به گزارش ایرنا، بهمن سال ۹۸ با اعلام شورای جهانی صنایع دستی، زنجان به عنوان شهر جهانی ملیله اعلام شد، هنری که همواره به عنوان یکی از اصیلترین صنایع دستی استان زنجان محسوب می شود.
ملیله کاری در زنجان هنر ظریف و اصیلی بوده که با ذوق و سلیقه هنرمندان همچنان در این دیار زنده مانده است.
این هنر در زنجان وام‌دار هنرمندانی است که با ابزار بسیار ابتدایی برای خلق آثاری ارزشمند مبادرت کرده و حتی روشنی چشمان خود را در این راه از دست داده اند.
ملیله به مفهوم ظریف کاری نقره است که با استفاده از مفتول ها و نوارهای ظریف نقره و به کارگیری طرح‌های اسلیمی و منظم ساخته می شود.
کشفیات باستان‌شناسی نیز نشان می دهد، قدیمیترین اشیایی که می توان ریشه ملیله ایران را در آن جست و جو کرد، متعلق به دوره هخامنشیان است.
تارهای نازک نقره با به کارگیری ابزارهایی و با ظرافت و زیبایی خاص، جلوه ای باشکوه از هنر و خلاقیت هنرمندان زنجانی را به تصویر می کشد و با چیده شدن در کنار هم اثری زیبا و ماندگار را خلق می کند که به نام ملیله زنجان، هر بیننده ای را به تحسین وا می دارد تا با خود بگویند: به درستی زنجان لقب شهر جهانی ملیله را به یدک می کشد.
علاوه بر آن مصنوعات ساخته شده از قبیل سرویس چایخوری، شکلات خوری، گلدان، شمعدان، قاب عکس و انواع زیورآلات هم نظر هر گردشگری را به خود جذب می کند و از طرفی نباید از وجود استادکاران متبحر، کارگاه های مختلف و دیگر شاخص های این بخش غافل شد چرا که در جهانی شدن ملیله نقش مهمی داشته اند.
نوسانات قیمت نقره و دل نگرانی هنرمندان این رشته
هر چند این رشته در طول سال های مختلف فراز و فرودهای متعددی داشته است اما هنرمندان پر تلاش ملیله کار معتقدند مشکلاتی از قبیل گرانی مواد اولیه آن امکان فعالیت در این رشته را با چالش جدی مواجه کرده است و در صورت بی توجهی به این مشکلات احتمالا باید شاهد تعطیلی کارگاه های آن باشیم.
ژیلا زارعی از جمله ملیله سازان با سابقه زنجانی است، او در خصوص چگونگی ورودش به این هنر اصیل، گفت: هم اکنون ۵۵ سال دارم و ۲۹ سال است که در رشته ملیله کار می کنم و از ۳۵ سالگی وارد این حرفه شدم.
این هنرمند زنجانی با بیان اینکه علاقه به رشته های هنری موجب گرایشم به ملیله سازی شد، ادامه داد: از سال ۷۶ به مدت ۲ سال در اداره صنایع دستی زیر نظر استاد کاظمیان مقدم ملیله سازی را آموختم و ۲ سال هم دوره استاد کاری را گذراندم و سپس به صورت مستقل کارگاه دایر کردم و به مدت چهار سال هم آموزش می دادم.
وی در خصوص وضعیت این هنر، اضافه کرد: همچنان آموزش ملیله به هنرجویان ارائه می شود که موفقیت در آن، مستلزم تحمل سختی کار، داشتن سرمایه، کارگاه و تجهیزات لازم است و بدون آنها امکان فعالیت مستمر وجود ندارد.
این هنرمند با سابقه ملیله کار به افزایش سرسام آور مواد اصلی ملیله یعنی نقره اشاره کرد و گفت: نقره دومین فلز قیمتی محسوب می شود و در این میان نوسانات قیمت، چالش هایی را برای فعالان این بخش ایجاد کرده است.
وی با بیان اینکه قیمت هر کیلو نقره بهمن سال گذشته ۲۱ میلیون تومان بود، اضافه کرد: در زمان حاضر قیمت به ۴۷ میلیون تومان رسیده و با این وضعیت، امکان فعالیت در این رشته به سختی امکانپذیر است.
قیمت هر کیلو نقره بهمن سال گذشته ۲۱ میلیون تومان بود و در زمان حاضر قیمت به ۴۷ میلیون تومان رسیده و با این وضعیت، امکان فعالیت در این رشته به سختی امکانپذیر است. زارعی با بیان اینکه ملیله خاص زنجان است و در آن، نقره با عیار ۹۹ درصد استفاده می شود که یک درصد ناخالصی آن به خاطر لحیم کاری است، افزود: ملیله زنجان طراحی، زیبایی و ظرافت خاصی دارد که آن را در سطح کشور ممتاز کرده است.
