به گزارش خبرنگار کتاب ایرنا، سال ۱۴۰۱ زمانی بود که در آن تعداد قابل توجهی از نویسندگان، اهالی قلم و پژوهشگران در ایران و خارج از مرزهای این کشور دار فانی را وداع گفتند. هرچند هنوز هم برخی از فعالان این حوزه به دلیل مسائل مرتبط با بیماری کرونا جان خود را از دست دادند و می‌دهند، دلایل بسیار دیگری هم وجود داشت که جامعه و مخاطبانِ آنها را از وجودشان محروم کرد.
درگذشت دیوید مک‌کی در ۲۰ فروردین
دیوید مک‌کی نویسنده پرفروش بریتانیایی و خالق شخصیت‌هایی چون المر و آقای بن در سن ۸۷ سالگی درگذشت.
این نویسنده و تصویرگر در پی یک بیماری کوتاه در خانه خود در جنوب فرانسه از دنیا رفت. آثار دوید مک‌کی نویسنده ادبیات کودک بیش از ۱۰ میلیون نسخه در سراسر جهان فروخته و جوایز متعددی را نیز از آن خود کرده است.
در بیانیه انتشارات اندرسن پرس ناشر آثار او آمده است: با کمال تاسف درگذشت دیوید مک‌کی، نویسنده و تصویرگر محبوب کودکان و خالق کتاب‌های نمادین کودکان چون المر، الان نه برنارد و آقای بن را اعلام می‌کنیم.
مک‌کی در اوایل حرفه خود نقاشی کمیک به مجلات و روزنامه‌هایی از جمله The Times Education Supplement و Reader’s Digest می‌فروخت.
این نویسنده در سال ۱۹۶۷ کتاب آقای بن را خلق کرد و این شخصیت قبل از تبدیل شدن به یک سریال تلویزیونی در شبکه بی‌بی‌سی در یک کتاب تصویری ظاهر شد.
دیوید مک‌کی در طول فعالیت حرفه‌ای خود بیش از ۵۰ اثر از طریق انتشارات اندرسن پرس منتشر کرد و شخصیت‌های دوست‌داشتنی و ماندگاری برای کودکان خلق کرد.
در گذشت پاتریشیا مک لاکلن در ۲۳ فروردین
پاتریشیا مک لاکلن نویسنده آمریکایی تحسین‌شده کتاب کودک که کتاب پرفروش سارا، ساده و بلندبالا را خلق کرده است در ۳۱ مارس در خانه‌اش واقع در ماساچوست در سن ۸۴ سالگی درگذشت.
کتاب پرفروش سارا، ساده و بلندبالا به داستان زندگی مردی به نام جیکوب ویتینگ می‌پردازد؛ کشاورزی که پس از درگذشت همسرش حین وضع حمل سعی دارد کودکانش را بزرگ کند. زنی به نام سارا آگهی او در روزنامه برای پیدا کردن همسر و مادر جدید خانواده را پاسخ می‌دهد و به شهر این مرد سفر می‌کند تا به خانواده آنها بپیوندد. میلیون‌ها نسخه از این کتاب فروخته شد و این کتاب برای مک لاکلن، جایزه مدال نیوبری مختص ادبیات کودکان را به ارمغان آورد.
فعالیت ادبی مک لاکلن با نگارش چهار کتاب دیگر به عنوان مجموعه سارا، ساده و بلندبالا ادامه پیدا کرد.
آثار این نویسنده اغلب حول موضوع خانواده و مسائل دشوار بوده است. کتاب دیگر او با عنوان صحبت‌های پدرم در سال ۲۰۱۸ منتشر شد که داستان خواهران و برادرانی را روایت می‌کند که پس از درگذشت پدرشان در یک پناهگاه حیوانات به عنوان داوطلب مشغول به کار می‌شوند.
درگذشت محمد آصف فکرت در ۸ اردیبهشت
محمّد آصف فکرت هروی، نویسنده، شاعر و پژوهشگر افغانستانی هفتم اردیبهشت‌ماه در ۷۶ سالگی درگذشت. این فهرست‌نگار و نسخه‌پژوه افغانستانی و پژوهشگرِ پیشین مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی طی سال‌های ١٣۶۵ تا ١٣٧٧، روز هفتم اردیبهشت ماه از دنیا رفت.
فکرت، نویسنده، پژوهشگر، مصحح متون، مترجم و شاعر افغانستانی از چهره‌های برجسته زبان و ادبیات فارسی بود و به زبان‌های فارسی، پشتو، عربی و انگلیسی تسلط داشت. فکرت در سال ۱۳۲۵ در شهر هرات متولد شد. مدرسه ابتدایی را در مدرسه موفق و تعلیمات ثانوی را در سلطان غیاث‌الدین فوری گذراند. سپس لیسانس زبان و ادبیات فارسی را از دانشگاه کابل و فوق لیسانس روزنامه‌نگاری را در دانشگاهی در هندوستان گرفت، و فعالیت‌های نویسندگی و مطبوعاتی خود را آغاز کرد.
