ویژگی‌های مدرسه گره‌گشا
یکی از کلیدواژه‌های مهمی که مقام معظم رهبری مدظله‌العالی دردیدار معلمان و مسئولان آموزش‌وپرورش در 12 اردیبهشت عنوان کردند، استناد به‌اتفاق نظر بسیاری از صاحب‌نظران و کارشناسان، به محوربودن مدرسه برای گره‌گشایی از مشکلات کشور بود. حال باید بررسی کرد مدرسه گره‌گشا می‌بایست چه ویژگی‌هایی داشته باشد تا محور گره‌گشایی کشور و جامعه قرار گیرد، با نگاه به سیره اهل‌بیت علیهم‌السلام، برخی ویژگی‌های مدرسه گره گشا را برمی شماریم.
همان گونه که معظم له اشاره کردند، یکی ازمهم‌ترین عوامل نقش آفرین در عرصه تربیت، معلمان هستند. زیرا معلم نزد دانش‌آموز، اقتدار و شخصیت ویژه ای دارد و از حرکات و سکنات معلم تقلید کرده و او را به عنوان الگوی خویش در نظر می گیرد. حساس‌ترین دوران زندگی دانش‌آموز در مدرسه می گذرد. لذا معلم به صورت مستقیم در شکل گیری شخصیت دانش آموز و تربیت نقش دارد. چون نگاه دانش آموز معطوف به معلم است و چیزی را ارزشمند می داند که معلم تایید کند و چیزی را ناپسند می داند که مربی زشت بشمارد. بنابراین معلم حامل دو امانت است، اول علم و آگاهی که امانتی ارزشمند است، دوم تربیت شاگردان معصومی که در اختیارش قرار گرفته‌اند.
در ادامه به بررسی نقش معلم و سایر عوامل تربیتی، با الهام ازسیره و سخن امام حسن مجتبی علیه السلام می پردازیم.
تربیت دانش‌آموز با فضیلت‌تر از یتیم نوازی
امام حسن مجتبی علیه السلام در روایتی می‌فرمایند؛ برتری کسی که یتیم آل محمّد را که از سرپرستان خود جدا شده و در جهل فرو رفته سرپرستی کند و از جهل بیرون آورد و امور مشتبه را برای او روشن سازد، بر کسی که یتیمی را سرپرستی کند و به او آب و غذا دهد،مانند برتری خورشید بر ستاره سُهی (ستاره کوچکی از ستارگان دبّ اکبر) است. (میزان الحکمه ج۱۳)
کانون های اجتماعی
رهبر معظم انقلاب در بخش دیگری از توصیه‌های خود به معلمان فرمودند؛ تشویق دانش‌آموزان به حضور در مراکز برکت‌آفرین از جمله مساجد و هیئت‌ها علاوه بر یادگیری، برکات دیگری دارد که از روش‌های مجازی قابل تحقق نیست. بر این اساس از عوامل کارساز در امر تربیت، کانون‌ها و محافل اجتماعی است و فرزندان جامعه در اثر معاشرت با مجالس و عضویت در گروه‌ها و تشکیلات اجتماعی تحت تاثیر رفتارها و حرکات آنان قرارمی گیرند. حال اگر اعضای آن مجموعه از افراد نیک اندیش و دارای افکار سالم و مثبت باشند، برسجایا و روحیات کودکان و نوجوانان تاثیر مفید و مثبت خواهد گذاشت.
اینها عوامل مهمی هستند که در ساختن بنای اخلاقی دانش‌آموز نقش اساسی دارد، چه انسان های پاک و شریفی که در اثر اختلاط با گروه‌ها و محافل منحرف، ایمان و اعتقاد خود را از دست داده و به یک فرد ناصالح و سربار جامعه تبدیل شده‌اند. در مقابل افراد ناشایست، بسیاری را سراغ داریم که با ورود به محافل مذهبی، علمی و فکری، اخلاق، منش و رفتار خویش را تغییر داده و به فردی مفید و شریف و بزرگوار حتی به سرسلسله و رهبر فکری آن مجالس سالم و ارزشمند بدل شده اند.