این هنرمند زنجانی ادامه داد: با توجه به شرایط نامناسب اقتصادی فروش ملیله نیز روند کاهشی داشته، هرچند متولیان امر قول هایی برای حمایت از هنرمندان این عرصه داده‌اند اما فعلا به مرحله عمل نرسیده است.
وی با بیان اینکه نبود مکان ثابت برای عرضه ملیله از دیگر مشکلات هنرمندان زنجانی است، خاطرنشان کرد: اغلب هنرمندان این رشته در کارگاه های خانگی یا مغازه فعالیت می کنند که می توان با حمایت های استانداری، مغازه های واقع در سبزه میدان را به هنرمندان ملیله کار با قیمت پایینتر واگذار کنند و یا اجاره دهند که این مهم در نمود عینی جهانی شدن شهر ملیله زنجان موثر است.
تولید سالانه بیش از ۱۰ هزار کیلو ملیله در زنجان
کارشناس صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان زنجان نیز با بیان اینکه در زمان حاضر ۲۰۰ هنرمند در رشته ملیله فعال هستند، ادامه داد: سالانه ۱۰ هزار و ۴۰۰ کیلوگرم ملیله توسط هنرمندان زنجانی در استان تولید می شود و علاوه بر آن تاکنون بیش از ۶۰ نشان ملی ملیله کشوری را نیز دریافت کرده ایم.
سپیده خامدی به علل انتخاب زنجان به عنوان شهر جهانی ملیله اشاره کرد و افزود: در زمان بازدید کارشناسان بین المللی برای ثبت جهانی ملیله زنجان، آیتم هایی به لحاظ شمار هنرمندان و تولیدات بررسی شد و در نهایت مورد پذیرش قرار گرفت.
وی با بیان اینکه صرف ثبت جهانی کافی نیست و باید به زیرساخت های لازم آن نیز توجه شود، گفت: ایجاد موزه تخصصی و بازارچه ملیله امری مهم است که با تحقق آن از سوی مسوولان استانی می توان گفت زنجان به عنوان یک شهر جهانی ملیله تمامی آیتم ها را دارد.
این کارشناس صنایع دستی استان ادامه داد: برای عینیت یافتن عنوان شهر جهانی ملیله، رایزنی هایی با شهرداری انجام شده چرا که دبیرخانه آن در اختیار این نهاد غیر دولتی است، همچنین المان هایی در شهر نصب شده و قول هایی داده شده تا در المان های دیگر از این هنر استفاده کنند.
خامدی افزود: برای دیده شدن شهر زنجان به عنوان شهر جهانی ملیله، هرچند اقدامات خوبی انجام گرفته است اما تا رسیدن به حد مطلوب فاصله وجود دارد.
وی عمده‌ترین مشکل پیش روی هنرمندان این رشته را گرانی مواد اولیه ذکر کرد و گفت: نوسانات قیمت مواد اولیه نه تنها در این رشته بلکه برای تمامی رشته های صنایع دستی به یک معضل اساسی تبدیل شده است.
خامدی با بیان اینکه پوشش بیمه ای نیز از دیگر مشکلات این هنرمندان است، افزود: هرچند تعدادی از هنرمندان بیمه شده اند، اما تعدادی دیگر فاقد بیمه هستند که امیدواریم این افراد با ساز و کارهای لازم تحت پوشش قرار بگیرند.
وی با بیان اینکه در زمان حاضر صادرات ملیله هم به صورت چمدانی انجام می شود، اظهار داشت: در صورت حل مشکل صادراتی ملیله علاوه بر فروش تولیدات و عرضه آن به بازارهای جهانی، نوسانات قیمت مواد اولیه هم تاثیر کمتری خواهد داشت.
در صورت حل مشکل صادراتی ملیله علاوه بر فروش تولیدات و عرضه آن به بازارهای جهانی، نوسانات قیمت مواد اولیه هم تاثیر کمتری خواهد داشت. کارشناس صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان زنجان با بیان اینکه آموزش این هنر اصیل از سال‌های گذشته در زنجان رشد یافته است، گفت: با گذشت زمان شمار هنرمندان این رشته روند افزایشی داشته و اغلب آنان آموزش های لازم را در آموزشگاه صنایع دستی تحت پوشش میراث فرهنگی فرا گرفته اند.
وی وجه تمایز هنر ملیله زنجان را خلوص نقره آن به میزان ۹۹.۹ دهم درصد عنوان کرد و گفت: ملیله زنجان به لحاظ نقوش، ظرافت های خاص و منحصر به فردی دارد و به جرات می توان گفت ظریفترین هنر ایران، هنر ملیله زنجان است.
