به گزارش خبرنگار فرهنگی ایرنا، سی و چهارمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران امسال بسیار متفاوت از سال‌های گذشته برگزار شد، هر چند که سال گذشته این رویداد بعد از دو سال وقفه به دلیل شیوع کرونا به صورت حضوری میزبان مخاطبان بود اما امسال نیز ناشران و مخاطبان شاهد روند متفاوتی در برگزاری نمایشگاه بودند که تا حدودی متاثر از اتفاقات اجتماعی و سیاسی سال گذشته تاکنون است، این تغییرات را هم می‌توان در حضور یا عدم برخی از ناشران و یا نوع چیدمان بعضی از غرفه‌ها دید.
با این وجود وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی امسال تلاش کرد که امکانات و شرایط لازم، شایسته و مناسب را برای برگزاری بزرگترین رویداد فرهنگی کشور فراهم کند تا ناشران و علاقه‌مندان به کتاب در این رویداد حضور پیدا کنند، هر چند که جای ناشران صاحب‌نام و شناخته شده به خصوص در حوزه هنر خالی است.
این روزها برخی از ناشران با توجه به شرایط اقتصادی و یا نیازهای بازار و مخاطبان تنها بخشی از فعالیت خود را به انتشار کتاب‌های تخصصی در حوزه هنرهای تجسمی اختصاص می‌دهند که نمی‌توان نام آنها را به عنوان ناشران تخصصی این حوزه نام برد اما برخی به صورت انگشت‌شمار به صورت تخصصی در این حوزه فعالیت می‌کنند که امسال در نمایشگاه کتاب حضور پیدا کردند، با این ناشران گفت و گو کردیم، آنها از افزایش قیمت کاغذ، هزینه بالای تمام شده کتاب و نامناسب بودن بازار نشر گلایه‌مند بودند.
همچنین امسال در نمایشگاه کتاب تبلیغات و اطلاع‌رسانی مناسبی درباره نوع فعالیت ناشران حوزه هنر به خصوص هنرهای تجسمی صورت نگرفته است و تنها نام ناشران بدون موضوع و نوع فعالیت آنها در بنرهای اطلاع‌رسانی دیده می‌شود و برخی از هنرجویان و علاقه‌مندان که به دنبال کتاب‌های تخصصی در این حوزه هستند، به سهولت نمی‌توانند از نوع فعالیت این ناشران مطلع و به کتاب‌های موردنظر دست پیدا کنند.
انتقاد از افزایش قیمت کاغذ
معاون غرفه انتشارات «پویانما» درباره موضوع فعالیت این انتشارات و حضور آن در سی و چهارمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران به خبرنگار ایرنا گفت: انتشارات «پویانما» به صورت رسمی ۱۷ سال است که در زمینه هنر به خصوص گرافیک و تصویرسازی فعالیت می‌کند و نخستین ناشر در کشور است که فعالیت خود را در این حوزه به صورت رسمی فقط با انتشار کتاب‌هایی با موضوع گرافیک و آموزش این هنر آغاز کرده و دوره‌ای هم نماینده انجمن گرافیک بوده است.
محسن رضایی گفت: کتاب‌های انتشارات «پویانما» بیشتر در حوزه گرافیک و نقاشی است و از سال ۱۳۸۲ تاکنون هر سال در نمایشگاه کتاب شرکت کرده است.
وی درباره مشکلات حوزه نشر بیان کرد: قیمت کتاب‌ها به دلیل افزایش قیمت کاغذ و به خصوص چاپ بالاست، قیمت مواد اولیه نیز افزایش پیدا کرده است و به‌تبع قیمت تمام شده کتاب افزایش می‌کند، به‌تبع تعداد مشتری‌ها کمتر شدند.
رضایی افزود: با این وجود امسال استقبال مخاطبان از نمایشگاه کتاب در روزهای تعطیل و منتهی به پایان هفته نسبت به افزایش قیمت کتاب‌ها خوب بود اما با توجه به این افزایش، تعداد فروش نسبت به سال‌های گذشته کمتر شده است.
معاون غرفه انتشارات «پویانما» نیز درباره نیازها و کمبودها در حوزه نشر کتاب‌های تجسمی اظهارداشت: در حوزه کتاب‌های تجسمی، با کمبود کتاب‌های مناسب مجسمه‌سازی، ارایه نمونه کار و آموزش در این حوزه مواجه هستیم حتی در حوزه گرافیک کتاب‌ها به صورت ترجمه است و وقتی که ترجمه می‌شود براساس حروف و فونت لاتین ارایه می‌شوند، به همین دلیل اثر ارزشمند و مناسبی در این حوزه نیستند، همچنین در این حوزه با کمبود کتاب تالیفی مواجه هستیم و آن هم به افزایش قیمت کاغذ بازمی‌گردد.