کانون های اجتماعی را می توان تحت عناوین فرهنگی، ورزشی، تفریحی، ادبی و مذهبی نام برد. اگر این مراکز در کنترل و مراقبت دلسوزان و عقلای جامعه و متولیان و گردانندگان متعهد و آشنا به نیازهای نسل جدید باشند و اولیاء و مربیان نیز بر رفت و آمد فرزندانشان به این مجموعه‌ها نظارت کنند، تاثیر محیط سالم و پرنشاط این مجموعه ها بر پرورش روحی و روانی و جسم و به تبع آن اخلاق کودک و نوجوان خواهند داشت.
هشت فرصت تربیتی در کانون مسجد
در این رابطه امام حسن مجتبی علیه السلام سخنی دارندکه منافع حضور و رفت وآمد به کانون های سالم از جمله مسجد که محوری ترین آنها می باشد را ذکر می کنند و از آنجا که تاثیرپذیری در کودک و نوجوان در اوج خود می باشد، می توان این اثرات در وجود ایشان را نهادینه کرد. آن حضرت علاوه بر یادآوری اصل تاثیرگذاری مجالس و کانون های اجتماعی، به شرکت جستن در محافل مفید و سالم، توصیه و ترغیب کرده اند و لذا می فرمایند مَنْ أَدَامَ اَلاِخْتِلاَفَ إِلَی اَلْمَسْجِدِ أَصَابَ إِحْدَی ثَمَانٍ آیَةً مُحْکَمَةً وَ أَخاً مُسْتَفَاداً وَ عِلْماً مُسْتَطْرَفاً وَ رَحْمَةً مُنْتَظَرَةً وَ کَلِمَةً تَدُلُّهُ عَلَی اَلْهُدَی أَوْ تَرُدُّهُ عَنْ رَدًی وَ تَرْکَ اَلذُّنُوبِ حَیَاءً أَوْ خَشْیَةً؛ کسی که پیوسته به مساجد رفت و آمد داشته باشد، یکی از هشت بهره نصیبش خواهد شد: آشنایی با دوستان جدید، استفاده از دانش های نو و اطلاعات تازه و نایاب، یافتن دلیل محکم و قاطع در راه هدف، رسیدن به رحمتی مورد انتظار از طرف خدا، آموختن سخنانی که او را از لغزش‌ها و خطاها باز می دارد، یاد گرفتن راه های صحیح و هدایت بخش، ترک گناه و معصیت از ترس خدا و همچنین خودداری از گناه به خاطر شرم از مردم و ترس از رسوایی (تحف العقول ج۱ ص۲۳۵)
امیرمومنان علی علیه السلام نیز در گفتاری راهگشا به تاثیر منفی محافل و مجالس غیرسالم و نامطمئن اشاره کرده و فرزندش را از حضور در آن باز می دارد و به امام حسن مجتبی علیه السلام می فرمایند: إیّاکَ و مَواطِنَ التُّهْمةِ و المجلسَ المَظْنونَ بهِ السّوءُ، فإنَّ قَرینَ السُّوءِ یَغُرُّ جَلِیسَهُ. از رفت و آمد به جاهای تهمت برانگیز و مجالسی که گمان بد به آنها برده می شود بپرهیز؛ زیرا دوست بد همنشین خود را می فریبد. (میزان الحکمه ج۲)
بنابراین مسجد مهمترین مرکز تأثیرگذار فرهنگی، معنوی، سیاسی، عبادی و اجتماعی در رشد و تکامل شخصیت افراد است که امیدواریم در طرح (سه میم) منزل، مدرسه و مسجد، شاهد تحقق منویات مقام معظم رهبری باشیم. همان‌گونه که رهبر معظم انقلاب مدظله‌العالی فرمودند؛ اگر برنامه ریزان و مدیران و دغدغه مندان با همکاری و همراهی والدین، فرزندان خود را با این مراکز و اجتماعات مطمئن آشنا کنند، دانش‌آموزان رشد روحی، روانی و بالندگی را برای آنها به اقبال خواهد داشت و مسیر پرورش و رشد آنان در جهت کسب کمالات و خصال پسندیده خواهد بود.