همه ما عنوان زیرمیزی یا همان پول شیرینی را بارها شنیده ایم؛ واژگانی که این روزها بیشتر در خصوص پزشکان زنان و زایمان به کار می رود به گونه ای که این افراد هزینه ای اضافه بر مخارج بیمارستان از بیمار خود دریافت می کنند.
اگرچه وزارت بهداشت در سال های اخیر با هدف جوانی جمعیت به دنبال ترغیب مادران به زایمان طبیعی و فرزندآوری ایمن است اما هنوز مادران زیادی در خراسان شمالی هستند که از این نوع زایمان ترس دارند و برای انجام عمل سزارین به سراغ پزشکانی می روند که مبالغ گوناگونی برای انجام این عمل پیشنهاد می دهند.
وجه دریافتی در قبال سزارین توسط پزشکان خراسان شمالی متفاوت است و هر پزشک دستمزد خاص خود را دارد تا جایی که شهرت او میزان پول شیرینی را مشخص می کند.
قابل فهم است که این جنس از پزشکان همواره دنبال راه فرار باشند و محل بستری بیمار را نیز خود تعیین می کنند و اگر آن مرکز درمانی بیمه بیمار را پوشش ندهد، هزینه هایی دیگر به بیمار تحمیل می شود.
اما نکته قابل تامل این است که هیچ رسیدی در خصوص دریافت مبلغ به بیمار داده نمی شود و در گفت و گو با تعدادی از مادران باردار مبلغ ۱۵ میلیون تومان برای عمل سزارین هر نوزاد در خراسان شمالی رایج است.
این تخلف به راحتی در میان برخی پزشکان زنان و زایمان خراسان شمالی در حال وقوع است و از آنجایی که مادران باردار از روی ناچاری، استرس و اختیار به سراغ آنها می روند؛ کسی هم دخالتی نمی کند و در صورت مخالفت جواب «کسی شما را اجبار نکرده است» را می شنوید.
روش دریافت زیرمیزی توسط برخی از پزشکان شهر بجنورد نیز متفاوت است گویا آنها نیز راه فرار از قانون را به خوبی بلد هستند و زیرمیزی به صورت نقدی، سکه و یا کارت هدیه دریافت می‌شود.
دریافت مبلغ بدون ردپا
من که برای زایمان همسرم با این پدیده روبرو شدم و پیشنهاد زیرمیزی از پزشک معالج را رد کردم، چند روزی را در بیمارستان بنت الهدی یا همان زایشگاه بجنورد سپری کردم و از نزدیک با چند نفر از زنانی که در زمان زایمان با این مشکل مواجهه بودند به بحث نشستم.
یکی از مادران بجنوردی در این خصوص به خبرنگار ایرنا می گوید: فرزند دوم خود را چهار ماه قبل به دنیا آوردم و برای اینکه پزشک مورد نظرم برای سزارین انتخاب کنم به غیر از هزینه های بیمارستان، یک سکه قبل از عمل جراحی در مطب از من گرفته شد.
وی می گوید: این سکه را بدون هیچ رسیدی به او دادم و به راحتی می تواند ادعا کند که سکه ای دریافت نکرده است.
این خانم می افزاید: چون پیش بینی زایمان من به تعطیلات خورده بود، بر سرم منت هم می گذاشت که روز تعطیل باید بر سر بالین تو حاضر بشوم و انگار از سر لطف این کار را برای من انجام می داد.
این خانم بیان می کند: گرچه ما با توجه به حساسیت زایمان خود اقدام به این کار می کنیم اما انتظار داریم با توجه به مطرح بودن طرح جوانی جمعیت به این امر رسیدگی شود.
وی تصریح می کند: اخذ وجه زیرمیزی از سوی پزشکان عرف شده و مسوولان امر باید از آن جلوگیری کنند.
