به گزارش ایرنا سیستان و بلوچستان واقع در جنوب شرق ایران اسلامی حدود یک‌هزار و ۶۰۰ کیلومتر یعنی معادل یک ششم از مجموع مرزهای جمهوری اسلامی ایران، با کشورهای افغانستان، پاکستان و حوزه دریای عمان مرز دارد.
طول مرزهای خاکی سیستان و بلوچستان با کشور افغانستان حدود ۳۰۰ کیلومتر یعنی معادل یک سوم از کل مرز ایران با افغانستان و طول مرزهای خاکی مشترک استان با کشور پاکستان ۹۲۱ کیلومتر است که مجموع کل مرز مشترک ایران و پاکستان را تشکیل می‌دهد.
طول مرزهای آبی سیستان و بلوچستان در سواحل دریای عمان با کشور پاکستان نیز ۳۷۰ کیلومتر است. باید به این نکته توجه داشت که سیستان و بلوچستان یکی از راه‌های راحت و امن دسترسی کشورهای منطقه بویژه افغانستان و پاکستان به خاورمیانه و کشورهای اروپا و آفریقا است به طوریکه از آن به عنوان موقعیت طلایی می‌توان یاد کرد.
پاکستان واقع در جنوب غربی آسیا از جنوب مرز آبی یک‌هزار کیلومتری با دریای عمان دارد و از غرب با ایران، از شمال با افغانستان، از شرق با هندوستان و از شمال شرق با جمهوری خلق چین هم مرز است.
باید به این نکته توجه داشت که سیستان و بلوچستان یکی از راه‌های خشکی و راحت و امن دسترسی پاکستان به خاورمیانه و کشورهای اروپا و آفریقا است که این موضوع یک موقعیت طلایی را برای استان فراهم کرده استروابط اقتصادی پاکستان با سیستان و بلوچستان دارای گستردگی فراوانی است و راه آهنی که از زاهدان به پاکستان کشیده شده بود همچنان در مسیر تبادلات اقتصادی منطقه فعال است و حتی پیمان تاریخی هم بین ایران، پاکستان و ترکیه برقرار شده که بر اساس آن نیز قراردادهای همکاری‌های اقتصادی و نظامی بین این سه کشور برقرار شده است.
به گفته کارشناسان پاکستان ششمین کشور پرجمعیت جهان است و به این دلیل ایران باید بر روی توسعه روابط تجاری خود با این کشور بیشتر متمرکز شود زیرا پاکستان می‌تواند شانس بزرگی را در آینده تجاری ایران به وجود آورد.
صدور خدمات فنی و مهندسی به پاکستان بسیار گسترده است، همچنین این کشور مشکل تامین برق، انرژی و گاز دارد و بازار برای ایران در این زمینه بسیار گسترده است.
همچنین کشور پاکستان در زمینه برخی از ابزار صنعتی بسیار پیشرفته بوده و در آن کارخانجات نیشکر پیشرفته‌ای وجود دارد.
خشکبار، چرم، پسته، قیر، نفت و فرش مهم ترین اقلام صادراتی به پاکستان و برنج، پارچه، سیب زمینی، نارنگی و نخود از مهمترین کالاهای وارداتی از پاکستان به ایران است.
باید به این نکته توجه داشت که سیستان و بلوچستان یکی از راه‌های خشکی و راحت و امن دسترسی پاکستان به خاورمیانه و کشورهای اروپا و آفریقا است که این موضوع یک موقعیت طلایی را برای استان فراهم کرده است
با توجه به شرایط داخلی پاکستان معضلاتی از جمله ورود مواد مخدر، سلاح، اشرار و قاچاق انسان و سوخت همواره جمهوری اسلامی ایران به ویژه استان سیستان و بلوچستان را مورد تهدید قرار می دهد اما با وجود برخی مسائل امنیتی در مرزهای مشترک ایران و پاکستان نمی‌توان با دید امنیتی فرصت عالی تجاری با این کشور را نادیده گرفت.