در سال ۱۳۵۹ به ولایت فاریاب منتقل شد و به عنوان مدیرمسئول روزنامه فاریاب چند سالی مشغول به کار شد. آصف فکرت در نشریاتی همچون کتاب، روزنامه بیدار، روزنامه انیس و روزنامه جمهوریت در سمت‌های گوناگون فعالیت داشت، و در دو شهر مزارشریف و قندوز نیز روزنامه‌هایی را افتتاح کرد. همچنین عضو انجمن تاریخ و آکادمی علوم افغانستان بود.
با هجوم ارتش شوروی به افغانستان آصف فکرت در سال ۱۳۶۱ به ایران مهاجرت کرد و در شهر مشهد ساکن شد و فعالیت‌های خود را به عنوان پژوهشگر و فهرست‌نگار در کتابخانه آثار خطی آستان قدس رضوی آغاز کرد. همچنین از سال ۱۳۶۵ در دائره‌المعارف بزرگ اسلامی فعالیت پژوهشی خود را آغاز کرد و بیش از صد مقاله علمی نوشت. سرانجام در سال ۱۳۷۷ به کانادا مهاجرت کرد.
از او بیش از ۲۰ کتاب و صدها مقاله منتشر شده است؛ ازجمله کتاب‌های کرسی‌نشینان کابل (احوال دولتمردان افغانستان در روزگاران امیر امان‌الله خان)، ترجمه کتاب افغانان» نوشته منت ستوارت، لغات زبان گفتاری هرات، لندی (ترانه‌های مردمی پشتو)، فارسی هروی، زبان گفتاری هرات و عین الوقایع (تاریخ افغانستان در سال‌های ۱۲۰۷ تا ۱۳۲۴.
درگذشت رمکو کامپرت در ۱۴ تیر
رمکو کامپرت نویسنده و شاعر هلندی در سن ۹۲ سالگی درگذشت. کامپرت در کنار رودی کوسبوئک، لوکبرت و کارل اپل گروهی از هنرمندان، شاعران و نویسندگان جنبش دهه ۵۰ هلند را تشکیل می‌داد.
کامپرت با کتابی که در سال ۱۹۶۱ با عنوان زندگی باشکوه است منتشر کرد به موفقیت دست پیدا کرد. این کتاب داستان گروهی از نوجوانان ساکن آمستردام را در دهه ۶۰ میلادی روایت می‌کند و همچون سایر آثار او مضامین تحت تاثیر جنگ جهانی دوم در آن به چشم می‌خورد.
جان کامپرت پدر رمکو یک شاعر و عضو جبهه مقاومت بود. او در سال ۱۹۴۳ در یک اردوگاه کار اجباری نازی‌ها درگذشت. کامپرت سال‌ها در پاریس زندگی کرد و در طول فعالیت ادبی که داشت چندین جایزه از جمله جایزه «جان کامپرت» که برگرفته از نام پدرش است را دریافت کرد. او بعد از مدتی به ستون‌نویسی در یکی از روزنامه‌های هلندی روی آورد و سال ۲۰۰۶ به این کار ادامه داد.
کامپرت در سال ۲۰۱۸ و در سن ۸۸ سالگی اعلام کرد از نویسندگی دست خواهد کشید.
درگذشت سوزی استاینر در ۱۴ تیر
سوزی استاینر نویسنده و روزنامه‌نگار سابق که بیشتر برای خلق مجموعه رمان‌های جنایی منون بردشاو شناخته می‌شود، بر اثر تومور مغزی در سن ۵۱ سالگی درگذشت. تاکنون ۲۵۰ هزار نسخه از کتاب‌های او در بریتانیا به فروش رسیده‌اند.
استاینر در ابتدا به مدت ۲۰ سال به عنوان روزنامه‌نگار برای گاردین، ایونینگ استاندارد، دیلی تلگراف و تایمز فعالیت داشت. او در سال ۲۰۱۹ متوجه شد به تومور مغزی مبتلا شده است و بر اساس اطلاعاتی که در وبسایت شخصی استاینر منتشر شده است، این نویسنده در همان سال دوره‌های درمان را آغاز کرده بود.
نخستین رمان استاینر در سال ۲۰۱۳ و با عنوان بازگشت به خانه منتشر شد و استقبال منتقدان را به دنبال داشت. به دنبال این موفقیت او رمان جنایی گمشده را به چاپ رساند و به فهرست نویسندگان پرفروش راه یافت. جلد دوم این رمان که با عنوان افراد ناشناس منتشر شد نیز با موفقیت مواجه شد. استینر جلد سوم این مجموعه را با عنوان ساکت باقی بمان در سال ۲۰۰۰ منتشر کرد.
او در گفت و گویی با گاردین توضیح داده بود که کتاب ساکت بمان را درحالی به نگارش درآورده بود که یک تومور ۹ سانتی‌متری در مغز او وجود داشت.
درگذشت کریستف بالایی در ۱۰ مرداد
کریستف بالایی، استاد ادبیات و زبان فارسی اهل فرانسه در ۷۳سالگی از دنیا رفت.
