به گزارش ایرنا، آب به عنوان بخشی از حیات محیط‌زیست و مولفه بنیادی برای هر الگوی توسعه، جایگاه محوری و بااهمیتی در مباحث پیشرفت و توسعه پایدار دارد. در این میان تامین آب پایدار برای بخش کشاورزی که تامین‌کننده امنیت غذایی هر کشوری است و از فاکتورهای کسب استقلال سیاسی و اقتصادی به شمار می‌رود از اهمیت دوچندانی برخوردار می‌شود.
تامین آب پایدار برای کشورهایی نظیر ایران که در منطقه خشک و نیمه‌خشک جهان واقع شده است و در سال‌های اخیر با پدیده خشکسالی و تغییر اقلیم روبرو است می‌تواند بحران بزرگی شکل دهد از همین رو توسعه و بهبود مدیریت منابع آب برای قابلیت تداوم کشاورزی در کشور و برای استان‌هایی نظیر چهارمحال و بختیاری که با خشکیدگی شدید دشت‌های خود مواجه است امری ضروری به نظر می‌رسد.
چهارمحال و بختیاری با وجود اینکه از منابع آب سطحی قابل توجهی برخوردار است و سرچشمه رودخانه‌های بزرگ کارون، زاینده‌رود و بخشی از دز به شمار می‌رود اما در سال‌های گذشته سهم شرب، صنعت و به ویژه کشاورزی این استان از منابع آب سطحی دیده نشد و با فشار بر منابع آب زیرزمینی اکنون تمامی ۱۰ دشت اصلی این استان ممنوعه و ممنوعه بحرانی اعلام شده است و برای تداوم فعالیت‌های کشاورزی و لزوم تولید محصول با توجه به افزایش جمعیت و تامین امنیت غذایی توجه به این حوزه امری اجتناب‌ناپذیر است.
با روی کار آمدن دولت سیزدهم یکی از وعده‌های دولت و به ویژه استاندار چهارمحال و بختیاری تامین آب پایدار برای بخش‌های شرب، کشاورزی و صنعت برای این استان بود که این مهم پس از گذشته حدود 1.5(یک سال و نیم) از عمر این دولت به اذعان مسوولان و همچنین متولیان بخش خصوصی و نماینده صنف کشاورزان بخوبی در حال تحقق است و نه تنها برای برخی طرح‌های کشاورزی این استان مجوز برداشت از آبهای سطحی صادر شده بلکه با اجرای طرح‌هایی نظیر جهش تولید در دیمزارها و اصلاح الگوی کشت و توسعه سامانه‌های نوین آبیاری گام‌های بزرگی در راستای مصرف بهینه آب و ارتقای راندمان در این بخش شکل گرفته که این موضوع همواره یکی از تاکیدات رییس‌جمهور بوده است.
در همین راستا با برگزاری میزگردی با عنوان "رشد تولید و تامین آب پایدار بخش کشاورزی" با حضور محمدکاظم منزوی؛ سرپرست معاونت هماهنگی امور اقتصادی استانداری، حسین برزگر؛ رییس سازمان جهادکشاورزی استان و مرتضی درخشان رییس اتاق اصناف کشاورزان استان چهارمحال و بختیاری به بررسی سیاست دولت سیزدهم در حوزه حکمرانی آب و به طور خاص در بخش کشاورزی، برنامه‌ها و سیاست‌های وزارت جهادکشاورزی و سازمان تابعه آن در استان در خصوص نحوه تامین و انتقال آب برای مزارع و باغات و ارتقای بهره‌وری آب در تولید محصولات کشاورزی و همکاری و مشارکت کشاورزان با سیاست‌های دولت پرداخته شده که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید:
تامین آب از طریق مهار آبهای سطحی و افزایش بهره‌وری
معاون هماهنگی امور اقتصادی استاندار چهارمحال و بختیاری در این میزگرد تامین آب از طریق طرح‌های انتقال آب به ویژه در حوزه سدسازی، تامین منابع مالی برای آن و افزایش بهره‌وری در بخش کشاورزی را از مهمترین سیاست‌های دولت سیزدهم در مبحث حکمرانی آب اعلام کرد و گفت: در سفر رییس‌جمهور به استان به تمامی این سیاست‌ها توجه ویژه‌ای شد به‌طوری‌که اعتبار قابل توجه‌ای برای ایجاد زیرساخت‌های مناسب برای انتقال آب، احداث مجتمع‌های کشاورزی گلخانه‌ای و دامپروری و تکمیل سدهای انتقال آب در استان به تصویب رسید.
