به گزارش خبرنگار ایرنا، اگر چه برای کشاورزان مازندرانی کشت برنج، کلزا و گندم در دو دهه اخیر به لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه تر است، اما افزایش قابل توجه قیمت و کمبود آب سبب شد تا کشت پنبه پس از سال های فراموشی تدریجی بار دیگر رونق بگیرد.
پنبه کاری در سال های نه چندان دور یکی از مشغله های اصلی کشاورزی مازندران بود و به همین دلیل نیز صنعت نساجی در این استان چنان رونق داشت که گویی صنعت ویژه این است.
صنعت نساجی مازندران از قبیل کارخانه های نساجی قائمشهر و چیت سازی بهشهر و دیگر کارخانه ها و کارگاهها در اقصی نقاط استان سال هاست که به تاریخ پیوسته اند، ولی بازگشت دوباره کشت پنبه به مزارع استان امید احیای این صنایع را هم زنده خواهد کرد.
بر اساس آمار سازمان جهاد کشاورزی مازندران، در دهه ۵۰ تا ۴۵ هزار هکتار از زمین های استان هر ساله زیر کشت پنبه می رفت ولی سطح زیر کشت این محصول در سال ۷۳ به حدود ۱۶ هزار هکتار با تولید ۲۷ هزار تن و در سال ۹۳ به یکهزار و ۶۰۰ هکتار با تولید به ۲ هزار و ۷۰۰ تن و سال ۱۳۹۶ به کمترین میزان یهنی ۴۰۰ هکتار کاهش یافت.
کاهش پنبه کاری به عنوان کشت دوم مزارع شرق مازندران در همه این سال ها در حالی شتاب گرفت تا به صفر نزدیک شود که در مقابل کشت محصول آب دوست مانند برنج به دلیل قیمت مناسب و تعریف بسته های حمایتی ویژه و همچنین کشت دانه روغنی کلزا به عنوان کشت دوم مورد توجه قرار گرفت.
زمان کشت پنبه به عنوان کشت دوم در مازندران اوایل خرداد و برداشت آن نیز اواخر شهریور و اوایل مهر است.
تشدید خشکسالی در سومین سال متوالی طبق داده های شرکت آب منطقه ای مازندران
طبق آمار شرکت آب منطقه ای مازندران خشکسالی و کمبود بارش در سومین سال متوالی بیشتر رخ نشان داد و این امر سبب شد تا سدهای مهم استان از جمله سد شهید رجایی و سد گلورد در شرق استان که ۵۰ هزار هکتا از اراضی شالیزای پایین دست این سدها را مشروب می کند تا ۷۰ درصد کمتر نسبت به سال گذشته ذخیره آب داشته باشند و این امر سطح کشت برنج را در پائین دست این سدها طی دو سال گذشته و امسال کاهش داده است.
داده‌های ثبت شده از میزان ذخایر سدهای مازندران نشان می‌دهد که سومین سال خشکسالی در مازندران خشک‌تر و کم‌آب‌تر از دو سال گذشته است و بارندگی‌های نسبتا مناسب بهار امسال نیز نتوانسته به افزایش ذخیره آب برای فصل کشاورزی کمک چندانی کند.
بنابر این گزارش روند کاهشی ذخیره آب در مخزن سدهای مازندران طی سه سال اخیر بر اساس آمارها کماکان ادامه دارد و وضعیت نگران‌کننده‌ای را برای تامین آب مورد نیاز بخش کشاورزی و حتی آشامیدنی در ماه‌های پیش رو ترسیم می‌کند.
بنابر داده‌های ثبت شده در ابتدای خرداد ۱۴۰۲، میزان آب ذخیره شده در مخزن سدهای استان حدود ۱۴۷ میلیون متر مکعب است. این در حالی است که ظرفیت ذخیره مخزن سدهای استان حدود ۳۲۸ میلیون متر مکعب است. به بیانی ساده‌تر در ابتدای سومین ماه سال فقط حدود ۴۵ درصد ظرفیت مخازن سدهای مازندران پر شده‌اند.
بررسی داده‌های مربوط به سال‌های ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ که سال‌های اول و دوم دوره کنونی خشکسالی محسوب می‌شوند نیز نشان می‌دهد که وضعیت این دو سال از نظر میزان ذخایر پشت سدها دست‌کم بهتر از سال جاری بود. به طوری که در ابتدای خرداد ۱۴۰۰ حجم آب ذخیره شده در مخزن سدهای استان ۲۶۴ میلیون متر مکعب، یعنی حدودا ۱۱۸ میلیون متر مکعب بیشتر از ابتدای خرداد امسال بود. در زمان مشابه پارسال -ابتدای خرداد ۱۴۰۱- نیزحجم آب ذخیره شده در مخزن سدهای مازندران ۲۴۷ میلیون متر مکعب ثبت شده بود که حدود ۱۰۰ میلیون متر مکعب بیشتر از ابتدای خرداد امسال است.
مرور این آمارها از زاویه‌ای دیگر می‌تواند عمق بحران کم‌آبی و خشکسالی در مازندران را با وضوح بیشتری نشان دهد. ابتدای خرداد ۱۴۰۱ میزان ذخایر سدهای مازندران حدود ۱۷ میلیون متر مکعب کمتر از زمان مشابه سال ۱۴۰۰ بود. اما در زمان مشابه امسال –خرداد ۱۴۰۲- این کاهش نسبت به سال ماقبل حدود ۱۰۰ میلیون متر مکعب ثبت شده است.