بهادر باقری عضو هیئت علمی گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه خوارزمی با اعلام این خبر نوشته است: زبان و ادب و فرهنگ ایرانی، عاشق فرزانه‌ی دیگری را از دست داد.
پرفسور کریستف بالایی (۱۹۴۹-۲۰۲۲)، ادیب و پژوهشگر برجسته و نام‌آشنای فرانسوی، استاد زبان و ادبیات فارسی در فرانسه و متخصص ادبیات معاصر ایران و مترجم آثار ادبی فارسی به زبان فرانسه، به دیار باقی شتافت.
اهالی ادبیات به‌ویژه ادبیات داستانی، سال‌هاست که با کتاب‌ها، مقالات و ترجمه‌های گرانقدر ایشان آشنایند و هماره قدردان همت و ارادت ژرف و بی‌پایان ایشان به گنجینه‌ی ادبیات و فرهنگ ایران زمین بوده‌اند.
وی ابتدا ادبیات فرانسه خواند و پس از آشنایی با زبان فارسی، سخت دلبسته‌ی آن شد و تا پایان عمر درخشانش، به معرفی و نشر آن، همت گماشت.
درگذشت ژان ژاک سامپه در ۲۱ مرداد
ژان ژاک سامپه تصویرگر مجموعه داستان‌های کودک نیکولا کوچولو در سن ۸۹ سالگی درگذشت. معروف‌ترین اثر ژان ژاک سامپه تصویرگری سری داستان‌های کودکانه و فرانسوی نیکولا کوچولو است که اولین سری از آن در تاریخ ۲۹ مارس ۱۹۵۹ به قلم رنه گوسینی نوشته شد و همکاری این دوچهره فرانسوی موجب شد که آثارشان با نام سمپه-گوسینی نیز شناخته شود.
این داستان‌ها که چشم‌اندازی ایده‌ال به کودکی در دهه ۱۹۵۰ فرانسه دارد به یک کتاب فروش در سطح بین‌المللی تبدیل و به چندین زبان نیز ترجمه شد.
سامپه علاوه بر تصویرگری نیکولا کوچولو، بیش از هر هنرمند دیگری طراحی جلد نخست مجله نیویورکر را بر عهده داشته است.
درگذشت باربارا ارنرایش در ۱۲ شهریور
باربارا ارنرایش نویسنده آمریکایی که بیش از ۲۰ کتاب با مضمون عدالت اجتماعی داشت، در سن ۸۱ سالگی درگذشت. این نویسنده در آثارش به موضوعات مختلفی از نابرابری در حقوق زنان گرفته تا بی‌عدالتی در سیستم بیمه سلامت آمریکا پرداخته است.
ارنرایش بیش از نیم‌قرن به عنوان نویسنده با ناعدالتی مبارزه کرد و تریبون کسانی شد که اغلب نادیده گرفته می‌شدند.
نخستین کتاب او در سال ۱۹۶۹ با عنوان رژه طولانی، آواز کوتاه منتشر کرد. او در کتاب پرفروش Nickel and Dimed که در سال ۲۰۰۱ منتشر شد درباره تجربه زندگی به عنوان یک کارگر کم درآمد در فلوریدا(ایالات متحده آمریکا) نوشت.
او در ادامه فعالیت به عنوان نویسنده، تلاش کرد سایر گروه‌های کم‌درآمد را در مرکز توجه قرار دهد و فرصتی برای روایت داستان‌هایشان فراهم کند. ارنرایش پیش از اینکه به عنوان نویسنده و فعال اجتماعی مشغول کار شود، در مقطع دکترا رشته زیست‌شناسی سلولی فارغ‌التحصیل شد. او در سال ۲۰۰۰ به سرطان سینه مبتلا شد و مقاله تحسین‌شده «به سرزمین سرطان خوش‌آمدید» را درباره تجربه ابتلا به این بیماری نوشت.
درگذشت خاویر ماریاس در ۲۱ شهریور
خاویر ماریاس رمان‌نویس اسپانیایی و خالق شیفتگی‌ها، قلبی به این سپیدی و سه‌گانه چهره فردای تو در خانه‌اش واقع در مادرید در سن ۷۰سالگی درگذشت. او همواره به عنوان یکی از نویسندگانی محسوب می‌شد که احتمال دریافت جایزه ادبیات نوبل را دارد.
ماریاس که به بیماری ذات‌الریه مبتلا شده بود روز یکشنبه ۲۱ شهریور درگذشت.
پدرو سانچز نخست‌وزیر اسپانیا از ماریاس به عنوان یکی از بزرگترین نویسندگان تمام ادوار یاد کرد و روز یکشنبه را روزی غم‌انگیز برای ادبیات اسپانیا توصیف کرد.
ماریاس که در سال ۱۹۵۱ در پایتخت اسپانیا متولد شد نخستین رمانش را با عنوان قلمرو گرگ در سن ۲۰سالگی منتشر کرد. به دنبال این کتاب، او ۱۵ رمان دیگر را به چاپ رساند.
