به گزارش روز شنبه ایرنا، کوزوو با موقعیت سیاسی شکننده در سایه استقلالی که هنوز برخی از کشورها از جمله صربستان و روسیه آن را نپذیرفته‌اند روزهای ناآرامی را پشت سر می‌گذارد. تنش‌ها در منطقه‌ای که همچنان از تداوم جنگ در اوکراین ملتهب است، نگرانی از ایجاد درگیری جدیدی را دامن زده است. نگاهی اجمالی به موقعیت کوزوو در جغرافیای سیاسی منطقه با در نظر داشتن تقابل قدرت‌های شرقی و غربی در مورد حاکمیت آن کافی است تا نگرانی از تبدیل تنش به درگیری نظامی در منطقه‌ای که در حال تجربه جنگی بیش از یکساله است توجیه شود.
هفته گذشته (چهارشنبه ۳۰ مه) و یک روز پس از درگیری‌ها در شمال کوزوو که به مجروح شدن حدود ۳۰ تن از نیروهای بین‌المللی در کوزوو به رهبری اتحاد آتلانتیک (KFor) منجر شد، سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) استقرار نیروهای اضافی در شمال کوزوو را اعلام کرد.
دریاسالار استوارت بی. مونش (Stuart B. Munsch) فرمانده نیروی دریایی آمریکایی در اروپا و آفریقا و فرمانده نیروهای مشترک ناتو در ناپل در بیانیه‌ای، استقرار نیروهای بیشتر ناتو در کوزوو را اقدامی احتیاطی خواند تا از اینکه نیروهای بین‌المللی قابلیت های لازم برای حفظ امنیت مطابق با دستور شورای امنیت سازمان ملل را دارند، اطمینان حاصل شود.
روز پنجشنبه نیز امانوئل مکرون رئیس جمهوری فرانسه و اولاف شولتس صدراعظم آلمان در واکنش به تنش و درگیری‌های چند روزه در شمال کوزوو، رای‌گیری مجدد در شهرهایی را خواستار شدند که انتخاب شهردارانش مورد مناقشه قرار گرفته است.
نگرانی از بالا گرفتن این تنش رهبران فرانسه و آلمان را به واکنش واداشت. به این ترتیب، سران صربستان و کوزوو تحت فشار مکرون و شولتس برای حل بحران سیاسی خود که منجر به افزایش خشونت شده است، دیدار و گفت‌وگو کردند. ویوسا عثمانی و الکساندر ووچیچ روسای جمهوری کوزوو و صربستان پنجشنبه در حاشیه اجلاس سران جامعه سیاسی اروپا در مولداوی و در حضور اولاف شولتس صدراعظم آلمان، امانوئل مکرون رئیس جمهوری فرانسه و جوسپ بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا دیدار کوتاهی برگزار کردند.
کارشناسان معتقدند تکرار تنش‌ها بین صربستان و کوزوو از زمان استقلال خودخوانده کوزوو در سال ۲۰۰۸ - که هنوز توسط بلگراد به رسمیت شناخته نشده است – زنگ خطر تهدید واقعی یک جنگ جدید در اروپا را به صدا درآورده است.
در شمال کوزوو چه خبر است؟
شبکه خبری فرانس ۲۴ در گزارشی مفصل به این درگیری تازه و دلایل بروز آن پرداخت و نوشت: بیشتر صرب‌تباران در چهار شهر در شمال کوزوو، انتخابات شهرداری‌های ماه آوریل (اردیبهشت/خرداد) را به دعوت حزب اصلی خود (Srpska lista) که به بلگراد بسیار نزدیک است، تحریم کردند. در نتیجه، شهرداران آلبانیایی با مشارکت بسیار کم حدود ۳.۵ درصدی انتخاب شدند. دولت کوزوو با نادیده گرفتن فراخوان‌های اتحادیه اروپا و آمریکا برای خویشتن داری، دو هفته پیش این اعضای منتخب شورای شهر را به رسمیت شناخت و به این ترتیب اعتراضات بالا گرفت و تنش‌ها افزایش یافت. معترضان صرب سپس در مقابل شهرداری ها تجمع کردند و خروج شهرداران آلبانیایی‌تبار و نیروهای پلیس کوزوو را که حضور آنها در منطقه مدت هاست خشم آنها را برانگیخته، خواستار شدند.
معترضان صرب که قصد داشتند به زور وارد شهرداری زوکان (Zvecan) شوند با مداخله نیروهای بین المللی کوزوو مواجه شدند. نیروهای بین‌المللی در تلاش برای جدا کردن دو گروه معترض صرب‌تباران و دیگر ساکنان منطقه با واکنش پرتاب سنگ، بطری و کوکتل مولوتف مواجه شدند.
