به گزارش ایرنا، منطقه ای پوشیده از دشت های وسیع با اقلیمی خشک، نیمه خشک و تراکم گیاهی مطلوب است و عبور رود کالشور از آن سبب شده تا این منطقه حتی در خشکسالی ها چندان مشکل کم آبی را احساس نکند.
یوزپلنگ حیوان قلمرو طلب است و وسعت میاندشت جوابگوی این قلمروطلبی نیست، از این رو توله ها پس از اینکه در میاندشت به دنیا آمدند به خارتوران سمنان و یا سایر مناطق منتقل می شوند.
اکنون زیستگاه این گونه ارزشمند جانوری در تله‌ای از مشکلات قرار دارد و خشکسالی، کمبود علوفه برای آهوان، حضور دامداران و گله های گوسفند در منطقه، چرای شتران و نیز حضور سگ های گله زیستگاه یوز ایرانی را به مخاطره انداخته است.
ناامنی سگ‌های گله
مدیرحفاظت محیط زیست شهرستان جاجرم در خراسان شمالی، حضور دام و سگ های گله را از دغدغه های زیستگاه یوزپلنگ ایرانی در میاندشت جاجرم عنوان کرد و گفت: سال های اخیر شمار زیادی از دامداران این منطقه با خرید پروانه چرای دام از این پناهگاه خارج شده اند و خروج دام و گله ها علاوه بر اینکه فشار بر مراتع را کاهش داده، شرایط برای با زیست آهوان به عنوان طعمه یوزپلنگ را نیز بهتر کرده است.
احمد صفرزاده تصریح کرد: سگ های گله از تهدیدهای یوزپلنگ ایرانی محسوب می شوند و امنیت یوزپلنگ ها را به مخاطره می اندازد، بنابراین تلاش می شود تا گله های دام از این منطقه خارج شود.
وی خاطرنشان کرد: پیش از این پروانه چرای پنج هزار راس دام در میاندشت جاجرم خریداری و از حضور دام در این منطقه کاسته شد و خرید پروانه چرای ۱۵ هزار راس دام باقی نیز در دستور کار قرار دارد که نیاز به اعتبار بیشتر است.
شتران تهدیدی برای سفره غذایی
شترهای رها شده و چرای آنان در منطقه میاندشت، معضل دیگری برای زیستگاه یوزپلنگ ایرانی است. شتران با چَرا و تعلیف در منطقه به نوعی سهم غذای آهوان را می خورند، غذایی که در شرایط خشکسالی دغدغه ای برای زیست آهوان شده است.
مسوولان می گویند که صاحبان و مالکان شترها در روستاهای اطراف شناسایی شده اند و به آنان درباره حضور شترها در این منطقه تذکر داده شده است اما مشکل همچنان وجود دارد.
معاون نظارت و پایش اداره کل محیط زیست خراسان شمالی در این‌باره گفت: حضور شتران و ورود آنان به منطقه میاندشت با تخریب پوشش گیاهی همراه است، هر نفر شتر به اندازه هفت تا هشت دام سبک خسارت و تخریب به همراه دارد، اما خارج کردن این حیوان به معضل مهمی برای محیط بانان تبدیل شده است.
حسین هراتی اظهار کرد: برآورد می شود که یک هزار و ۲۰۰ نفر شتر در روستاهای اطراف نگهداری می شود و بعضا گله های ۱۰ تا ۲ نفره از شتر برای چرا، وارد میاندشت و قلمرو یوزپلنگ می شوند.
وی با بیان اینکه در این زمینه پرونده هایی برای مالکان تشکیل و به دستگاه قضا ارجاع شده است اما مشکل همچنان ادامه دارد افزود: حضور شتران، علاوه بر اینکه با چرا و یا تخریب پوشش گیاهی همراه است، مشکل دیگر از جمله استفاده از آب آبشخورها را هم به دنبال دارد.
چَرای دام
خشکسالی های پی درپی در سال های اخیر دامن یوزپلنگ های میاندشت را نیز گرفته است و دامداران بدلیل نبود چرای کافی مجبور به استفاده از زیستگاه یوزپلنگ که غنی از علوفه است می کنند و این خود تهدید و ناامنی برای این حیوان به دنبال خواهد داشت.
احمد صفرزاده در ادامه گفت: خرید پروانه چرای دام به منظور کاهش حضور دام و سگ های گله در منطقه و به دنبال آن افزایش امنیت گونه ارزشمند و در معرض انقراض یوزپلنگ در میاندشت اجرا می شود، دامداران اقبال و تمایلی به فروش پروانه های چَرا ندارند و خروج دام از میاندشت جاجرم و توسعه قلمرو یوزپلنگ در صورت ادامه روند کنونی سال ها به طول می انجامد.