ماریاس علاوه بر اینکه یکی از اعضای آکادمی سلطنتی اسپانیا بود در روزنامه اسپانیایی ال پائیس به عنوان مترجم و ستون‌نویس مشغول بود. او که به زبان‌های انگلیسی و فرانسوی تسلط داشت، سال گذشته به عنوان یکی از اعضای بین‌المللی آکادمی سلطنتی ادبیات بریتانیا برگزیده شد. آثار او با استقبال خوبی مواجه شدند و به گفته ناشرش برخی از آنها به ۴۶ زبان دنیا ترجمه و در ۵۶ کشور حدود ۹ میلیون نسخه از آنها فروخته شده است.
درگذشت پیتر استراب در ۱۶ شهریور
پیتر استراب نویسنده آمریکایی و تحسین‌شده رمان‌های فانتزی، ترسناک و مهیج راونشناختی در سن ۷۹ سالگی و پس از تحمل یک دوره طولانی بیماری درگذشت.
استراب چندین رمان، مجموعه داستان کوتاه و رمان کوتاه به نگارش درآورد. از جمله آثار او به نخستین رمان ترسناک او می‌توان اشاره کرد که با عنوان جولیا در سال ۱۹۷۵ چاپ شد و با اقتباس از آن، فیلمی ساخته شد. او همچنین رمان طلسم را با همکاری استیون کینگ دیگر نویسنده نامدار ژانر وحشت روانه بازار کرد.
پیتر استراب در سال ۱۹۴۳ در شهر میلواکی واقع در ایالات متحده آمریکا متولد شد و در رشته ادبیات انگلیسی دانشگاه ویسکانسین تحصیل کرد و مدتی را به آموزش در همین رشته پرداخت. او تحصیل در مقطع دکتری دانشگاه دوبلین مشغول شد، اما آن را به پایان نرساند و در عوض دو مجموعه شعر در سال ۱۹۷۲ منتشر کرد و نخستین رمانش با عنوان ازدواج را در سال ۱۹۷۳ به چاپ رساند. او به پیشنهاد مدیر برنامه‌هایش با رمان جولیا وارد عرصه ژانر وحشت شد و سپس رمان موفق داستان شبح را در سال ۱۹۷۹ منتشر کرد.
استراپ در طول فعالیت ادبی که داشت، علاوه بر دریافت جوایز ادبی مختلف، بارها به عنوان نامزد جایزه ادبی جوایز جهانی آثار فانتزی انتخاب شد و چهار مرتبه نیز به عنوان برگزیده انتخاب شد.
درگذشت کیم جونگ جی در ۱۴ مهر
کیم جونگ جی (Kim Jung Gi) هنرمند مشهور کتاب‌های مصور، در هفته جاری بر اثر حمله قلبی در سن ۴۷سالگی درگذشت. این هنرمند برای داشتن مهارت بازخلق تصویرهای پیچیده با کمک حافظه‌اش شهرت داشت و رکورد طولانی‌ترین نقاشی یک هنرمند در کتاب رکوردهای گینس را به خود اختصاص داده بود.
این هنرمند در زمان حمله قلبی در پاریس حضور داشت تا در نمایشگاه آثارش شرکت کند. او قرار بود از پاریس به مراسم کامیک کان در نیویورک سفر کند، اما به دلیل احساس درد در قفسه سینه به بیمارستان منتقل شد و در آنجا درگذشت.
کیم که در سال ۱۹۷۵ در کره جنوبی متولد شد، از همان دوران کودکی به هنر علاقه‌مند شد و در سن یک سالگی به مدرسه هنرهای زیبا رفت. او در نهایت سه سال در دانشگاه Dong-Eui واقع در بوسان تحصیل کرد.
این هنرمند فعالیت در حوزه نقاش را با تصویرگری در مجله مصور کُره‌ای یانگ جامپ آغاز کرد. با گذشت زمان او به هنرمندی تبدیل شد که برای خلق تصاویر پیچیده و پر از جزئیانت شهرت پیدا کرد. کیم همچنین در دانشگاه درباره تصویرگری سخنرانی می‌کرد.
درگذشت هیلاری منتل در دوم مهر
هیلاری منتل نویسنده نامدار بریتانی و خالق سه‌گانه تالار گرگ در سن ۷۰ سالگی درگذشت. این نویسنده یک بار با رمان تالار گرگ در سال ۲۰۰۹ و یک بار هم با رمان اجساد را بالا بیاورید در سال ۲۰۱۲ موفق به کسب جایزه ادبی بوکر شده است.
قسمت سوم سه‌گانه تاریخی عاشقانه و محبوب تالار گرگ که به زندگی توماس کرامول صدر اعظم هنری هشتم پرداخته، با عنوان آینه و نور در سال ۲۰۲۰ توسط انتشارات هارپر کالینز منتشر شد. منتل که به بیماری آندومتریوز مبتلاست بود پیش از این عنوان کرده بود: این بیماری زندگیم را نابود کرده است. وقتی زنی جوان و ۲۷ ساله بودم و پیش از تشخیص ابتلا به بیماری، نمی‌خواستم بچه داشته باشم اما بعدها این بیماری عملا این انتخاب را از من گرفت و حالا در آرزوی داشتن نوه هستم و در این مرحله از زندگی، بیشتر این احساس را دارم.