وی گفت: براساس این شرایط، نویسندگان و پژوهشگرانی که در حوزه تالیف کتاب‌های حوزه هنرهای تجسمی توانمند هستند، خیلی راغب نیستند در این حوزه فعالیت کنند، چون ناشری را پیدا نمی‌کنند که جرات کند با این افزایش قیمت‌ها کتابی را منتشر کند، آثاری هم که منتشر می‌شوند، به طور معمول به صورت دیجیتال و تیراژها زیر ۵۰۰ جلد است، اوایل دهه ۸۰ میانگین تیراژ کتاب در ایران بین سه تا پنج هزار بود و این میزان در اوکراین ۱۵ تا ۲۰ هزار بود اما اکنون میانگین تیراژ کتاب‌ها در کشور زیر یکهزار است.
رضایی خاطرنشان کرد: نیازهای هنرهای تجسمی در حوزه نشر بیشتر در حوزه تالیف است و اینکه به طور کل کتاب‌های ما صرفا آموزشی و دانشگاهی نیست و مکمل کتاب‌ها و آموزش‌های دانشگاهی است و به صورت کلی هنر، در رشته‌های تجسمی سمعی و بصری است، کتاب مناسب در حوزه دیداری، خیلی کم است و امیدواریم، کتاب‌های به‌روز و بهتری در این حوزه منتشر شوند.
معاون غرفه انتشارات «پویانما» با اشاره به اینکه این انتشارات امسال کتاب‌های جدیدی را در حوزه طراحی جواهر عرضه کرده است، افزود: در حال حاضر اکثر کتاب‌هایی که ناشران در نمایشگاه کتاب عرضه کردند، برای سال گذشته است و مانند دوره‌های قبل نیست که ناشری با ۱۰، ۱۵ کتاب جدید در نمایشگاه شرکت کند، به ندرت کتاب‌های جدید ارایه شده است.
مخاطبان حوزه هنر بیشتر به دنبال کتاب‌های تالیفی هستند
مدیر انتشارات خانه هنرمندان نیز درباره حضور در سی و چهارمین نمایشگاه کتاب تهران به خبرنگار ایرنا گفت: فعالیت این انتشارات از سال ۱۳۸۱ در حوزه هنر؛ معماری، طراحی، سینما و حوزه‌های مربوط به هنر آغاز شده است و هر سال هم در نمایشگاه کتاب شرکت می‌کنیم.
داود میم‌باشی درباره استقبال مخاطبان از نمایشگاه کتاب اظهارداشت: در حوزه استقبال مخاطبان از کتاب به صورت فیزیکی در جهان با تغییراتی مواجه هستیم، من در نمایشگاه‌های مختلفی در خارج از کشور شرکت کردم، در این نمایشگاه‌ها شاهد بودم که استقبال از کتاب به صورت فیزیکی کاهش پیدا کرده است و مخاطبان بیشتر به سمت کتاب‌های الکترونیکی گرایش پیدا کردند، به عنوان مثال سال‌های گذشته که در نمایشگاه کتاب فرانکفورت شرکت می‌کردم، این نمایشگاه ۱۱ سالن را به عرضه کتاب اختصاص می‌داد اما سال گذشته به سه سالن کاهش پیدا کرده بود.
وی گفت: علاوه بر این، موضوع استقبال از کتاب در ایران به دلیل افزایش قیمت کاغذ و به‌تبع افزایش قیمت کتاب و پایین آمدن قدرت خرید مردم و مشکلات اقتصادی نسبت به سال‌های گذشته کاهش پیدا کرده است، با توجه به مشکلات اقتصادی فکر می‌کنم مردم کتاب‌های درسی فرزندانشان را هم به سختی تهیه می‌کنند.
میم‌باشی درباره کمبودها و نیازهای بازار نشر و مخاطبان در حوز هنر به خصوص هنرهای تجسمی گفت: مخاطبان در این حوزه بیشتر به دنبال کتاب‌های تالیفی و مرجع خوب هستند که کتاب‌های مرجع خوبی در این حوزه نداریم، آن هم به این موضوع ارتباط پیدا می‌کند که ناشران باید جست و جو کنند و بدانند که نیاز جامعه چیست و براساس نیاز جامعه آثاری را منتشر کنند.
مدیر انتشارات خانه هنرمندان افزود: معمولا کتاب‌ها کپی‌کاری است، برخی از ناشران تا می‌بینند، اثر ناشری خوب است، آن اثر را کپی می‌کنند، اثر خوب در بازار کم است. مخاطبان به دنبال اثر خوب و با کیفیتی در حوزه‌های تالیف و ترجمه هستند، هر چند که کتاب‌های تالیفی خوب در حوزه هنر در کشور کم است.
میم‌باشی بیان کرد: انتشارات خانه هنرمندان امسال حدود ۲۵ عنوان کتاب جدید را در نمایشگاه کتاب عرضه کرده است، این انتشارات به تازگی بیشتر آثاری را در حوزه طراحی مد و لباس منتشر کرده است که با استقبال هم مواجه شده است. بیشتر کتاب‌ها هم مکمل آموزش‌ها و کتاب‌های دانشگاهی است.
سی و چهارمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران با شعار «آینده خواندنی است» از ۲۰ تا ۳۰ اردیبهشت از ساعت ۱۰ تا ۲۰ در مصلای امام خمینی(ره) و همزمان به صورت مجازی در ketab.ir برپاشده است.