شهرت؛ میزانی برای تعیین زیرمیزی
یکی دیگر از شهروندان در این خصوص می گوید: پزشک هر چقدر معروف تر باشد قمیت زیرمیزی هم بالاتر می رود و معمولا خودشان شرط و شروط برای شما تعیین می کنند اینکه کجا بستری شوید و چه زمانی می توانند برای انجام عمل شما در مرکز درمانی حضور پیدا کنند.
وی می افزاید: جدای از این پزشکان حتی با وجود دریافت این مبلغ به صورت زیرمیزی، در صورتی با عمل موافقت می کنند که بیمار در طول دوران نظارت بر بارداری به آنها مراجعه کرده باشد.
این خانم می گوید: برای عمل جراحی سزارین چهار سال پیش، پزشک شرط دریافت هشت میلیون تومان هزینه اضافی را مطرح کرد.
وی ادامه می دهد: الان هم پا به ماه هستم مبلغ ۱۵ میلیون را مطرح کردند، حتی از یکی از دوستانم شنیدم فلان پزشک یک سکه تمام می خواهد و اگر سکه رو قبل عمل ندید اصلا کاری برای شما انجام نمی دهد.
وی تصریح می کند: من می دانم که این دریافتی ها اشتباه و غیرقانونی است اما من به عنوان یک مادر دوست دارم زایمان مطمئنی داشته باشم و مجبورم این مبلغ را پرداخت کنم.
ترویج سزارین
بررسی ها نشان می دهد که در جهان ۱۰ درصد و در کشور ما حدود ۵۰ درصد از زایمان‌ها به شیوه سزارین انجام می‌شود و افزایش آمار سزارین در کشور هشداردهنده است و این آمار در منطقه و دنیا قابل دفاع نیست.
یکی از علل گرایش به سمت زایمان سزارین ترس از درد زایمان طبیعی برای زنان است که در کشورهای پیشرفته اگر زایمانی به سزارین منجر شود به منزله شکست کادر درمانی و ناشی از کم‌کاری این کادر محسوب می‌شود.
بر اساس نظر دست اندرکاران این حوزه؛ افزایش سن ازدواج و بارداری در سنین بالاتر، کم حوصلگی تیم و کادر درمانی بیمارستان‌ها از مهمترین دلایل سوق به سزارین در کشور ما محسوب می شود ضمن اینکه تعرفه انجام زایمان سزارین بالا است و این نوع زایمان باعث افزایش درآمد بیمارستان‌ها نیز می‌شود که بر این اساس کادر بیمارستان‌ها را به انجام آن متمایل می‌کند.
نکته قابل تامل این است که در بیمارستان های بجنورد این پزشکان زنان و زایمان هستند که این لقمه را از چنگ بیمارستان ها خارج می کنند.
سزارین بدلیل وجود عوارض براساس دستورالعمل های خاصی انجام می شود که در این میان برخی پزشکان با سوء استفاده از ترس برخی مادران از زایمان طبیعی اقدام به دریافت زیرمیزی برای انجام سزارین می کنند.
سرپرست اداره مامایی معاونت درمان دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی در این خصوص می گوید: انجام سزارین ممنوع نیست و براساس دستورالعمل های ابلاغی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در بیمارستان های تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی استان انجام می شود.
زهرا مویدی می افزاید: در صورتی که مادر متقاضی سزارین انتخابی باشد، طبق دستورالعمل باید در هشت جلسه کلاس های آمادگی برای زایمان شرکت و گواهی دریافت کند و درخواست مادر برای سزارین در جلسه کلاس های آمادگی برای زایمان بررسی و تعیین علت، مداخلات روانشناختی و انجام مشاوره بی دردی توسط گروه‌های تخصصی انجام می شود.
وی اضافه می کند: فرایند درخواست و روند انجام آن باید تا قبل از ۳۴ هفته بارداری پایان یافته باشد و چنانچه پس از انجام مشاوره های لازم مادر همچنان برای انجام سزارین اصرار داشته باشد موضوع توسط کمیته ترویج زایمان طبیعی بیمارستان و کمیته ترویج زایمان طبیعی دانشگاه بررسی و در صورت صلاحدید مورد تایید قرار می گیرد.