تامین و انتقال آب به ویژه در حوزه سدسازی، تامین منابع مالی برای آن و افزایش بهره‌وری در بخش کشاورزی از مهمترین سیاست‌های دولت سیزدهم در مبحث حکمرانی آب استمحمدکاظم منزوی افزود: در همین راستا در سال گذشته تمرکز خود را بر برنامه‌ریزی در این حوزه‌ها معطوف کرده و امسال با تزریق اعتبارات سفر این برنامه‌ها در راستای توسعه مجتمع‌های کشاورزی، طرح‌های انتقال آب و اجرای طرح‌های مهمی نظیر الگوی کشت در حال عملیاتی شدن است.
نگاه علمی دولت به حکمرانی مطلوب آب
وی با بیان اینکه دولت به بحث حکمرانی آب نگاه علمی دارد و تلاش دارد تا با بهره‌گیری از ظرفیت‌هایی نظیر مرکز تحقیقات کشاورزی در توسعه بخش کشاورزی با مصرف بهینه آب گام بردارد، اظهار داشت: این مهم نیز در استان به جد پیگیری می‌شود و ماهانه با برگزاری یک جلسه در این مرکز راهکارهای افزایش تولید محصولات کشاورزی با استفاده از آب کمتر مورد بررسی قرار می‌گیرد.
معاون هماهنگی امور اقتصادی استاندار چهارمحال و بختیاری خاطرنشان کرد: استفاده از کشت‌های تلفیقی که سال گذشته در مزارع موسیر استان اجرایی شد و یا کشت‌های جدید در حوزه دانش‌بنیان از جمله این فعالیت‌ها در استان به شمار می‌رود و نشان می‌دهد که دولت تنها به دنبال تامین آب برای بخش کشاورزی نیست بلکه در کنار آن به ارتقای بهره‌وری این بخش نیز توجه دارد.
منزوی اجرای طرح‌های آبخیزداری را از دیگر طرح‌های مهم دولت در حوزه حکمرانی آب عنوان کرد و گفت: در سال گذشته ۱۸ طرح در استان تدوین و مصوب شد که امید می‌رود امسال با اختصاص اعتبار مناسبی بتوان آن را به مرحله اجرا گذاشت.
وی خاطرنشان کرد: اجرای چندین سد از جمله سد غدیر باباحیدر، آقبلاغ، بیدکان و گهرو نیز در دستور کار استان قرار دارد که با تکمیل آن آب موردنیاز بخش کشاورزی استان نیز تا حد زیادی تامین و تنگناهای موجود برطرف می‌شود.
تولید یک میلیون و ۶۳۰ هزار تن محصول به ارزش ۳۰ هزار میلیارد تومان در استان
رییس سازمان جهادکشاورزی چهارمحال و بختیاری نیز در این میزگرد با تشریح وضعیت بخش کشاورزی و تولیدات این بخش در استان، اظهار داشت: ۲۵۰ هزار هکتار سطح زیر کشت محصولات کشاورزی در استان داریم که از این میزان یک میلیون و ۶۳۰ هزار تن محصول به ارزش ۳۰ هزار میلیارد تومان تولید می‌شود.
حسین برزگر افزود: سهم بخش کشاورزی استان در تولید ناخالص داخلی استان ۲۱ درصد و سهم اشتغال آن ۲۲ درصد است در حالی که این شاخص‌ها به ترتیب در کشور ۸.۴ و ۱۶ درصد است که نشان از جایگاه قابل توجه بخش کشاورزی در شاخص‌های اقتصادی استان دارد.
وی خاطرنشان کرد: سال گذشته نیز ۲ هزار و ۴۵۴ شغل جدید در بخش کشاورزی استان ایجاد شد که بر اساس آن توانستیم ۱۰۲ درصد تعهدات خود در سامانه رصد را ایفا کنیم.
آب مصرفی بخش کشاورزی استان کمتر از منابع تخصیصی
رییس سازمان جهادکشاورزی چهارمحال و بختیاری در خصوص نسبت منابع و مصارف آب در بخش کشاورزی استان نیز توضیح داد: در حالی که یک میلیارد و ۲۵۷ میلیون مترمکعب آب به بخش کشاورزی استان اختصاص دارد و ۴۳۸ میلیون مترمعکب آن حقابه و مابقی تخصیص است اما سال گذشته ۶۲۴ میلیون مترمکعب آب در استان مصرف و در مجموع سالانه به طور متوسط ۷۵۰ میلیون مترمکعب آب در این بخش مصرف می‌شود.