ظرفیت‌های سیستان و بلوچستان در توسعه مراودات اقتصادی با پاکستان
سیستان و بلوچستان به دلیل همجواری با افغانستان و پاکستان مبادلات تجاری و بازرگانی قابل توجهی با این ۲ کشور دارد. این استان دارای پایانه مرزی است که یک پایانه در حوزه افغانستان (پایانه مرزی میلک) و سه پایانه مرزی نیز در حوزه پاکستان (میرجاوه، پیشین و ریمدان ) قرار دارند.
استان سیستان بلوچستان با کشور پاکستان ۹۳۲ کیلومتر مرز مشترک زمینی دارد که ۷۸ درصد کل مرزهای خشکی استان را در برمی‌گیرد. ضمن اینکه سیستان و بلوچستان، تنها استان کشور است که با پاکستان مرز مشترک دارد.
تعداد ۱۰ شهرستان سیستان و بلوچستان از مجموع ۲۶ شهرستان با جمعیتی حدود یک میلیون و ۵۰۰ هزار نفر هم مرز با کشور پاکستان هستند که نیمی از جمعیت استان را تشکیل می‌دهد.
تنها مسیر دسترسی کشور پاکستان با جمهوری اسلامی ایران از طریق سیستان و بلوچستان است. این استان مهمترین مسیر ترانزیتی کشور پاکستان با کشورهای آسیای میانه و اروپا محسوب می‌شود.
قرابت‌های فرهنگی، اجتماعی، مذهبی و قومی بین مردم ساکن در دو طرف مرز ایران و پاکستان بسیار قوی است و این یک فرصت بسیار خوب برای افزایش مراودات تجاری محسوب می‌شودذائقه مردم پاکستان با کالاها و مواد غذایی تولید شده در جمهوری اسلامی ایران سازگاری کامل دارد. تنوع اقلام خوراکی به این کشور بخوبی این مطلب را نشان می‌دهد.
سیستان و بلوچستان به دلیل موقعیت خاص جغرافیایی، مرزی بودن، دسترسی به آبهای آزاد و منابع غنی طبیعی با قابلیت‌های ویژه، منحصر به فرد و بکر فرصت گرانبهایی برای سرمایه گذاران داخلی و خارجی فراهم کرده که مهمترین آنها بندر چابهار به تنها بندراقیانوسی کشور است که با آبهای آزاد جهان از طریق اقیانوس هند نزدیکترین فاصله را دارد.
وجود آب های عمیق و بریدگی های طبیعی خلیج چابهار فضای مناسب را برای اسکله سازی با عمق زیاد و مختصات لنگرگاهی مطلوب برای پهلوگیری کشتی‌های بزرگ اقیانوس پیما فراهم آورده است.
هم اینک طرح توسعه بندر چابهار به سرعت در حال انجام است و پیش‌بینی می‌شود که تا پایان سال ظرفیت اسمی تخلیه بندر به بیش‌از هشت و نیم میلیون تن برسد.
اتصال چابهار به شبکه راه آهن سراسری کشور این منطقه را به پل ارتباطی ریلی کشورهای آسیای جنوب شرقی با کشورهای مشترک المنافع، اتحادیه اقتصادی اوراسیا، کشورهای شمالی و اروپایی تبدیل خواهد کرد که این امر مهمترین مزیت نسبی منطقه در توسعه اقتصادی و بازرگانی محسوب خواهد شد.
وجود پنج فرودگاه فعال شامل فرودگاه بین المللی زاهدان، فرودگاه های زابل، ایرانشهر، کنارک(چابهار) و سراوان در سطح استان از مزیت‌های قابل توجه و موثر سرمایه‌گذاری در سیستان و بلوچستان است.
