به گزارش خبرنگار کتاب ایرنا، مشرف‌الدین مصلح بن عبدالله شیرازی شاعر و نویسنده بزرگ قرن هفتم هجری قمری است. تخلص او سعدی است که از نام اتابک مظفرالدین سعد پسر ابوبکر پسر سعد پسر زنگی گرفته شده است. این شاعر در سال ۵۹۱ق/۱۱۹۴م در شیراز متولد شد. در جوانی به مدرسه نظامیه بغداد رفت و به تحصیل ادب و تفسیر و فقه و کلام و حکمت پرداخت. سپس به شام و مراکش و حبشه و حجاز سفر کرد او تقریبا تمام آسیا را زیر پا گذاشت، در جنگ مسلمانان ضد صلیبیان اروپایی در سوریه شرکت داشته و مدتی نیز اسیر آنان بوده است.
سعدی پس از بازگشت به شیراز، به تالیف شاهکارهای خود اقدام کرد. او در سال ۶۵۵ هجری قمری سعدی‌نامه یا بوستان را به نظم درآورد و در سال بعد (۶۵۶ ه.ق) گلستان را تالیف کرد. علاوه بر این‌ها قصاید، غزلیات، قطعات، ترجیع بند، رباعیات و مقالات و قصاید عربی نیز دارد که همه را در کلیات وی جمع کرده‌اند.
حکیم سخن در ۱۰۲ سالگی، بین سال‌های ۶۹۰ تا ۶۹۴ هجری قمری در شیراز درگذشت و در همانجا به خاک سپرده شد.
گلستان او از قرن ۱۷ میلادی (۱۱ هجری) تقریبا به تمام زبان‌های اروپایی ترجمه شده است؛ بوستان، قصیده‌ها و غزل‌هایش نیز هنوز مرجع و نمونه‌ای برای سبک بدیع و زبان زیبای فارسی است و نوشته‌هایش برای همه فارسی‌زبانان ایران، عثمانی و هند دلنشین است.
آرامگاه‌های سعدی و حافظ هر دو در خارج شهر قرار دارند. هنگام وفات سعدی، پیکر او را در خانقاهش دفن کردند. بنای این مزار بارها دستخوش تخریب شد تا اینکه در سال ۱۱۸۷ق، کریمخان زند دستور تجدید بنای آن را داد. این بنا پس از آن نیز بارها ترمیم و بازسازی شد، اما در این بازسازی‌ها تغییری در طرح بنا داده نشد. در سال ۱۳۰۴، ابراهیم قوام‌الملک بر آن تجدید دیواری کرده و اشجار کاجی جدید کاشته و فضایی حاصل کرده است.
سعدیه در حدود یک میل در شمال شرقی حافظیه، در بالای دره کوچکی واقع شده است و مدت چندین سال بازدید کنندگان آرامگاه، مجموعه کامل خطی آثار شاعر را که تاریخ آن همان تاریخ حکومت کریمخان زند بود، مشاهده می‌کردند. آرامگاه سعدی به شهر نزدیک‌تر است. مقبره شیخ در اتاقی طاق‌پوش و در گوشه‌ای از بنایی بزرگ و محصور با دیوار و باغ واقع شده است.
در سال ۱۳۳۰، با ابتکار و پیگیری علی‌اصغر حکمت، رئیس وقت انجمن آثار ملی ایران، مجسمه بزرگی از سعدی ساخته و در میدان سعدی شیراز در نزدیکی دروازه اصفهان نصب و در سال ۱۳۳۱ همزمان با افتتاح آرامگاه سعدی، رونمایی شد. این تندیس اثر ابوالحسن صدیقی، نقاش و مجسمه‌ساز برجستهه ایرانی است و از جنس سنگ مرمر ساخته‌شده‌است. کار ساخت این مجسمه که بیش از سه متر ارتفاع دارد، یک سال و نیم به طول انجامیده‌است.
علت انتخاب این محل برای نصب مجسمه سعدی، واقع شدن این محل در مبدا ورود مسافران به شیراز بود. اما به مرور زمان، با ساخته شدن مسیرهای جدید، مسافران کمتر این مسیر را انتخاب می‌کردند و این مجسمه کمتر در معرض دید مسافران قرار داشت. این مجسمه تا اواسط دهه ۱۳۷۰ در این میدان واقع بود اما با برچیده شدن تدریجی میدان، مجسمه به میدان گلستان انتقال داده‌شد.
اواخر خرداد ۱۳۹۸ تصاویری از المان شیخ اجل سعدی شیرازی که روبه‌روی باغ دلگشای شیراز نصب شده بود، بازتاب زیادی در فضای مجازی داشته است.
واکنش ها باعث شد که مسئولان شهرداری شیراز اعلام کنند متوجه عدم شباهت این تندیس با شاعر شیرین سخن شهرشان شده‌اند و این تندیس را جمع آوری می‌کنند.
آذر ۱۴۰۱ مسولان نانجینگ شهر خواهر خوانده شیراز و مسولان سفارت ایران در چین در آیینی مجسمه و سردیس سعدی در این شهر را نصب کردند.
از طرفی قرار است تندیس جدیدی از سعدی در تهران نصب شود. مجید قادری‌آذر معاون فرهنگی و هنری شهری سازمان زیباسازی شهرداری تهران فروردین ۱۴۰۲ درباره آخرین وضعیت تندیس سعدی و زمان نصب آن بیان کرد: تندیس سعدی اوایل اردیبهشت‌ماه همزمان با روز بزرگداشت سعدی رونمایی خواهد شد. این تندیس سه و نیم متری، برنزی و پایه آن سنگی است. مقرر شده این اثر در میدانگاه سعدی کنار ایستگاه متروی دروازه دولت نصب شود.
سعدی جایش را روی پول‌های ایرانی هم پیدا کرده است. سکه‌های پانصد ریالی برنزی ایران از سال ۱۳۸۷ خورشیدی به نقش آرامگاه سعدی مزین شده‌است.
همچنین طرح پشت اسکناس ده‌هزار تومانی (یک‌صد هزار ریالی) نمایی از مقبره سعدی در شیراز است. چاپ بیت نخست شعر بنی‌آدم اعضای یک پیکرند بر روی اسکناس‌های یک‌صدهزار ریالی در سال ۱۳۸۹، موجب واکنش‌های رسانه‌ای و روایت صحیح این بیت، از فرهنگستان زبان و ادب فارسی استعلام شد.
سعدی در زمان حیات شهرت فراوانی داشت. آثار او حتی در هندوستان، آسیای صغیر و آسیای میانه به زبان فارسی یا به‌صورت ترجمه در دسترس مخاطبانش قرار داشت.
او نخستین شاعر ایرانی است که آثارش به یکی از زبان‌های اروپایی ترجمه شده‌است. بسیاری از شاعران و نویسندگان فارسی‌زبان از سبک وی تقلید کرده‌اند. آثار سعدی بعدها به موسیقی هم راه پیدا کرد و بسیاری از غزل‌های او را خوانندگانی چون تاج اصفهانی، محمدرضا شجریان و غلامحسین بنان خواندند. به‌منظور تجلیل از سعدی، اول اردیبهشت، روز آغاز نگارش کتاب گلستان، در ایران روز سعدی نام‌گذاری شده‌است.