این نویسنده که نخستین زن برنده دو جایزه من بوکر است، مجموعه داستان کوتاهی را با محوریت شخصیت مارگارت تاچر، سیاستمدار معروف انگلیسی نیز به چاپ رسانده که رویکردش نسبت به این چهره سیاسی حاشیه‌هایی را نیز به همراه داشت.
درگذشت پیتر رابینسون در ۱۶ مهر
پیتر رابینسون خالق شخصیت سربازرس بنکس درگذشت. این نویسنده اهل انگلستان و خالق رمان‌های جنایی در سن ۷۲سالگی درگذشت.
به گفته ناشر آثار این نویسنده، رابینسون به طور ناگهانی و پس از ابتلا به یک بیماری جزئی در چهارم اکتبر درگذشت. این نویسنده برای نگارش رمان‌هایی با حضور شخصیتی به نام سربازرس بنکس شناخته می‌شود. نخستین جلد از این مجموعه داستان‌ها ۳۵ سال پیش منتشر شد. با اقتباس از این کتاب‌ها مجموعه تلویزیونی ساخته شد که در فاصله ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۶ با بازی استیون تامپکینسون پخش شد. در مجموع ۸.۷۵ میلیون از آثار رابینسون توسط هادر و استاتون ناشر بریتانیایی این نویسنده فروخته شده است. همچنین آثار این نویسنده تاکنون به ۱۹ زبان مختلف ترجمه شده است.
رابینسون در سال ۱۹۵۰ میلادی در شهر لیدز متولد شد و اغلب رمان‌هایش را درباره داستان وقایع شهر خیالی به نام ایستوِل می‌نوشت. رابینسون پس از فارغ‌التحصیلی در رشته ادبیات انگلیسی دانشگاه لیدز، برای ادامه تحصیل به کانادا مهاجرت کرد و درنهایت در مقطع دکتری ادبیات انگلیسی از دانشگاه یورک واقع در تورنتو فارغ‌التحصیل شد.
درگذشت کارمن کالیل در ۲۷ مهر
کارمن کالیل ناشر و نویسنده زن پیشگام که در ادبیات انگلیسی تحول ایجاد کرد، بر اثر ابتلا به سرطان خون در سن ۸۴سالگی درگذشت.
کالیل انتشارات فمینیستی ویراگو پرس را تاسیس کرد و در این انتشارات آثار نویسندگان پرفروش معاصر همچون مارگارت آتوود، مایا آنجلو و آنجلا کارتر را چاپ کرد. کالیل با بازنشر شماری از کتاب‌های کلاسیک نویسندگانی همچون آنتونیا وایت، ویلا کاتر و ربکا وست پیکره مردمحور ادبیات انگلیسی را به چالش کشید. این نویسنده یکی از اعضای کمیته جایزه بوکر و انجمن سلطنتی ادبیات به شمار می‌رفت.
کالیل در سال ۱۹۳۸ در ملبورن به دنیا آمد و کودک پرمشقتی را سپری کرد و پس از فارغ‌التحصیل شدن از دانشگاه ملبورن، در سال ۱۹۶۰ میلادی به لندن نقل مکان کرد. او انتشارات ویراگو پرس را به افتخار یک جنگنجوی زن لاتین در سال ۱۹۷۳ تاسیس کرد. این انتشارات در سال ۱۹۸۲ به شخص دیگری فروخته شد، اما کالیل همچنان در هیات مدیره آن باقی ماند. در سال ۲۰۰۶، کالیل به نویسندگی روی آورد و فعالیت در این حوزه را با خلق کتاب پیمان بد آغاز کرد.
درگذشت جولی و جولیا در ۱۱ آبان
جولی پاول نویسنده وبلاگ غذا که بیشتر برای مجموعه خاطراتش به نام جولی و جولیا شناخته می‌شود، در سن ۴۹سالگی درگذشت.
اریک پاول همسر این وبلاگ‌نویس خبر درگذشت او را در گفت و گو با نیویورک‌تایمز تایید کرد و علت مرگ جولی را ایست قلبی ناشی از آریتمی قلب عنوان کرد.
جولی پاول در سال ۲۰۰۲ و در آستانه ۳۰سالگی‌اش به عنوان منشی که به همراه همسرش و سه گربه زندگی می‌کند، به شهرت رسید. او زمان زیادی را صرف کرد تا تمام ۵۲۴ دستورالعمل غذا در جلد اول کتاب استاد شدن در هنر آشپزی فرانسوی نوشته جولیا چایلد، آشپز برنامه تلویزیونی و از چهره‌های سرشناس آشپزی فرانسوی در ایالات متحده را امتحان کند. پاول به عنوان آشپزی که آموزش ندیده بود، تلاش‌هایش در آشپزخانه برای تهیه این غذاها را در قالب مجموعه خاطرات محبوبی به نام جولی و جولیا در یک وبلاگ مستند می‌کرد. مطالب وبلاگ پاول در سال ۲۰۰۵ در قالب کتاب پرفروشی به نام جولی و جولیا: ۳۶۵ روز، ۵۲۴ دستورالعمل، یک آشپزخانه کوچک آپارتمانی روانه بازار شد.