همچنین وجود ۲۸ شهرک و ناحیه صنعتی با مساحتی حدود چهار هزار و ۳۶۲ هکتار از دیگر ظرفیت‌های این استان است به طوریکه این شهرک‌های صنعتی با دارا بودن زیر ساخت‌های مورد نیاز ( آب، برق، تلفن) و شرایط سهل در واگذاری زمین و معافیت‌های مالیاتی ۱۳-۱۰ ساله شرایط مناسبی را برای سرمایه گذاری در استان فراهم آورده است.
میرجاوه قدیمی‌ترین مرز بین ایران و پاکستان
میرجاوه به عنوان یکی از مبادی مجاز زمینی جمهوری اسلامی ایران، دارای قدمتی طولانی است ( دومین مرز مجاز کشور از لحاظ تاریخ بازگشایی ) و سال هاست که در زمینه کالا و مسافر به صورت واردات، صادرات، ترانزیت ورودی و ترانزیت خروجی کالا و همچنین ورود و خروج و ترانزیت ورودی و ترانزیت خروجی مسافر فعالیت دارد. این مرز سالیان طولانی تنها مرز رسمی جمهوری اسلامی ایران با کشور پاکستان بوده است.
پایانه مرزی میرجاوه در مرز مشترک جمهوری اسلامی ایران و پاکستان قرار گرفته و قدیمی ترین مرز رسمی استان سیستان و بلوچستان است.
با افزایش روز افزون جمعیت و تردد میان کشورها، فزونی میل به سفر افزایش حجم و تنوع کالاهای تجاری و تنوع روش‌های حمل ونقل و گسترش ناوگان‌های حمل ونقل زمینی و شیوه‌های نوین عملیاتی، وضع قوانین و مقررات برای تردد مسافران و کالاهای تجاری از مرزها ضرورت پیدا کرد، تحولات یاد شده و نیازهای روزافزون و نیز اجرای مقررات و قوانین جدید موجب شد تا دروازه‌ها شکل امروزی تری پیدا کنند، از همین رو بنا به نیاز امروز، پایانه‌ها احداث شدند.
سیستان و بلوچستان به دلیل همجواری با کشور پاکستان، مبادلات تجاری و بازرگانی قابل توجهی با این کشور دارد. استان سیستان و بلوچستان دارای سه پایانه مرزی با کشور پاکستان ( میرجاوه، پیشین و ریمدان)است.
سیستان و بلوچستان همچنین دارای ۹ بازارچه مرزی با کشور پاکستان شامل ۶ بازارچه رسمی(میرجاوه، کوهک، جالق، پیشین، ریمدان و پسابندر) و سه بازارچه غیر رسمی (میرجاوه، جالق، و میل ۱۶۰) است
پایانه مرزی میرجاوه
مدیرکل دفتر هماهنگی امور اقتصادی استانداری سیستان و بلوچستان گفت: میرجاوه به عنوان یکی از مبادی مجاز زمینی جمهوری اسلامی ایران که دارای قدمتی طولانی است.
مجتبی شجاعی ادامه داد: دومین مرز مجاز کشور از لحاظ تاریخ بازگشایی و در زمینه کالا و مسافر به صورت واردات، صادرات، ترانزیت ورودی و ترانزیت خروجی کالا و همچنین ورود و خروج و ترانزیت ورودی و ترانزیت خروجی مسافر فعال است.
وی تصریح کرد: پایانه مرزی میرجاوه در مرز مشترک جمهوری اسلامی ایران و پاکستان قرار گرفته و روابط مربوط به جابجایی مسافر بین ایران و پاکستان از سال ۱۳۵۳ آغاز شده اما حمل و نقل کالا بین ۲ کشور از سال ۱۳۶۵ فعال شده است.
مدیرکل دفتر هماهنگی امور اقتصادی استانداری با اشاره به دلایل اهمیت پایانه مرزی میرجاوه افزود: این پایانه مرزی فعال‌ترین مرز رسمی زمینی کشور با کشور پاکستان جهت انجام مراودات تجاری است.