مدیرحفاظت محیط زیست جاجرم گفت: خشکسالی و کاهش بارندگی که با افزایش قیمت نهاده های دامی همراه شده، همکاری دامداران برای واگذاری پروانه های چَرا در میاندشت این شهرستان را کم کرده و کار برای خروج دام از این منطقه سخت تر شده است.
صفرزاده اظهار داشت: اکنون برای خریداری حقوق عرفی دامداران در منطقه میاندشت مشکل اعتباری وجود ندارد، مشکل اصلی این است که دامداران حاضر به فروش این پروانه ها نیستند.
هراتی با بیان اینکه حقوق عرفی ۷۰۰ واحد دامی در میاندشت جاجرم سال گذشته خریداری شد افزود: امسال اعتبار خوبی برای خرید حقوق عرفی دامداران گذاشته شده است و تلاش می شود تا حقوق عرفی ۷۰۰ واحد دامی دیگر خریداری شود.
وی خاطرنشان کرد: ۱۵ هزار واحد دامی در میاندشت جاجرم دارای حقوق عرفی چرا است و هنوز حدود ۹ هزار واحد دامی در منطقه حضور دارد که باید با واگذاری حقوق عرفی از منطقه خارج شوند.
هراتی افزود: ۱۵ درصد از وسعت ۸۵ هزار هکتاری میاندشت جاجرم، در معرض فرسایش شدید خاک است که تلاش داریم با خروج دام از منطقه از تشدید فرسایش خاک جلوگیری کنیم و محیط امن تر برای آهوان و یوزپلنگ ایجاد شود.
معاون نظارت و پایش اداره کل محیط زیست خراسان شمالی تصریح کرد: حضور دام در منطقه، علاوه بر تخریب و کاهش میزان پوشش گیاهی، سبب فرسایش خاک می شود.
کمبود محیط‌بان
مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان شمالی در ادامه گفت: برای حفاظت از زیستگاه یوزپلنگ ایرانی در منطقه میاندشت با کمبود محیط‌بان روبرو هستیم و باید برای این مهم چاره ای اندیشیده شود.
رضا شکاریان اظهار کرد: تنها ۹ محیط بان کار حفاظت از پناهگاه حیات وحش میاندشت جاجرم را بر عهده دارند که برای رسیدن به وضعیت مطلوب این رقم باید به سه برابر فعلی افزایش یابد.
وی با بیان اینکه حفاظت از قلمرو یوزها در میاندشت جاجرم نیاز به تقویت نیروهای محیط بان است گفت: مجوز جذب نیرو از جمله جذب ۲۴ نفر محیط بان دریافت شده است که شماری از آنان در منطقه میاندشت مشغول به فعالیت خواهند شد.
مدیر کل حفاظت محیط زیست خراسان شمالی افزود: همچنین برای پایش منطقه میاندشت با کمبود تجهیزاتی همچون موتورسیکلت و یا سوخت مورد نیاز خودروها روبه رو هستیم.
وی درباره خرید حقوق عرفی دامداران و خروج دام از منطقه میاندشت گفت: خشکسالی و افزایش قیمت نهاده‌های دامی سبب شد تا دامداران به مراتع وابسته تر شوند و همکاری مناسبی در فروش حقوق عرفی نداشته باشند به طوری که دامداران در منطقه میاندشت حاضر به فروش این پروانه ها نیستند.
مدیر کل حفاظت محیط زیست خراسان شمالی خاطرنشان کرد: برای حفاظت بهتر از میاندشت، توسعه پاسگاه محیط بانی در دستور کار است، ساخت پاسگاه محیط بانی "قلعه چه" در دست پیگیری و به زودی کلنگ زنی می شود.
به گزارش ایرنا، منطقه حفاظت شده میاندشت با گستره ۸۵ هزار هکتار، از امن ترین زیستگاه های یوز ایرانی است که در سال ۱۳۵۲ زیر حفاظت قرار گرفته است.
پناهگاه میاندشت با پارک ملی گلستان ۱۰۰ کیلومتر، با منطقه حفاظت شده قرخود در شهرستان مانه و سملقان ۸۰ کیلومتر، با منطقه حفاظت شده خار توران شاهرود ۷۵ کیلومتر و با منطقه حفاظت شده سالوک اسفراین ۳۰ کیلومتر فاصله دارد.