مرداد ماه سال ۱۴۰۰ هورامان در منظر جهانی به عنوان میراث تاریخی و فرهنگی به ثبت رسید تا سرآغازی برای معرفی جهانی این منطقه بکر و اصیل باشد.
هورامان بیش از ۷۰۰ روستا را در ۲ استان کردستان و کرمانشاه شامل می‌شود و شواهد باستان شناسی به دست آمده نشان می‌دهد که قدمت آن به دوران پارینه سنگی میانی و به حدود ۴۰ هزار سال قبل از میلاد مسیح برمی‌گردد، بخشی از این بافت تاریخی و فرهنگی نیز در خاک عراق و در اقلیم کردستان این کشور قرار گرفته است.
معماری پلکانی، آب و هوای مطبوع، آداب و رسوم سنتی، پوشش خاص، صنایع دستی و غذاهای محلی، این منطقه را منحصر به فرد کرده است.
در آستانه سومین سال ثبت جهانی هورامان، اندیشمندان و اساتید دانشگاه‌های کردستان و اقلیم کردستان عراق ( سلیمانیه و حلبچه) به این فکر افتادند تا در همایشی علمی، راهکارهای محافظت از اصالت فرهنگی و تاریخ هورامان را بررسی و به بحث و تبادل نظر بگذارند.
چشم انداز مشترک برای پیشبرد حفاظت از هورامان
رییس دانشگاه کردستان با بیان اینکه اهمیت هورامان تنها در سطح منطقه و کشور مطرح نیست، اظهار کرد: این منطقه یک حوزه بین‌المللی است و اگر بخواهیم آن را به جهان معرفی کنیم پیش از هرچیز باید با هم‌افزایی فکری، به یک چشم‌انداز مشترک رسیده و سپس ظرفیت‌ها و جایگاه واقعی آن را به درستی ترسیم کنیم.
حامد قادرزاده افزود: این همایش با همکاری پژوهشکده کردستان‌شناسی دانشگاه کردستان، دانشگاه حلبچه، استانداری کردستان و سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کردستان و اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری برگزار شده است.
وی گفت: سلسله وبینارهای آنلاین و حضوری با موضوع توسعه پایدار گردشگری در هورامان، کارآفرینی در هورامان، زمینه‌ها و ظرفیت‌های توسعه هورامان، بنچاق هورامان، نگاهی گذرا به روند تغییرات زبانی در هورامی، تحلیلی بر مبنای داده‌های هورامی کندوله‌ای و هورامی کرمانشاهی، تاریخ نثر هورامی، باستان‌شناسی هورامان، جریان‌شناسی شعر نو هورامی، محیط زیست و اکوسیستم هورامان، تنوع زیستی هورامان( تنوع پوشش گیاهی، تنوع گونه های جانوری )، موسیقی هورامان در حال برگزاری است.
رییس دانشگاه کردستان تاکید کرد: تلاشی که برای برگزاری همایش بین المللی هورامان، ثبت جهانی و فرهنگ و توسعه انجام شد براساس حس مسئولیت اجتماعی این دانشگاه است.
ارائه ۶۰ مقاله در اولین همایش
رییس پژوهشکده کردستان شناسی و دبیر علمی این همایش هم گفت: توسعه بدون همراهی و همفکری مراکز علمی، جامعه مدنی و دستگاه‌های اجرایی تحقق نمی‌یابد و انتظار می‌رود دانشگاه در راستای مسئولیت اجتماعی و به عنوان کنشگر مرزی مطالبات و تقاضای اجتماعی جامعه مدنی را مشخص کرده و به دستگاه‌های اجرایی انعکاس دهد.
امید قادرزاده افزود: منطقه هورامان دارای قدمت تاریخی با پیشینه کهن فرهنگی، آداب و رسوم و نمادهای فرهنگی ویژه‌ای است که هر کدام از این نمادها گوشه‌هایی از زوایای فرهنگ غنی و پربار این منطقه را نمایان می‌کند.
وی با اشاره به تعداد مقالات ارائه شده در این کنفرانس، ادامه داد: ۱۶ پنل تخصصی در ۲ روز و در قالب ۶۰ مقاله ارائه خواهد شد که ۴۰ درصد از این تعداد مقاله را اساتیدی از اقلیم کردستان عراق ارائه خواهند داد.