وی بیان کرد: واقع شدن در دالان ترانزیتی محور شرق و کریدور شرق به غرب،دسترسی سریع به مناطق شمالی کشور پاکستان و امکان دسترسی به بخش‌های جنوبی و جنوب شرقی پاکستان همانند بندر کراچی از مهمترین ویژگی‌های پایانه مرزی میرجاوه است.
شجاعی تصریح کرد: تسریع در انجام تشریفات کامیون‌های ورودی و خروجی از مرز میرجاوه، تسریع در حمل و نقل، گسترش تجارت بین دو کشور ایران و پاکستان و نهایتا توسعه اقتصادی یکی از ۲ معبر رسمی تردد مسافران و زوار مناطق زیارتی ایران و کشور عراق از دیگر ظرفیت‌های پایانه مرزی میرجاوه است.
پایانه مرزی پیشین
وی افزود: در این پایانه با توجه به عدم آمادگی طرف پاکستانی هنوز گذر تجاری و مسافری از مسیر پایانه رسمی فعال نیست و لازم است از مبادی ذیربط جهت استقرار طرف پاکستانی پیگیری لازم انجام شود.
پایانه مرزی ریمدان
مدیرکل دفتر هماهنگی امور اقتصادی استانداری گفت: مجوز ایجاد مرز رسمی در ریمدان براساس تصویب نامه هیأت وزیران صادر شده و با توجه به امکان ارتباط این نقطه با مناطق و ایالت های شرقی کشور پاکستان نظیر سند و پنجاب می‌تواند به عنوان مهمترین مرز رسمی جمهوری اسلامی ایران با پاکستان برای توسعه تجارت دو کشور مطرح باشد.
وی ادامه داد: متأسفانه با وجود توافقات دو کشور جمهوری اسلامی ایران و پاکستان و افتتاح پایانه مرزی ریمدان در بهمن سال ۱۳۹۹ تاکنون رویه‌های تجاری آن به دلایل مختلف امکان راه اندازی نیافته است.
بیشتر بخوانید:
مزیت‌ها و ظرفیت‌های سیستان و بلوچستان در توسعه مراودات اقتصادی با پاکستان
شهباز شریف: همکاری بین ایران و پاکستان افزایش خواهد یافت
رئیسی: اراده ایران و پاکستان بر ارتقاء سطح روابط است
ایجاد بازارچه‌های خرده فروشی بین ایران و پاکستان
شجاعی تصریح کرد: علاوه بر پایانه‌ها و بازارچه‌های مرزی موجود، در سال ۱۳۹۹ با توافق بین سیستان و بلوچستان و ایالت بلوچستان پاکستان و براساس تفاهم نامه منعقده بین وزیران امور خارجه دو کشور در اردیبهشت سال ۱۴۰۰ ایجاد بازارچه‌های خرده فروشی بین دو کشور (کوهک در شهرستان سراوان، پیشین در شهرستان راسک و ریمدان در شهرستان دشتیاری) مورد توافق قرار گرفت که در حال حاضر بازارچه پیشین به طور کامل اجرا و ۲۸ اردیبهشت با حضور رئیس جمهور و نخست وزیر پاکستان افتتاح شد.
وی ادامه داد: بازارچه‌های خرده فروشی ریمدان در شهرستان دشتیاری و کوهک در سراوان نیز بزودی تکمیل و آماده بهره برداری خواهند بود.
مدیرکل دفتر هماهنگی امور اقتصادی استانداری سیستان و بلوچستان گفت: از مجموع بازارچه‌های مصوب استان، ۱۲ بازارچه در مرز مشترک با پاکستان( میرجاوه رسمی- میرجاوه موقت - کوهک - میل ۱۶۰- جالق رسمی- جالق موقت- پیشین- ریمدان- پسابندر- بازارچه های خرده فروشی ریمدان، پیشین و کوهک) قرار دارند.
پیشنهادها و راهکارهای اجرایی جهت توسعه تجارت با کشور پاکستان
وی بیان کرد: توجه به ایجاد مرزهای رسمی ریمدان و پیشین، هماهنگی با کشور پاکستان جهت تکمیل زیرساخت‌ها در مقابل پایانه‌های مذکور و هماهنگی برای راه اندازی رویه های ترانزیت در این مرزها ضروری سات.