درگذشت جرالد استرن در ۸ آبان
جرالد استرن، یکی از محبوب‌ترین و مورد احترام‌ترین شاعرهای ایالات متحده آمریکا که با شوخ‌طبعی درباره موضوعات مختلفی از جمله دوران کودکی‌اش و فانی بودن می‌نوشت، در سن ۹۷سالگی درگذشت.
استرن نخستین ملک‌الشعرای نیوجرسی محسوب می‌شد و برای کتاب اینبار در سال ۱۹۹۸ میلادی به عنوان برنده جایزه ملی کتاب انتخاب شد.
این شاعر تا پیش از ۵۰سالگی هیچ جایزه ادبی مهمی کسب نکرده بود، اما پس از گذشت نیم قرن زندگی اغلب مورد توجه قرار می‌گرفت. استرن علاوه بر دریافت جایزه ملی کتاب، افتخارات ادبی متعدد دیگری نیز کسب کرد که از جمله آنها به قرار گرفتن در فهرست نامزدهای نهایی جایزه پولیتزر در سال ۱۹۹۱ میلادی، برای نگارش کتاب رها کردن یک قلمرو دیگر می‌توان اشاره کرد.
استرن همچنین جوایز یک عمر دستاورد ادبی روث لیلی و والاس استیونز را دریافت کرد و در سال ۲۰۰۰ به عنوان نخستین ملک‌الشعرای نیوجرسی انتخاب شد. این شاعر در سال ۱۹۲۵ میلادی متولد شد. او از دانشگاه پیتسبرگ در رشته علوم سیاسی فارغ‌التحصیل شد و سپس در دانشگاه کلمبیا در رشته ادبیات تطبیقی ادامه تحصیل داد.
درگذشت اسدالله حبیب در ۵ آذر
اسدالله حبیب، نویسنده، پژوهشگر، داستان‌نویس و بیدل‌پژوه، در ۸۱ سالگی در هامبورگ آلمان درگذشت. او یکی از استوانه‌های گران‌سنگ زبان و ادب فارسی بود. او چهارم آذر/ قوس ۱۴۰۱خورشیدی مطابق با ۲۵ نوامبر ۲۰۲۲ میلادی در ۸۱ سالگی در آلمان از دنیا رفت.
اسدالله حبیب متولد ۱۳۲۰، در شهر کابل بود. او دوره مکتب را در ولایت فاریاب افغانستان سپری کرد و دوره لیسانس را در دانشکده ادبیات دانشگاه کابل و دوره دکتری را در انستیتوت زبان‌های شرقی دانشگاه مسکو خواند. پس از پایان تحصیل به کابل برگشت و استاد دانشکده ادبیات دانشگاه کابل شد. سال‌ها در این سمت فعالیت کرد.
او علاه بر استادی در دانشگاه کابل، مدتی سمت اتحادیه نویسندگان افغانستان و ریاست دانشگاه کابل را نیز بر عهده داشت. همچنین عضو آکادمی علوم افغانستان نیز بود.
حبیب یکی از بیدل‌شناسان و ادبیات‌شناسان شناخته شده افغانستان بود و آثار پژوهشی زیادی در این عرصه از خود برجای گذاشته است. زنده‌یاد حبیب عضو حزب دموکراتیک خلق افغانستان نیز بود. او بعد از شروع جنگ‌های داخلی در اواخر دهه ۶۰ و اوایل دهه هفتاد، راه مهاجرت را در پیش گرفت و تا پایان عمر در آلمان زیست.
وداع با تاریکی، آتش در نارنج‌زار، سه مزدور، آخرین آرزو، کشف بزرگ، پایان غم بزرگ، سپیداندام، داس‌ها و دست‌ها، نظر گل، سواحل گنگا، شب‌ها ارواح می‌آیند، انفجار، بیدل شاعر زمانه‌ها، راه گورکی، ادبیات دری در نیمه نخستین سده بیستم، ویژگی‌های داستانی شاهنامه، بیدل و چهار عنصر، دوره امانی، پژوهشی در وضع فرهنگی اجتماعی زمان امیر امان‌الله، واژنامه بیدل، سایه صدا؛ جلوه‌های هنری شعر بیدل و انسان در نگارستان شعر بیدل از جمله آثار اوست.
درگذشت کریستین بوبن در ۵ آذر
کریستین بوبن نویسنده فرانسوی که بیش از ۳۰ اثرش به زبان فارسی نیز ترجمه شده بود، در سن ۷۱ سالگی درگذشت.