رییس پژوهشکده کردستان شناسی اظهار کرد: برگزاری این کنفرانس می‌تواند پویایی و نشاط علمی، فرهنگی و اجتماعی را در جامعه تقویت نماید و با توجه به راه‌اندازی گروه پژوهشی هورامان شناسی و رونمایی از کتاب دو جلدی تاریخ، ادبیات، فرهنگ و جامعه هورامان، می توان اثر نقطه‌ای این همایش را به یک پیوستار تبدیل کرد و نتایج اثربخش دائمی در جامعه برجا گذارد.
زنگ هشدار تغییر فرهنگی در هورامان
سرپرست اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کردستان نیز در این همایش اظهار کرد: هورامان تلاش مستمر بشر برای تعامل با طبیعت و نه تقابل با آن است.
منصور مهرزاد افزود: هورامان، نماد زیبایی و دارای مدرک معتبر جهانی است که تکریم و رفاقت انسان با طبیعت در آن تجلی یافته وگنجینه عظیمی است که متعلق به ایران و عراق نبوده، بلکه فرصتی برای همه جهان است.
وی با تاکید بر اینکه بافت معماری و طبیعت هورامان مهم است ولی موضوع آثار ناملموس فرهنگی آن عامل ثبت جهانی آن بود، ادامه داد: هورامان خود را از اعماق تاریخ به ما معرفی کرد و رسالت میراث فرهنگی در معرفی و حفاظت از این منطقه، نیازمند تعامل همه جانبه است که در ثبت جهانی شاهد آن بودیم و این روند باید ادامه داشته باشد.
سرپرست اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کردستان اضافه کرد: دخل و تصرفهای غیرمسوولانه باعث خروج برخی آثار جهانی ایران از ثبت جهانی شده که این مساله نباید در هورامان تجربه شود.
مهرزاد با اشاره به ورود اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کردستان از سال ۱۳۷۵ به موضوع هورامان، اضافه کرد: موضوع کومسای از همان سال مطرح و معرفی شد.
وی با بیان اینکه سفر و گردشگری آسیبهای سفر نباید متوجه هورامان شود، یادآور شد: در همین زمینه، آموزش های لازم به مدیران کسب و کار، اقامتگاهها و مردم محلی ارائه شده است.
تکریم گردشگر و مدیریت سفر با نظارت دقیق دیگری مساله ای است که سرپرست اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کردستان به آن اشاره کرد و گفت: کردستان استانی گردشگر پذیر است که تا تیرماه همه اماکن اقامتی رزرو شده است و این موضوع علاوه بر فرصت، زنگ هشدار درباره فرهنگهای ورودی از سوی گردشگری را به صدا درآورده است چرا که ممکن است تغییرات فرهنگی و معماری را به واسطه دخل و تصرف انسانی با خود همراه داشته باشد.
ضرورت حفظ اصالت و میراث فرهنگی هورامان
رییس دانشگاه حلبچه اقلیم کردستان عراق نیز در پیامی ویدئویی خطاب به این همایش اظهار کرد: امیدواریم این کنفرانس زمینه ساز کنفرانسهای موثر و موفق در آینده باشد و شناخت بیش از پیش دانشگاه‌ها را در پی داشته باشد.
مهاباد کامل عبدالله افزود: با توجه به اینکه برگزاری چنین کنفرانسی، ضرورتی برای منطقه هورامان است، به محض مطرح شدن پیشنهاد حضور در آن را با خرسندی پذیرفتیم.
وی اضافه کرد: حکومت اقلیم کردستان و وزارت علوم اقلیم همواره بر ضرورت ارتباط جامعه و دانشگاه تاکید داشته‌اند به همین دلیل همکاری ما با دانشگاه‌ها تنها امضای قرارداد نیست بلکه تلاش می‌کنیم به طور مستمر نتایج و دستاوردهای علمی خود را با جامعه پیوند بزنیم.
مهاباد کامل عبدالله ضمن تشکر از دانشگاه کردستان به دلیل همکاری همیشگی با دانشگاه حلبچه، گفت: ما هم به عنوان دانشگاه حلبچه آمادگی خود را برای هر گونه همکاری آکادمیک در راستای خدمت به علم و آکادمی با دانشگاه کردستان اعلام می‌کنیم.
وی با اشاره به اهمیت گسترش ارتباط علمی و آکادمیک، خواستار افزایش ارتباطات اجتماعی به منظور شناخت بهتر جوامع و به کار بستن نتایج تحقیقات علمی در آنها شد.
رییس دانشگاه حلبچه ضمن اشاره به میراث غنی موجود در هورامان، اظهار کرد: امیدواریم همکاری‌ها منجر به این شود که هورامان همواره میراث کهن خود را حفظ کرده و اصالت خود را از دست ندهد.