سرپرست اداره مامایی معاونت درمان دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی تصریح می کند: در صورت طی تمامی مراحل فرایند و تداوم اصرار مادر بر انجام سزارین انتخابی، زایمان سزارین باید در پایان ۳۹ هفتگی بارداری انجام شود و همچنین در صورتی که جان مادر و فرزند در خطر باشد با تشخیص پزشک، سزارین بدون هیچ وقفه ای انجام می شود.
گرچه مسوولان علوم پزشکی خراسان شمالی از عدم ممنوعیت انجام سزارین در بیمارستان های خبر می دهند اما به گفته برخی از شهروندان سخت گیری ها در این بخش به حدی بالا است که مادران بی اطلاع از عوارض سزارین برای انجام آن دست به دامان متخصصان زیرمیزی بگیر می شوند و جدای از هزینه های بیمارستان هزینه ۱۵ میلیون تومانی پرداخت می کنند.
اینجاست که بین بازرسی و کنترل پزشکان برای منع سزارین و سختگیری های دانشگاه علوم پزشکی یک تناقض و دور باطل ایجاد می شود به این معنا که هر چقدر سختگیری در مورد سزارین افزایش یابد به همان میزان بازار گرمی برای دریافت زیرمیزی برخی از پزشکان بیشتر می شود.
سامانه ۱۹۰ آماده ثبت شکایات
سامانه ای به نام ۱۹۰ برای تخلف پزشکان فعال است و بنا به گفته مسوول رسیدگی به شکایات معاونت درمان دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی در سال جاری تخلفی در این زمینه گزارش نشده است و این خود گویای آستانه مطالبه گری مردم این خطه است که روزانه با این مشکل برخورد می کنند و حتی نمی دانند که چنین شماره ای برای پاسخگویی به مطالبه آنها وجود دارد.
من خود بعنوان فعال رسانه ای از وجود این شماره مطلع نبودم و به نظر می رسد که علوم پزشکی باید اطلاع رسانی دقیقی در مورد این شماره داشته باشد و یا اینکه خود منتظر مردم نباشد و با این پدیده از طریق مراجع ذیصلاح برخورد کند.
مسوول رسیدگی به شکایات معاونت درمان دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی نیز در این خصوص می گوید: از سال ۱۴۰۱ تاکنون شکایتی در این خصوص ثبت نشده است اما شهروندان می توانند در صورت تخلف پزشک مراتب را به ۱۹۰ اطلاع دهند.
زهرا ظریف می افزاید: در صورت ثبت تخلف، پزشک مورد نظر به بخش رسیدگی شکایات دعوت و به کمیسیون ماده ۱۱ ارجاع داده می شود تا برابر قانون با وی برخورد شود.
وی تصریح می کند: برای جلوگیری از تخلفات زیرمیزی به صورت مرتب بازدیدهای از تمامی مطب ها و مراکز درمانی انجام می شود و در صورت مشاهده برابر قانون با وی برخورد می شود.
وی می گوید: هم اکنون عملکرد زایشگاه ها، بیمارستان ها و مراکز درمانی سطح استان از نظر زایمان به روش طبیعی و سزارین سنجیده می شود و اگر یک پزشک یا مراکز درمانی از این نظر براساس شاخص عمل نکند، برخورد می شود.
اکنون زایمان به روش سزارین در بیمارستان‌های استان به ۳۷.۴۴ درصد رسیده که از میانگین کشوری وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی کمتر است.
قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت در جلسه مورخ ۲۴ مهرماه ۱۴۰۰ در مجلس شورای اسلامی به تصویب رسید.
خراسان شمالی در میزان ناباروری، جزو استان های با خطر متوسط قرار دارد، به گونه ای که نرخ باروری در استان ۲.۱ درصد است.