کریستین بوبن در سال ۱۹۵۱ در شهرب کروزو، در شرق فرانسه به دنیا آمد و پس از تحصیل در رشته فلسفه، اولین متن‌های او در دهه ۱۹۸۰ منتشر شد اما در اوایل دهه ۱۹۹۰ میلادی بود که با انتشار کتاب لباس مهمانی و پست‌ترین به شهرت رسید و توانست جایزه مهم ادبی Deux Magots را از آن خود کند. این نویسنده فرانسوی نگارش بیش از ۶۰ کتاب را در کارنامه دارد و بیش از ۳۰ اثر وی نیز در ایران به زبان فارسی ترجمه شده است که از آن جمله می‌توان به ستایش هیچ، چهره دیگر، رفیق اعلی، ژه و دی‍وان‍ه‌وار اشاره کرد.
آخرین کتاب او با عنوان مناطق مختلف آسمان، اکتبر سال گذشته میلادی توسط انتشارات گالیمار به زبان فرانسوی منتشر شد.
درگذشت فضل‌الله زرکوب در ۱۱ دی
فضل‌الله زرکوب شاعر افغانستانی در ۶۸ سالگی در دانمارک از دنیا رفت.
زرکوب از جوانی به حلقه‌های ادبی پیوست و در هرات با نشریه اتفاق اسلام همکاری می‌کرد. تحصیلات خود را در رشته زبان و ادبیات فارسی دانشگاه کابل تا مقطع لیسانس ادامه داد. پس از آن بر اثر ناملایماتی که بر کشور حاکم شد، به ایران مهاجرت کرد. در شهر مشهد، تحصیلات را ادامه داد و پایان‌نامه کارشناسی ارشد خود را با موضوع «بررسی شعر مقاومت افغانستان» به فرجام رساند.
او از مؤسسان و فعالان انجمن اسلامی شعرای مهاجر افغانستان در مشهد بود و در آنجا برای شاعران جوان‌تر، درس‌های سبک‌شناسی و عناصر شعر را هم تدریس می‌کرد.
زرکوب در اوایل دهه هفتاد و پس از درگذشت ناگهانی پدر، به زادگاهش برگشت و چند سال پس از آن، در این شهر به سربرد و فعالیت‌های ادبی و قلمی را پی گرفت. اما بالاخره با سیطره حکومت طالبان در دوره اول، در سال ۱۳۷۸ با خانواده‌اش به هجرتی دیگر ناگزیر شد و به کشور دانمارک سفر کرد. زرکوب هم در قالب‌های کلاسیک شعر می‌سرود و هم در قالب‌های نو. مجموعه شعر او با عنوان سنگ فلاخن در سال ۱۳۸۹ به وسیله انتشارات عرفان منتشر شد.
درگذشت علی مشکات در هفتم دی
علی مشکات، شاعر و داستان‌نویس افغانستانی، در ۴۰ سالگی از دنیا رفت.
سید علی موسوی مشکات، متولد ۲۴ دی ماه ۱۳۶۱ در شهر قم بود. او در رشته زبان و ادبیات فارسی در مقطع کارشناسی از دانشگاه بین‌الملل قزوین فارغ التحصیل شد. به کابل رفت و در آنجا در تلویزیون طلوع به عنوان سرویراستار فعالیت کرد. سپس دوباره به ایران بازگشت، مقطع کارشناسی ارشد را از دانشگاه اصفهان و دکتری را از دانشگاه تهران اخذ کرد. علی مشکات برنده نخست ششمین دور جشنواره داستان‌نویسی اوسانه سی‌سانه بود. او همچنین از نامزدهای بخش ویژه چهاردهمین جایزه کتاب سال شعر به انتخاب «خبرنگاران» بود. اولین مجموعه شعر او با عنوان ریشه‌های دور تیشه‌های کور در کابل منتشر شده است.
در گذشت میرزا ملا احمداف در ۶ بهمن
میرزا ملا احمداف، محقق و ایران‌شناس تاجیک در ۷۵ سالگی درگذشت. میرزا ملا احمداف، محقق و ایران‌شناس تاجیک چهارشنبه، ۲۵ ژانویه درگذشت. او عضو آکادمی علوم و اتحادیه نویسندگان تاجیکستان بود و سال‌ها ریاست انجمن دوستی تاجیکستان و ایران را بر عهده داشت. او که ۲۰ فوریه، یعنی کمتر از یک ماه دیگر ۷۵ ساله می‌شد، در آرامستان سر آسیا در شهر دوشنبه به خاک سپرده شد.
میرزا ملا احمداف در تاریخ ۲۰ فوریه ۱۹۴۸ در روستای دَردَر، ناحیه عینی واقع در استان سغد تاجیکستان به دنیا آمده و سال ۱۹۶۹ میلادی دوره دانشکده زبان و ادبیات دانشگاه ملی این کشور را به پایان رسانده و وارد آکادمی علوم تاجیکستان شد. وی فعالیت علمی خود را در پژوهشگاه شرق شناسی آکادمی مذکور شروع و سال‌ها به عنوان سرپرست شعبه ادبیات ایران و افغانستان کار کرد. سپس سرپرستی شعبه ایران‌شناسی و هندشناسی و معاونت علمی ریاست پژوهشگاه مزبور را به عهده گرفت و بعد از منحل شدن پژوهشگاه در ۱۹۹۳ در پژوهشگاه زبان و ادبیات رودکی آکادمی علوم تاجیکستان انجام وظیفه کرد.