در حالیکه یک میلیارد و ۲۵۷ میلیون مترمکعب آب به بخش کشاورزی استان اختصاص دارد اما سال گذشته ۶۲۴ میلیون مترمکعب آب در این بخش مصرف شدبرزگر با بیان اینکه بخش کشاورزی بزرگترین مصرف‌کننده آب در کشور است، افزود: حدود ۶۵ تا ۷۰ درصد آب شیرین استحصالی در کشور در بخش کشاورزی مصرف می‌شود که به مبحث امنیت غذایی پیوند خورده است اما با تمهیدات دولت سیزدهم تلاش شده تا ضمن تامین امنیت غذایی در کشور، آب مصرفی در این بخش مدیریت و بهره‌وری در این حوزه به ویژه در سال " مهار تورم و رشد تولید" ارتقا داده شود.
وی طرح‌های تامین و انتقال آب را از جمله ۲ برنامه مدون دولت برای این بخش کشاورزی استان برشمرد و گفت: در همین راستا ۲۶ طرح در حوضه کارون به مساحت ۱۳ هزار هکتار و اشتغالزایی ۱۰ هزار نفر با تخصیص آب ۹۳ میلیون مترمکعب تعریف شده و در دست اجراست که طی سال گذشته ۲۰۰ میلیارد تومان منابع اعتباری برای آن اختصاص یافت و پیش‌بینی می‌شود در سال جدید جهش خوبی در این رابطه انجام می‌گیرد.
رییس سازمان جهادکشاورزی چهارمحال و بختیاری افزود: ۱۲ طرح دیگر نیز به مساحت چهار هزار هکتار و اشتغالزایی برای چهار هزار نفر و تخصیص آب به میزان ۲۵ میلیون مترمکعب مجوز گرفته است که عملیات اجرایی آن پس از تکمیل طرح‌های نیمه‌تمام آغاز می‌شود.
اعتبار آبیاری تحت فشار در استان طی ۶ ماه اخیر برابر با ۱۰ سال گذشته
برزگر از تخصیص ۵۰ میلیارد تومان اعتبار برای اجرای شبکه‌های آبیاری تحت فشار در استان طی ۶ ماه اخیر خبر داد و گفت: اهتمام دولت در این حوزه در مقایسه با سال‌های گذشته بی‌نظیر است و این رقم معادل مجموع اعتبار آبیاری تحت فشار ۱۰ سال گذشته است.
وی نیاز مصرفی آب بخش کشاورزی استان برای افق ۱۴۲۰ را ۲ میلیارد و ۲۴۲ میلیون مترمکعب اعلام کرد و افزود: برای تامین این میزان آب، منابع جدیدی از جمله سد شهدای چشمه علی (ونک)، سد آقبلاغ، سد باباحیدر و سد بیدکان تعریف شده است که با تکمیل و بهره‌برداری از این طرح‌ها، اجرای مجتمع‌های کشاورزی از جمله طرح‌های گلخانه‌ای و دامپروری ایجاد و توسعه می‌یابد.
افزایش ۲۰۰ گرمی تولید به ازای هر مترمکعب آب در استان
رییس سازمان جهادکشاورزی چهارمحال و بختیاری ارتقای بهره‌وری آب را راهبرد دوم دولت سیزدهم در تامین آب بخش کشاورزی عنوان کرد و اظهار داشت: ارتقای بهره‌وری به ۲ مقوله فیزیکی و اقتصادی تقسیم‌بندی می‌شود که در بخش فیزیکی آن باید به ازای هر مترمعکب آب تولید بیشتری حاصل شود که این مهم در سال گذشته محقق شد و ۲۰۰ گرم به ازای مصرف هر مترمکعب آب افزایش تولید داشتیم.
در حال حاضر ۵۸ درصد اراضی چهارمحال و بختیاری به سامانه‌های نوین آبیاری مجهز است در حالیکه میانگین کشوری آن ۴۶ درصد استبرزگر همچنین با اشاره به رتبه دوم استان در تجهیز اراضی استان به سامانه‌های نوین آبیاری، افزود: در حال حاضر ۵۸ درصد اراضی استان به سامانه‌های نوین مجهز است در حالی که میانگین کشوری آن ۴۶ درصد است.
وی تصریح کرد: امسال نیز اجرای سامانه‌های نوین آبیاری در یک هزار و ۶۰۰ هکتار از مزارع و باغات استان هدفگذاری شده است.
