سند تحول بنیادین آموزش و پرورش آذر ۱۳۹۰ در شورای عالی انقلاب فرهنگی به تصویب نهایی رسید. این سند در هشت فصل تنظیم و براساس نظر کارشناسان و مسوولان آموزش و پرورش به عنوان نقشه راه وزارت آموزش و پرورش تعیین شده است.
اکنون بیش از ۱۰ سال از تصویب سند تحول بنیادین آموزش و پرورش می‌گذرد، اما همچنان کلیت این سند به اجرا درنیامده است. در این راستا خبرنگار ایرنا با نجمه قنبری آموزگار و مدیر مدرسه غیر دولتی مصاحبه‌ای انجام داده که نظر او را در رابطه با موانع و دلایل اجرایی نشدن این سند می‌خوانیم.
وی با بیان اینکه سند تحول بنیادین در آموزش و پرورش متن خوبی است، اظهار کرد: وقتی به سند مراجعه می‌کنیم، به اشکالاتی محتوایی و ویرایشی در نگارش سند هم برمی‌خوریم. همچنین در بخش‌هایی از سند نیز از عبارات ثقیل و غامضی استفاده شده است و این باعث می‌شود که این سند به عنوان یکی از مهمترین اسناد آموزشی کشور، از اجرا دور شود برای اینکه برداشت‌های متفاوتی می‌توانیم از آن داشته باشیم.
این معلم ادامه داد: نکته دیگر متصل نبودن برنامه‌های اقدامی به سند است. در واقع برای کسی که در مدرسه مشغول بکار می‌شود، اتصال معنایی برنامه‌های اقدامی که نوشته شده است، قابل درک نیست. نتیجه چنین اشکالاتی این می‌شود که این سند، بجای آنکه برای تحول باشد، فقط به یک بخشنامه جدید در کنار بخشنامه‌های قبلی تبدیل شود چرا که وقتی به این سند مراجعه می‌کنیم، جواب ما را نمی‌دهد.
قنبری یادآور شد: یک مشکل دیگر در سند تحول بنیادین، این است که در سیاست‌های حاکم بر کشور، مسئله خانواده محوری را به عنوان یک گزاره مرکزی ذکر می‌کنیم اما سند تحول، با وجود تأکیدش بر اینکه خانواده باید گرامی داشته شود، خانواده محور طراحی نشده است.
وی خاطر نشان کرد: در این سند، وظیفه تربیت به طور کامل بر روی دوش مدرسه است، در حالی‌که مدرسه تنها یک بازوی تربیتی است. نگرش ما به این موضوع، به رویکرد حاکمیت بستگی دارد. ممکن است یک حاکمیت عنوان کند که ایده‌آل من در تشکیل کومون است، بنابراین خانواده‌ها باید بچه‌ها را به مدرسه تحویل دهند تا من به تنهایی، از مهد کودک تا دانشگاه تربیتش کنم. این می‌شود نگرشی شبیه به کشورهای کمونیستی.
این معلم عنوان کرد: اگر در نگاه ایده‌آل من، مطابق فرمایش امام راحل (ره) در خصوص بسیج بیست میلیونی، قرار است همه اقشار جامعه برای اداره آن بسیج شوند، پس باید در این سند مهم آموزشی هم به آن پایبند باشم. در نتیجه تعلیم و تربیت باید خانواده محور طراحی شود، یعنی تربیت برعهده خانواده بوده و مدرسه بازوی فعال این موضوع باشد. اکنون اجرای چنین طرحی از طریق انجمن اولیاء که نمونههای موفقی هم در جاهای مختلف دنیا دارد، دنبال می‌شود.
وی ادامه داد: تجربه من به عنوان کسی که در جایگاه‌های مختلفی مانند معلم، مشاور، معاون آموزشی و مدیر مدرسه بوده‌ام، این است که خانواده‌ها در سیاست‌های کلان مدرسه عملاً کاری نمیکنند؛ در جزئیات است که می‌توانند نقش بازی کنند اما جزئیاتی که کلیات زندگی فرزندان ما است بطور مثال مسئله بهداشت، سلامتی، ادب در مدرسه، موضوع رعایت انصاف در مراودات بین دانش‌آموز و معلم وجود دارد که ما همیشه در این مسائل دست به دامن خانواده‌ها هستیم.
این معلم افزود: تجربه به من نشان داده که هر وقت انجمن اولیاء در یک مدرسه قوی باشد، برای انجام عملیاتی از این دست خیلی موفق خواهیم بود. اما دیدگاه عموم افراد در مدرسه بر این است که انجمن اولیاء قوی برای ما دردسر می‌سازد، انجمن اولیاء قوی یعنی هر روز حرف دارد و می‌خواهد اظهار نظر کند.
قنبری یادآور شد: وقتی ما در سیاست گذاری، به خانواده اهمیت نمی‌دهیم، در نتیجه خانواده چون نمی‌تواند بیخیال فرزند شود، به دشمن شماره یک مدرسه تبدیل می‌شود. نکات دیگری هم درخصوص سند تحول مانند جایگاه محله وجود دارد. من وقتی در این محله هستم،مانند نظام سنتی یک معنایی و کارکردی دارد. من اگر بخواهم غرق در مدرنیته نشوم، باید برگردم و ببینم ساختارهای محلّی در گذشته چه کار می‌کردند. مدرسه در هر منطقه یک نهاد محلی است، جایگاه این نگاشت محلی اصلاً در سند گم شده است.
وی اظهار کرد: همچنین وقتی می‌گوییم که آموزش موضوع مهمی است، باید این اهمیت قائل شدن در نظام حکمرانی نیز دیده شود. تا اینکه فکر معلم درگیر نباشد و بتواند به دانش آموزان خوب درس دهد.
به گزارش ایرنا، براساس گفته‌های محمود امانی طهرانی دبیرکل شورای عالی آموزش و پرورش، اصلاح نسخه نهایی سند تحول بنیادین در کمیسیون راهبری تحول دبیرخانه شورای عالی آموزش و پرورش با دعوت از افراد عضو کمیسیون و هم افراد تعیین شده در مصوبه مربوط به اصلاح، نسخه اولیه سند مورد بررسی قرار گرفته است.
وی افزود: این بازنگری و اصلاح سند تحول بنیادین، پس از اصلاحات احتمالی توسط کمیسیون و اعضای مدعو انجام خواهد شد و به صحن شورای عالی آموزش و پرورش و شورای عالی انقلاب فرهنگی خواهد رفت.
همچنین مشاور وزیر آموزش و پرورش در اجرای سند تحول بنیادین پیشتر به ایرنا گفته بود: امسال برای نخستین مرتبه، بودجه ۴۴۰ میلیارد تومانی برای اجرای سند تحول بنیادین اختصاص پیدا کرده است.
وی افزود: در سال‌های گذشته اجرای سند تحول بنیادین، بودجه تعریف شده نداشت اما امسال با پیگیری‌های وزیر آموزش و پرورش و معاون برنامه ریزی و توسعه منابع این مهم میسر شد. البته این مبلغ برای اجرای سند تحول بنیادین آموزش و پرورش کفایت نمی‌کند اما اختصاص این مبلغ قابل توجه اتفاق مبارکی است همچنین درصدد جذب بودجه بیشتر برای اجرای سند تحویل هستیم.