به گزارش خبرنگار گروه علم و آموزش ایرنا، مصطفی قانعی روز دوشنبه در سخنانی در سومین سمپوزیوم بین المللی کریسپر که به صورت برخط پخش شد، اظهار داشت: از سال ۱۹۸۷ که فناوری کریسپر در باکتری ای‌کولای شناخته شد تا سال ۲۰۲۰ زمان زیادی طول کشید تا جایزه نوبل به دو محقق ارشد این فناوری (امانوئل شارپنتیر و جنیفر دودنا) تعلق گیرد. این امر نشان می دهد در حوزه علم و فناوری باید نهالی را بکاریم و صبر کنیم شاید دو یا سه دهه بعد کاربردهای آن ثمر دهد.
وی در ادامه مرکز ملی مهندسی ژنتیک و مراکزی مانند پاستور را مسئول پایه گذاری فناوری کریسپر دانست و در مورد روش ویرایش ژنی توضیحاتی ارایه داد.
قانعی گفت: در فناوری کریسپر دو مولکول کلیدی یعنی یک قطعه آر آن ای و یک آنزیم کس ۹( cas۹) ایفای نقش می کنند. قطعه ای از آر آن ای راهنمای ماست که به دی ان ای متصل می شود و آنزیم کس ۹، کار قیچی را انجام می دهد که رشته دی ان ای را برش می دهد و ژنوم را ویرایش کند.
کشورهای مختلف چطوری فناوری کریسپر را تجاری سازی کرده اند؟
دبیر ستاد توسعه زیست فناوری ادامه داد: مسیرهای موفق تجاری سازی این فناوری ابتدا در ۲۰۱۷ پیموده شد. به این شکل که صاحبان فناوری لایسنس (مجوز) فناوری را به شرکت ها واگذار کردند. در مسیری که کشورهای دنیا رفتند، فناوری به شکل مستقیم واگذار نشد. در این صورت حقوق مالکیت فکری را حفظ کرده و فناوری را ارتقا دادند.
قانعی توضیح داد: کسی که مجوز می گیرد مسئولیت ساخت، فروش و توزیع را دارد و فناور می داند آینده درخشانی برای او وجود دارد و محصولات جدید را با مجوزهای جدید می دهد.
وی تاکید کرد: همین مدل را می توان اجرا کرد و دانشگاه یا مراکز تحقیقاتی با مرکزی قرارداد ببندند و فناوری را برای تجاری سازی به آنها واگذار کنند.
قانعی یکی از کاربردهای فناوری کریسپر را بحث مربوط به تشخیص های زودرس بیماری ها دانست و گفت: این فناوری در ارتقای سلامت و تشخیص زودرس بیماری ها نقش دارد. همچنین سرمایه گذاری در حوزه کریسپر در شرکت های دارویی زیاد نبوده و در حوزه هایی با ۵۰ یا ۱۰۰ میلیون دلار سرمایه گذاری انجام شده است، ولی بازیگران کلیدی و شرکت های داروسازی اصلی روی این حوزه متمرکز شده اند که بیشتر در آمریکای شمالی مستقر هستند.
وی در مورد جذب منابع مالی برای تامین بودجه تحقیقات در دانشگاه‌ها گفت: برخی از کمک ها توسط خیریه ها و برخی از طریق گرنت تامین شده تا دانشگاه به فناوری رسیده است که بعدا مجوز را فروخته و تجاری سازی انجام شده است.
بازاری با رشد ۳۶ درصدی
قانعی از آمار فروش این فناوری نتیحه گیری کرد: بازاری که در سال ۲۰۱۹ کمتر از یک میلیارد دلار ارزش داشت، بر اساس پیش بینی ها تا سال ۲۰۲۶ به ۸ میلیارد و ۴۰۰ میلیون دلار می رسد و رشد سریع ۳۶ درصدی را نشان می دهد. همین مدل حرکت که دانشگاه ها با تحقیقات به فناوری رسیدند، مالکیت فکری فناوری را حفظ کردند و بعد مجوز را فروختند و محصول تجاری سازی شد و تحقیق و توسعه را ادامه دادند، الگوی درستی است.
وی گفت: باید شرکت های استارتاپی این حوزه را تقویت کنیم تا تاثیر جدی در حوزه تجاری سازی داروهای زیست‌فناوری داشته باشیم.
قانعی تاکید کرد: برای تحقق این امر با پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و زیست‌فناوری و پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی ایران تفاهم نامه دوجانبه داریم و برای هر کدام مشخص کردیم که روی چه موضوعاتی تحقیق کنند. برای نمونه تحقیق روی موضوع تولید گیاهان القاکننده هاپلویید یا واکسن نوترکیب بیماری لکه سفید میگو ماموریت پژوهشگاه بیوتکنولوژی و تولید موش های ناک اوت و اصل ژن های سیمپلکس ماموریت پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک تعریف شده است.
به گزارش ایرنا، سومین سمپوزیوم بین‌المللی و پنجمین سمپوزیوم ملی کریسپر (ویرایش ژنی) به میزبانی پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و زیست‌فناوری و با مشارکت ۱۵۰۰ دانشمند ایرانی و خارجی در این پژوهشگاه در حال برگزاری است.
دانشمندانی از ایران، آمریکا، استرالیا و ترکیه در سومین سمپوزیوم بین المللی و پنجمین سمپوزیوم ملی کریسپر آخرین دستاوردهای ویرایش ژن در ایران و جهان و کاربردهای کریسپر در حوزه پزشکی، کشاورزی و صنعت را بررسی و در مورد آن سخنرانی می‌کنند.
این سمپوزیوم به توسعه فناوری‌ها، انتقال و اشتراک تجربه‌ها و دستاوردهای این حوزه با حضور پژوهشگران، محققان، دانشجویان و دست‌اندرکاران حوزه های مختلف علوم زیستی و کشاورزی و سایر مجموعه‌های علوم پزشکی، فنی و صنعتی مرتبط می‌پردازد.