رییس سازمان جهادکشاورزی چهارمحال و بختیاری استفاده از آب سبز را از دیگر راهکارهای دولت در ارتقای بهره‌وری آب در بخش کشاورزی عنوان کرد و گفت: سال گذشته ۳۱ هزار هکتار توسعه دیمزارها در استان محقق شد.
برزگر اجراسازی طرح مغفول مانده اصلاح الگوی کشت را از دیگر اقدامات دولت سیزدهم در راستای افزایش بهره‌وری در بخش کشاورزی برشمرد و گفت: در قالب این طرح گلخانه‌های استان از ۳۰ هکتار در پایان دولت دوازدهم به ۷۰ هکتار در حال حاضر رسیده و ۳۵ هکتار نیز در دست احداث است.
وی توسعه کشت گیاهان دارویی را از دیگر راهبردهای طرح اصلاح الگوی کشت عنوان کرد و یادآور شد: در سفر رییس‌جمهور و اعضای هیات دولت کشت گیاهان دارویی در ۴۵۰ هکتار از اراضی استان مصوب شد که طی سال گذشته ۳۸۰ هکتار آن محقق شد.
صرفه‌جویی پنج میلیون مترمکعبی آب در بخش کشاورزی استان
رییس سازمان جهادکشاورزی چهارمحال و بختیاری خاطرنشان کرد: در مجموع با اجرای سیاست‌ها و طرح‌های دولت در استان طی سال گذشته پنج میلیون مترمکعب آب در این بخش صرفه‌جویی شد و استان رتبه نخست توسعه گلخانه را در کشور کسب کرد.
شهرک تخصصی بادام، شهرک دانش‌بنیان نهاده‌های کشاورزی، میدان دام و کاهش ضایعات بخش کشاورزی برنامه‌های استان برای افزایش بهره‌وری اقتصادی بخش کشاورزی استبرزگر ادامه داد: در خصوص بهره‌وری اقتصادی نیز که به معنای ارزش تولیدات کشاورزی به ازای هر مترمکعب آب مصرفی است نیز چندین اقدام در استان در دست اجراست که شامل شهرک تخصصی بادام، شهرک دانش‌بنیان نهاده‌های کشاورزی، میدان دام و کاهش ضایعات بخش کشاورزی می‌شود.
وی افزود: در قالب این طرح‌ها، ارزش افزوده محصولات کشاورزی در استان افزایش، زنجیره تولید تکمیل و در نهایت با مصرف آب کمتر محصولات بیشتری با ارزش بالا در استان حاصل می‌شود.
چالش افت شدید آبهای زیرزمینی در استان
رییس سازمان جهادکشاورزی چهارمحال و بختیاری، وابستگی کشاورزی استان به منابع آب زیرزمینی را از چالش‌های موجود اعلام کرد و گفت: تمامی دشت‌های استان ممنوعه و ممنوعه بحرانی شده است و ما چاره‌ای جز برای اینکه بتوانیم متناسب با نیاز جمعیت رو به افزایش امنیت غذایی خود را تامین کنیم، از آبهای زیرزمینی به سمت آبهای سطحی هدایت شویم.
برزگر همچنین رفع تداخلات را از اقدامات موثر دولت در راستای کاهش منازعات آبی در بخش کشاورزی استان دانست و اظهار داشت: تاکنون ۹۰ درصد اراضی مشمول پلاک‌گذاری شامل ۲۱۶ هزار هکتار از اراضی استان رفع تداخل شده که گام مهمی در کاهش منازعات آبی بوده است.
وی با بیان اینکه در استان هدررفت آب به شکل قابل توجهی وجود ندارد، خاطرنشان کرد: آنچه در هدررفت آب در استان مشهود است سرشاخه و ضایعات باغی است که شامل سالانه ۲۰۰ هزار تن می‌شود که برای این موضوع نیز برنامه‌ای در دستور کار داریم تا بتوان آن را به شکل کود و کمپوست به خاک برگردانیم که هنوز برای این موضوع سرمایه‌گذاری اعلام آمادگی نکرده است.
نماینده صنف کشاورزان استان: آینده روشن بخش کشاورزی با سیاست‌های دولت
رییس اتاق اصناف کشاورزان چهارمحال و بختیاری نیز در این میزگرد، آینده بخش کشاورزی استان را با اجرای سیاست‌های پیشران دولت سیزدهم روشن ترسیم کرد و گفت: نگاه دولت به بخش کشاورزی مثبت بوده و رویکرد دولت در این حوزه امیدوارکننده است.
