌های درمانی انگلیس نیز نرخ بالای افسردگی میان بزرگسالان را نسبت به جوان‌ترها نشان می‌دهد. در مجموع بر اساس برآوردها، میزان افسردگی در جمعیت بین ۱۶ تا ۶۴ سال انگلیس ۵۹ درصد اعلام شده است.
همان طور که پیشتر اشاره شد، بسیاری از ناظران تبعات کرونا را در حوزه اقتصادی از صنعت گردشگری گرفته تا بیکاری و رکود مورد واکاوی قرار می‌دهند.
چند روز پیش روزنامه اینترنتی «ماوریک تودی» (Daily Maverick) در گزارشی که به این موضوع اختصاص داد نوشت که کووید-۱۹ تاکنون ۱۱۴ تریلیون دلار برای جهان هزینه داشته و این هزینه هنوز هم در حال افزایش است.
در زمینه رکود در صنعت گردشگری، «سازمان جهانی گردشگری سازمان ملل» (UNWTO) اواخر ژوئن ۲۰۲۱ (خرداد ۱۴۰۰) گزارشی در این زمینه منتشر و اعلام کرد که گردشگری بین‌المللی و بخش‌های مرتبط با آن به دلیل تاثیرات مستقیم و غیرمستقیم کاهش شدید گردشگران بین‌المللی، در سال ۲۰۲۰ حدود ۲.۴ تریلیون دلار خسارت دید.
به نوشته روزنامه اینترنتی «ماوریک تودی» (Daily Maverick)، کووید-۱۹ تا کنون ۱۱۴ تریلیون دلار برای جهان هزینه داشته و این هزینه هنوز هم در حال افزایش استسازمان جهانی گردشگری سازمان ملل به مقایسه گردشگران بین‌المللی طی سال‌های ۲۰۱۹ و ۲۰۲۰ (۱۳۹۸ و ۱۳۹۹) پرداخت. همان طور که در نمودار زیر آمده‌است در این ۲ سال شاهد کاهش ۷۴ درصدی گردشگران بین‌المللی بودیم؛ روندی که با همه‌گیری بیماری و نیز محدودیت‌ها و قرنطینه‌ها تشدید شد.
یافته‌های سازمان جهانی گردشگری سازمان ملل حاکی از آن است که کشورهای در حال توسعه بیشترین تاثیر را از همه‌گیری کرونا صنعت گردشگری متحمل شده‌اند. آنها بیشترین کاهش را در ورود گردشگران در سال ۲۰۲۰ (۱۳۹۹) داشته‌اند که بین ۶۰ تا ۸۰ درصد تخمین زده می‌شود. مناطقی که بیشترین آسیب را در صنعت توریسم دیده‌اند عبارتند از شمال شرق آسیا، جنوب شرق آسیا، اقیانوسیه، شمال آفریقا و جنوب آسیا. کمترین آسیب هم به آمریکای شمالی، اروپای غربی و دریای کارائیب ارتباط می‌یابد.
افزون بر صنعت توریسم، بازارهای سهام هم در سراسر جهان در ماه‌های نخست ۲۰۲۰ (۱۳۹۹) با رکود شدیدی مواجه شدند زیرا سازمان بهداشت جهانی، کووید۱۹ را یک بیماری همه گیر اعلام کرد و دولت های ملی برای کاهش فشار بر سیستم‌های بهداشتی خود قرنطینه‌هایی را اعمال کردند. این یک موضوعی بی‌سابقه بود چرا که هیچ‌یک از شیوع بیماری‌ها تا قبل از کرونا چنین تأثیر شدیدی بر بازارهای سهام جهانی بر جای نگذاشت‌بود.
این نابسامانی اقتصادی تداوم یافت تا اینکه اوایل سال گذشته میلادی، بحران اوکراین کلید خورد؛ اقتصاد زمین خورده جهان که با فروکش کردن کرونا قصد بلند شدن داشت، بار دیگر زمین خورد. تورم بی‌سابقه در جهان، کاهش قدرت خرید مردم، بحران انرژی، فقر از یک سو و تنش‌های سیاسی-امنیتی که می‌تواند زنگ خطر جنگ جهانی سوم را به صدا درآورد از سوی دیگر، چشم‌انداز روشنی برای جهان به تصویر نمی‌کشد.
منابع؛
Statista DossierPlus - ۲۰۲۲ in numbers/ https://www.statista.com/study/۱۲۵۰۳۸/۲۰۲۲-in-numbers/
https://www.worldometers.info/coronavirus/coronavirus-death-toll/
https://www.dailymaverick.co.za/article/۲۰۲۲-۰۲-۰۲-covid-۱۹-has-so-far-cost-the-world-as-much-as-۱۱۴-trillion-and-counting/
https://www.unwto.org/news/global-economy-could-lose-over-۴-trillion-due-to-covid-۱۹-impact-on-tourism
https://www.un.org/development/desa/dpad/publication/world-economic-situation-and-prospects-february-۲۰۲۳-briefing-no-۱۶۹/
https://www.statista.com/study/۷۲۰۵۲/covid-۱۹-economic-downturn-and-recovery/