وی خواستار تداوم همکاری علمی به منظور پیشرفت سطح علمی دانشگاه شد و افزود: امیدواریم این کنفرانس نتایج خوبی در پی داشته و همواره ادامه داشته باشد.
ثروت عظیم هورامان بستری مهم برای محققان
رییس دانشگاه سلیمانیه اقلیم کردستان عراق نیز در پیام مشابهی اظهار کرد: غنی بودن هورامان از تمامی جنبه‌ها به بستری مهم برای محققان و پژوهشگران و نویسندگان تبدیل شده است تا از این طریق آن را به همه جهان معرفی کنند.
کوهسار محمد علی مراد افزود: خرسندیم که دانشگاه سلیمانیه با دانشگاه‌های جمهوری اسلامی ایران و به ویژه دانشگاه کردستان ارتباط خوبی دارد و در برگزاری همایش بین‌المللی هورامان در کنار دانشگاه کردستان حضور دارد.
وی اضافه کرد: برگزاری کنفرانسی در سطح بین‌المللی و با عنوان هورامان اقدام مهم و بزرگی است و برای رشد و توسعه همه ابعاد هورامان لازم و ضروری است.
رییس دانشگاه سلیمانیه اقلیم کردستان عراق یادآور شد: بر همگان عیان است که هورامان برای کردها تنها منطقه‌ای جغرافیایی نیست بلکه میراث بزرگی از نظر فرهنگی، اجتماعی، مذهبی، ادبی، معماری و تاریخی است و همین غنی بودن هورامان از تمامی جنبه‌ها به بستری مهم برای محققان و پژوهشگران و نویسندگان تبدیل شده است تا از این طریق آن را به همه جهان معرفی کنند.
وی اضافه کرد: ما معتقدیم که این گنجینه مهم نیاز به آرشیو کردن، تحلیل و گسترش بیشتر دارد تا به ابزاری برای معرفی کردها در جهان تبدیل شود.
کوهسار محمد علی مراد در ادامه با اشاره به اینکه این رویه مهم باید از دانشگاه‌ها آغاز شود، افزود: با برگزاری این همایش، مسئولیت این مهم بر عهده دانشگاه کردستان گذاشته شده که امیدواریم نقطه آغازی برای اهمیت دادن به حفظ ثروت عظیمی باشد که هورامان و هورامیان برای کردها به ارمغان آورده‌اند.
وی به ثبت جهانی هورامان به عنوان میراث جهانی ایران در یونسکو نیز گریزی زد و عنوان کرد: این دستاورد بزرگی است و حفظ و گسترش آن نیازمند همکاری همه جانبه است.
رییس دانشگاه سلیمانیه در ادامه آمادگی این دانشگاه را برای همکاری و برگزاری چنین کنفرانس‌هایی اعلام کرد و یادآور شد: خرسندیم سال آینده این کنفرانس در دانشگاه سلیمانیه به عنوان پیشاهنگ دانشگاه‌های اقلیم کردستان عراق برگزار شود.
در این همایش از کتاب "هورامان، تاریخ و فرهنگ" نوشته "اسماعیل شمس" و " کیومرث ایراندوست" رونمایی شد.
اولین همایش بین‌المللی هورامان با همت دانشگاه کردستان و با حضور مهمانانی از اقلیم کردستان عراق در حال برگزاری است این همایش شامل بخش‌ها و پنل‌های تخصصی است و فردا به کار خود پایان خواهد داد.
منطقه هورامان/اورامانات، منطقه‌ای فرهنگی در غرب کشور، بین ۲ استان کردستان و کرمانشاه و اقلیم کردستان عراق واقع شده و دارای کوه‌های سر به فلک کشیده و رودهای خروشان است.
وجود این عوامل طبیعی دره‌هایی را شکل داده که ساکنان هورامان/ اورامانات، هزاران سال در تعامل با طبیعت زندگی کرده و این تعامل را می‌توان در باغ های پلکانی، معماری پلکانی زندگی هوار نشینی (کوچ گاه های موقت)، جشن‌ها و آیین‌های اصیل و صنایع دستی منحصر بفرد منطقه مشاهده کرد.
پرونده منظر فرهنگی منطقه هورامان پنجم مردادماه ۱۴۰۰ در چهل و چهارمین نشست کمیته میراث جهانی یونسکو مورد تایید اعضا قرار گرفت و ثبت جهانی شد.