مرتضی درخشان با اشاره به تحقق وعده‌های دولت و به ویژه استاندار در خصوص مطالبات مردم استان در حوزه آب، تصریح کرد: نه تنها چالش تامین آب شرب استان با پیشرفت بالای طرح آبرسانی نیمی از جمعیت استان در حال رفع کامل است بلکه در حوزه کشاورزی نیز طرح‌هایی که طی سال‌های گذشته با مشکل تخصیص آب روبرو بودند اکنون مشکل آن برطرف شده است.
در دولت سیزدهم با پیگیری فراوان استاندار و رویکرد عدالت‌محورانه شخص رییس‌جمهور و هیات دولت حقوق از دست رفته کشاورزان استان در حال احیا استوی تصریح کرد: در سال‌های گذشته بی‌عدالتی در بحث تخصیص آب به بخش کشاورزی استان مشهود بود اما در دولت سیزدهم با پیگیری فراوان استاندار و رویکرد عدالت‌محورانه شخص رییس‌جمهور و هیات دولت حقوق از دست رفته کشاورزان استان در حال احیا است.
رییس اتاق اصناف کشاورزان چهارمحال و بختیاری با اشاره به اهمیت بخش کشاورزی در خصوص تامین امنیت غذایی کشور، اظهار داشت: اولویت کشاورزان کمک به دولت برای تامین امنیت غذایی است و اگرچه تاکنون ضررهایی در خصوص محدودیت مصرف آب از منابع زیرزمینی متحمل شده‌اند اما با سیاست‌های دولت همکاری و همراهی لازم را دارند.
درخشان افزود: وزارت نیرو اگرچه طبق قانون مکلف است که زمانی که پروانه‌های بهره‌برداری از چاه‌ها را تعدیل می‌کند باید به کشاورزان خسارت بپردازد اما این موضوع هنوز محقق نشده با این وجود کشاورزان برای احیای دشت‌ها و جلوگیری از وخامت وضعیت آنها در مصارف خود صرفه‌جویی می‌کنند.
وی خاطرنشان کرد: سال گذشته در بحران آب شرب شهرکرد، کشاورزان ۱۷ حلقه چاه برای این مشکل در اختیار مسوولان قرار دادند و یا در مدیریت خاموشی‌های ناشی از محدودیت برق کشاورزان همکاری خوبی داشتند.
تحقق وعده‌های دولت عامل مهمی در احیای سرمایه‌های اجتماعی
رییس اتاق اصناف کشاورزان چهارمحال و بختیاری تحقق وعده‌های دولت سیزدهم را عامل مهمی در احیای سرمایه‌های اجتماعی و اعتماد مردم به مسوولان دانست و گفت: تجمعاتی که در خصوص بی‌عدالتی‌های روا شده در حق استان طی سال‌های گذشته در حوزه آب برگزار می‌شد بسیار تعدیل شده است و امید می‌رود در ادامه دولتمردان در خصوص تحقق مطالبات به حق و رفع دغدغه‌های مردم استان به ویژه کشاورزان گام‌های بیشتری بردارند.
به گزارش ایرنا، یک چهارم تولید ناخالص داخلی و یک پنجم اشتغال چهارمحال و بختیاری به بخش کشاورزی وابسته است. از مجموع اراضی این استان ۲۵۰ هزار هکتار معادل ۱۵ درصد سطح زیرکشت اراضی کشاورزی استان است و در حال حاضر ۷۹ هزار بهره‌بردار با تولید سالانه یک میلیون و ۶۳۰ هزار تن انواع محصولات کشاورزی در این استان فعال هستند.
ارتقای امنیت غذایی و ضریب خودکفایی، ارتقای سلامت محصولات کشاورزی و دامپروری، تکمیل زنجیره‌های تولید و ارزش در حوزه نهاده‌ها، بازاریابی و فروش محصولات، ارتقای سطح و میزان خدمات به کشاورزان، ارتقای سطح نظات و بازرسی‌ها و توسعه نظارت‌ها و سامانه‌های نظارتی از جمله برنامه‌های راهبردی سازمان جهاد کشاورزی در استان است که برای تحقق آن نیاز به تامین آب پایدار وجود دارد و مسوولان ابراز امیدواری کردند با سیاست‌ها و برنامه‌های دولت این مهم بخوبی در استان انجام می‌گیرد و در راستای تحقق شعار سال مبنی بر مهار تورم و رشد تولید گام‌های بزرگی در بخش کشاورزی این استان برداشته می‌شود.