شجاعی اظهارداشت: اعمال رویه فعالیت بازارچه‌های خرده فروشی به گونه‌ای که فروش در بازارچه مشمول هیچ گونه عوارضی نباشد و خرید به قصد ورود به کشور هم صرفاً مشمول تعرفه قانونی گمرکی با معافیت کامل از سود بازرگانی بوده و هیچ گونه ضوابط تعهد آور دیگری اعمال نشود.
وی بیان کرد: اعتبار لازم برای ایجاد زیرساخت‌ها در بازارچه های مرزی جدید و تکمیل زیرساخت‌ها در سایر بازارچه‌های مرزی تامین شود.
مدیرکل دفتر هماهنگی امور اقتصادی استانداری سیستان و بلوچستان گفت: کاهش تعرفه و یا برقراری تعرفه ترجیحی در مورد کالاهای مزیت دار و به حداقل رساندن سختگیری های قرنطینه‌ای برای ورود برخی محصولات برای مبادلات تجاری با افغانستان و اصلاح تعرفه‌های ترجیحی با پاکستان باید در دستورکار باشد.
کاهش حقوق گمرکی و ارائه تعرفه‌های ترجیحی برای انجام صادرات و واردات از بازارچه‌های مرزی به منظور ترغیب طرف‌های مقابل جهت بازگشایی بازارچه‌های مرزی بسیار مهم است.
وی اظهارداشت: کمک به پیله وران و شرکت‌های تعاونی مرزنشین جهت رفع تعهدات ارزی از طریق واردات از سایر بازارچه‌های مرزی، حذف تعهدات ارزی بر صادرات پیله وران به میزان ۱۰۰ هزار دلار،اجازه فعالیت دارندگان کارت بازرگانی، کارخانجات و واحدهای تولیدی بومی در بازارچه‌های مرزی و ابلاغ و تخصیص ۱۰۰ درصد اعتبارات بازارچه‌های مرزی در سرفصل اعتبارات تملک دارایی‌های سرمایه‌ای و اعتبارات هزینه‌ای به میزان درآمد وصولی، نقش مهمی در رونق تجارت با افغانستان و پاکستان از طریق بازارچه‌های مرزی سیستان و بلوچستان است.
شجاعی تصریح کرد: درآمد بازارچه‌های مرزی از ردیف درآمدهای عمومی دولت به عنوان ردیف درآمدی اختصاصی استانها در بودجه‌های سنواتی تغییر و نحوه هزینه کرد متناسب با درآمد وصولی در قانون پیش بینی شود.
وی ادامه داد: تسهیل در صدور برخی مجوزها برای توسعه مبادلات تجاری از طریق بازارچه‌ها از جمله امکان واردات اقلام مجاز از طریق کارت پیله وری از سایر بازارچه‌های مرزی و مبادی رسمی کشور از طریق ثبت آماری،همکاری و کمک وزارت جهاد کشاورزی و سازمان حفظ نباتات جهت استقرار قرنطینه نباتی و گیاهی در بازارچه‌های مرزی جهت تسهیل در واردات برخی اقلام و کالاهای کشاورزی و همچنین نهاده‌های دامی از کشورهای همسایه با اعمال تعرفه‌های ترجیحی و تسهیل فرآیند صادرات،رفع مشکل ناهماهنگی سامانه گمرک – سامانه جامع تجارت و بانک مرکزی در رفع تعهدات ارزی پیله وران علیرغم انجام واردات در مقابل صادرات و تسهیل و تسریع در انجام امور کنسولی و صدور ویزای حداقل یکساله و اقامت برای فعالان اقتصادی کشورهای همسایه در استان از سوی وزارت امورخارجه نقش مهمی در توسعه تجارت از طریق بازارچه‌های مرزی دارد.