در حالی که بارندگی‌های فروردین و اردیبهشت بالاتر از حد نرمال بوده و تا حدودی شرایط بهتری نسبت به ماه‌های گذشته را نشان می‌داد، اما دِبی آب ورودی به سدهای استان در ابتدای خرداد نسبت به مدت مشابه سال گذشته کاهش چشمگیری را نشان می‌دهد. برای نمونه دِبی ورودی سد شهید رجایی در دومین روز خرداد امسال ۱.۹۷ متر مکعب بر ثانیه است که این رقم در مدت مشابه سال قبل ۴.۲۸ متر مکعب ثبت شده است.
با توجه به کاهش میزان ذخیره آب در مخزن این سد و همچنین میزان دِبی ورودی آب، دِبی خروجی نیز کاهش یافته است. به طوری که دِبی خروجی سد شهید رجایی از ۱۵.۷۲ متر مکعب بر ثانیه در ابتدای خرداد ۱۴۰۱ به ۲.۱۴ متر مکعب بر ثانیه در ابتدای خرداد امسال کاهش یافته است.
این وضعیت در میزان ذخیره و آبدهی سدهای مازندران در حالی مشاهده می‌شود که حجم آورد رودخانه‌های استان نیز کاهشی چشمگیر و نگران‌کننده دارد. آورد رودخانه‌های استان نسبت به مدت مشابه درازمدت ۵۸ درصدو نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۴۶ کمتر شده است.
در چنین شرایطی توجه به توصیه‌های کارشناسان درباره رعایت مسائل مربوط به مصرف آب کشاورزی و همچنین جدی گرفتن اعلام ممنوعیت کشت در برخی نقاط استان به عبور بهتر و کم‌هزینه‌تر از دوره بحران خشکسالی کمک خواهد کرد.
پیش بینی پنبه کاری در سطح یکهزارو ۳۰۰هکتار در شرق مازندران
مدیر جهاد کشاورزی بهشهر با اظهار این که پیش بینی می‌شود امسال کشت در این شهرستان ۸۰۰ هکتار پنبه برود، گفت: پنبه به عنوان یکی از محصولات جایگزین برای عبور از بحران کم آبی است و تاکنون ۴۰۰ هکتار اراضی زراعی شهرستان بهشهر زیر کشت این طلای سفید رفت.
غلامرضا قنبری با بیان این که ارقام گلستان و لطیف توسط پنبه کاران این شهرستان کشت شده است، بیان داشت: بیشترین سطح زیر کشت مربوط به دهستان میانکاله است.
وی تصریح کرد: پنبه به عنوان یک گیاه صنعتی که طلای سفید هم نامیده شده، در طیف وسیعی از بخش‌های اقتصادی مورد استفاده قرار می‌گیرد و این محصول به علت ایجاد پنج شغل جانبی به ازای هر یک شغل در بخش کشت، دارای اهمیت فراوانی در اشتغال و اقتصاد است.
تامین و توزیع بذر یارانه ای پنبه مورد نیاز کشاورزان شرق مازندران
مدیر زراعت سازمان جهاد کشاورزی مازندران با اظهار این که تا ۹۷درصد کشت پنبه در شهرستان بهشهر در شرق استان انجام می شود، گفت :کمبود آب سبب شد تا شماری از کشاورزان این منطقه به کشت جایگزین پنبه و سویا روی بیاورند.
خلیل حقیقی با بیان این که سال گذشته یکهزارو ۱۸۱ هکتار از زمین های شرق مازندران زیر کشت پنبه رفته است، افزود: پیش بینی می شود امسال این سطح به یکهزارو ۳۰۰هکتار افزایش بیابد.
وی تصریح کرد: جهاد کشاورزی برای استقبال بیشتر کشاورزان به کشت این محصول مهم، بذر و کودهای های شیمیایی یارانه ای مورد نیاز بهره برداران را تامین و توزیع کرده است.
این کارشناس ارشد کشاورزی مازندران میزان مصرف آب در کشت پنبه را به مراتب کمتر از برنجکاری دانست و افزود: اگر مدیریت تغذیه کشت پنبه به درستی انجام شود، طی سه تا چهار مرحله آبیاری تناوبی در فرایند رشد گیاه پنبه، می توانیم به تولید قابل قبولی برسیم.
نشاکاری در شالیزارهای مازندران به ۹۲درصد رسید
مدیر زراعت جهاد کشاورزی مازندران با بیان این که طبق آمار مراکز ۶۴گانه خدمات کشاورزی استان، تا کنون از ۲۱۵هزار هکتار پیش بینی سرح کشت برنجکاری در استان، ۱۹۷هزارو ۳۰۶هکتار برابر با ۹۲درصد نشا کاری برنج انجام شد، ادامه داد: اگرچه تقریبا آخرین روزهای نشا کاری است، اما بعضی زا کشاورزانی که آب مطمئنی دارند، در حال آماده سازی زمین و انجام نشا هستند.
حقیقی در عین حال تصریح کرد: پیشنهاد می شود با توجه به اتمام زمان کشت برنج و از طرفی تداوم کم بارشی و رسیدن به فصل تابستان، کشاورزان شرق مازندران که در حال برداشت محصول گندم و کلزا هستند، کشت جایگزین پنبه و سویا را به جای برنج انجام بدهند.
برنجکاری یکی از مهم ترین فعالیت کشاورزی در مازندران و منبع مهم درآمد کشاورزان استان است. مازندران با تولید حدود یک میلیون تن برنج سفید، ۴۲ درصد برنج مورد نیاز کشور را تامین می کند.