اپاز سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۴ ریاست شعبه علمی این پژوهشگاه و از سال ۲۰۰۵ به عنوان معاون دبیر ارشد علمی آکادمی علوم تاجیکستان فعالیت می‌کرد. این دانشمند تاجیک بیش از ۴۵۰ اثر از خود باقی گذاشته و بیش از ۳۰ کتاب درباره شعرا و نویسندگان معاصر و قدیم پارسی‌زبان منتشر کرده است از جمله گلچین و برگزیده‌های قابوسنامه، رباعیات خیام، اشعار شهریار، حافظ و رودکی.
میرزا ملا احمداف در پژوهش و بررسی آثار رودکی که در تاجیکستان او را «سردفتر ادبیات فارس و تاجیک» می‌نامند تخصص داشت. با این حال او درباره دیگر شاعران پارسی‌زبان مثل فردوسی، ناصر خسرو، مولوی، لاهوتی، فرخی سیستانی، فروغی بسطامی و قاآنی شیرازی هم کتاب نوشته و تحقیق کرده است.
او با کتاب‌های یاد یار مهربان (تهران، ۲۰۰۱) ، خوبان پارسی‌گوی (تهران، ۲۰۰۳)، اندرزهای رودکی (تهران، ۲۰۰۸) و صدای آسیا (۲۰۱۱)، خواننده ایرانی را هم با آثار شاعران معروف تاجیک آشنا کرد. میرزا ملا احمداف یکی از مؤلفان تاریخ ادبیات ایران در قرن‌های ۱۹ و ۲۰ (مسکو، ۱۹۹۹) بود و آثارش در مسکو، تهران، واشنگتن، باکو، مشهد، کراچی، کابل و تاشکند به طبع رسیده‌اند. از دیگر کتاب‌هایش می‌توان به بزرگداشت انسان نیک و بیا تا جهان را به بد نسپریم اشاره کرد.
درگذشت پیتر دوبروین در ۱۰ بهمن
پیتر دوبروین، استاد بازنشسته ادبیات فارسی دانشگاه لیدن، در سن ۹۲ سالگی درگذشت.
یوهانس توماس پیتر دوبروین در ۱۲ جولای ۱۹۳۱ در شهر تاریخی لایدن، هلند به دنیا آمد. او پس از پایان دوره دبیرستان به تحصیل در رشته‌های عربی و اسلام شناسی نزد استادانی چون ی.ج. کرامر، یوسف شافت و س.ا. بونه باکر پرداخت.
دوبروین پس از پایان این رشته‌ها به فراگرفتن زبان و فرهنگ فارسی و ترکی نزد استاد کارلیان مشغول شد و این رشته‌ها را نیز با موفقیت به پایان رسانید. او پس از پایان تحصیلات، در پروژه‌های گوناگونی شرکت کرده، همکاری‌های خود را در حوزه‌های مختلف شرق‌شناسی ارایه کرده است. او همکاری وسیعی نیز در پروژه تاریخ ادبیات ایران از یان ریپکا و در پدیدآوردن برگردان انگلیسی کتاب نقش جدی داشت که در سال ۱۹۶۸ و در شهر دوردِرِخت به چاپ رسید.
دوبروین در فاصله سال‌های ۱۹۶۰ تا ۱۹۶۳ به عنوان راهنمای ممتاز در بخش خاورمیانه موزه دولتی قوم‌شناسی در رتردام به کار مشغول شد. او از سال ۱۹۶۴ تا ۱۹۹۵، نخست به عنوان استادیار و سپس به عنوان استاد ممتاز کرسی‌دار در بخش ایران‌شناسی دانشگاه لایدن به کار پرداخته و خدمات فراوان و ارزنده‌ای به زبان و فرهنگ ایران ارائه داد. استاد دوبروین در این سال‌ها در کنار دروس فرهنگ و تاریخ و هنر و ادبیات پارسی، زبان‌های دیگری چون کردی و پهلوی را - که مورد توجه خاص او بودند- تدریس کرده، دانشجویان را به فراگیری این زبان‌های ایرانی تشویق می‌کرد.
پروفسور دوبروین اشاره می‌کند که مضمون‌های زاهدانه و عرفانی، حتی در قصیده‌هایی که برای ستایش ممدوحان درباری سروده شده، تنها ستایش نبوده‌اند، بلکه شاعران خواسته‌اند تا راه و روش زندگی عرفانی و عاری از تکلف درباری و شاهانه را غیر مستقیم به خواننده گوشزد کنند. او در فصل هشتم، به اشعار تعلیمی یا اندرز و موعظه‌ای پرداخته و بخش‌هایی از شعرهای سنائی (سیرالعباد و حدیقه‌الحقیقه)؛ عطار (منطق‌الطیر)؛ مولوی (مثنوی معنوی)؛ سعدی (بوستان)؛ جامی (یوسف و زلیخا) را ترجمه کرده است. فصل نهم به مرثیه سرایان شیعه مانند کسائی مروزی، ناصر خسرو و محتشم کاشانی می‌پردازد.