خامدی با بیان اینکه برای تداوم و ماندگاری این هنر باید به کاربری های جدید فکر کرد و به نوعی به روز حرکت کرد، خاطرنشان کرد: هرچند هنرمندان این رشته مهارت کافی دارند اما باید دانش فنی از قبیل نحوه بازاریابی، طراحی فرم های کلی با ایده های جدید ملیله را آموزش ببینند که تحقق این مهم می تواند تاثیرگذاری لازم را داشته باشد.
تشکیل بانک نقره برای حل مشکلات هنرمندان ملیله کار
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان زنجان در این باره گفت:با توجه به سیاست های کلی وزارتخانه، شهرها و روستاها بر مبنای قابلیت ها و توانمندی هایی که در حوزه های صنایع دستی و گردشگری دارند، احصا و در سطح ملی و جهانی ثبت می شوند.
سید سعید صفوی با بیان اینکه در کشور ما ۱۱ شهر جهانی و سه روستا در حوزه صنایع دستی به ثبت رسیده است، افزود: زنجان نیز به عنوان یکی از شهرهای جهانی حوزه صنایع دستی در زمینه ملیله به شمار می رود.
وی با بیان اینکه این مهم طی سه سال گذشته و بر مبنای ارزیابی هایی که توسط کارشناسان ذی صلاح جهانی انجام شد زنجان شهر جهانی ملیله لقب گرفت، اظهار داشت: مرغوبیت، آثار، وجود اساتید متبحر و در نهایت مواد اولیه مورد استفاده و تامین و استحصال آن از سرب و روی (نقره) از علل این مهم بوده است.
این مسوول با تاکید بر اینکه عنوان شهر جهانی بر مبنای شاخص ها و مولفه هایی مورد ارزیابی قرار می گیرد، ادامه داد: نباید در این خصوص تشکیک و تردید ایجاد کنیم، هر چند شهر و استان های دیگری در زمینه ملیله فعالیت می کنند اما اتولیدات و کیفیت آن قابل مقایسه با هنرمندان زنجانی نیست.
صفوی با بیان اینکه دبیرخانه شهر جهانی ملیله بر عهده شهرداری است که در این راستا تعاملات خوبی نیز انجام گرفت، افزود: معتقدم اقداماتی که توسط این نهاد در یکسال اخیر در حوزه صنایع دستی انجام گرفته از تمایل و علاقه‌مندی مدیریت شهری برای سرمایه گذاری و ورود به این حوزه حکایت دارد.
این مسوول، یکی از اقدامات مهم، پایه ای و زیرساختی را تغییر نگرش به وجود آمده در مدیریت شهری نسبت به حوزه صنایع دستی و گردشگری استان بیان کرد و گفت: در تلاش هستیم سبزه میدان زنجان را با همکاری شهرداری به عنوان" ایران کوچک، صنایع دستی و گردشگری" معرفی کنیم.
صفوی با بیان اینکه پایه هنر ملیله بر نقره استوار است که از فلزات گرانبها محسوب می شود، افزود: در زمان حاضر قیمت نقره با نوساناتی مواجه شده و همین امر هنرمندان این رشته را به شدت آزار رمی دهد و حل این مساله خارج از مدیریت میراث فرهنگی، استانداری و حتی وزارتخانه است.
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان زنجان با تاکید بر اینکه افزایش قیمت نقره تابعی از شرایط ملی و جهانی است، ادامه داد: برای مدیریت بهتر این موضوع در حال تلاش و رایزنی هستیم تا بانک نقره را در استان تشکیل دهیم تا هنرمندان بتوانند با سازوکارهایی به فعالیت خود ادامه دهند.
در زمان حاضر قیمت نقره با نوساناتی مواجه شده و همین امر هنرمندان این رشته را به شدت آزار می دهد و حل این مساله خارج از مدیریت میراث فرهنگی، استانداری و حتی وزارتخانه است. وی اضافه کرد: بر این اساس بخشی از سرمایه اولیه، یعنی ماده اولیه نقره را تامین کرده ایم و بر مبنای اساسنامه ای که در حال شکل گیری و تکمیل است به هنرمندان ملیله کار نقره خام با درجه خلوص مورد نیاز تحویل داده خواهد شد و باید در دوره زمانی مشخص، نقره را بازگردانند.
صفوی افزود: به عبارتی دیگر، هنرمندی که با هنر خود ارزش افزوده بر روی نقره ایجاد می کند، سود می برد، اما نقره ای که از بانک گرفته است بدون توجه به افزایش و یا کاهش قیمتی دوباره پس می دهد.
وی خاطرنشان کرد: ایجاد بانک نقره باید پس از طی فرایندهای لازم در کارگروه های استانی به تصویب برسد که امیدواریم با عملیاتی شدن آن، مشکلات هنرمندان این رشته به حداقل برسد.