در بیانیه روز سه‌شنبه گذشته نیروهای بین‌المللی مستقر در کوزوو اعلام شد که در جریان این درگیری، ۱۹ سرباز مجارستانی و ۱۱ سرباز ایتالیایی با جراحاتی چون «شکستگی و سوختگی ناشی از بمب‌های آتش‌زای دست‌ساز» آسیب دیدند. همچنین سه سرباز مجارستانی با سلاح گرم مجروح شدند.
ووچیچ رئیس جمهوری صربستان نیز اعلام کرد که دست کم ۵۲ نفر از معترضان صرب‌تبار زخمی شدند که حال سه تن از آنها وخیم است.
چرا صرب‌ها انتخابات را تحریم کردند؟
کوزوو با پایتختی پریشتینا، انتخابات شهرداری را برای جبران استعفای گسترده ماه نوامبر (آبان/آذر) صرب‌تباران از نهادهای عمومی و دولتی، برگزار کرد. در ماه نوامبر، تعدادی از نیروهای پلیس، قضات، دادستان‌ها و سایر مقامات، پست‌های خود را در اعتراض به تصمیم پریشتینا که اکنون تعلیق شده، مبنی بر ممنوعیت تردد خودروهای پلاک های بلگراد برای صرب‌های ساکن کوزوو، ترک کردند.
صرب‌تباران خشمگین از اقدام کوزوو که پست‌های دولتی را ترک کرده بودند با فراخوان حزب متبوع خود، انتخابات شوراهای شهر و شهرداری‌های ۴ شهر شمالی را تحریم کردند.
اقلیت صرب‌تباران کوزوو حدود ۱۲۰ هزار نفر - از یک میلیون و ۸۰۰ هزار نفر جمعیت این کشور- بیشتر وفادار به بلگراد است. از این جمعیت، یک سوم در شمال کوزوو، نزدیک مرز با صربستان زندگی می‌کنند که از نظر مالی حمایت می‌شوند و مابقی در حدود ۱۰ منطقه در سراسر کوزوو پراکنده هستند. در مناطق شمالی پرچم صربستان به چشم می‌خورد و مردم از واحد پول دینار صربی استفاده می‌کنند. در این مناطق مداخله پلیس معمولا به بروز تنش و درگیری منجر می‌شود.
توافقنامه ای در سال ۲۰۱۳ برای ایجاد انجمنی متشکل از ۱۰ «شهرداری»، شامل چهار شهر که در آن بایکوت انتخابات شهرداری ها انجام شد و اقلیت صرب در آن زندگی می کنند، صورت گرفت. در این توافق که اجرایی نشده است، شهرداری‌ها خودمختار خواهند بود که این مساله در مناطق صرب‌نشین از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. اما بلگراد و پریشتینا بر سر صلاحیت‌های یکدیگر برای اداره منطقه توافق ندارند. همچنین بسیاری از مردم آلبانیایی‌تبار کوزوو از ایجاد یک دولت موازی تحت کنترل بلگراد نگرانند.
استقلال خودخوانده‌ای که صربستان آن را نپذیرفت
مساله انتخابات و نبرد شهرداران در واقع به مساله اعلام استقلال کوزوو در سال ۲۰۰۸ پس از یک دهه جنگی باز می‌گردد که به مرگ حدود ۱۳ هزار نفر که بیشتر آنان آلبانیایی تبار بودند، منجر شد.
آلبینا کورتی، نخست وزیر کوزوو مساله حاکمیت را امری غیرقابل مذاکره می‌خواند و معتقد است هیچ چیز نمی‌تواند بدون به رسمیت شناختن واقعیت استقلال کوزوو مورد بحث قرار گیرد. اما بسیاری از صرب‌ها، کوزوو را مهد ملی و مذهبی خود می‌دانند، مانند نواک جوکوویچ، تنیسور صرب که روز دوشنبه پس از پیروزی در دور اول رولان گاروس در مقابل دوربین شبکه تلویزیونی فرانسه نوشت: «کوزوو قلب صربستان است، خشونت را متوقف کنید».
شبکه خبری فرانس ۲۴، گزارش داد: حدود یکصد کشور که بیشتر غربی هستند، استقلال کوزوو را به رسمیت شناخته اند. از سوی دیگر بلگراد هرگز این استقلال را نپذیرفته است و روسیه و چین هم مانع از حضور پریشتینا در سازمان ملل شده اند. پنج عضو اتحادیه اروپا نیز همین موضع را دارند. با این حال، این کشور جوان در بانک جهانی، صندوق بین المللی پول، کمیته بین المللی المپیک، فدراسیون بین المللی فوتبال و اتحادیه اتحادیه های فوتبال اروپا پذیرفته شد.
وضعیت رسمیت بین‌المللی کوزوو در جهان که در سال ۲۰۰۸ از صربستان اعلام جدایی کرد.
کوزوو یک چالش ژئوپلیتیک است؟
بروکسل که از سال ۲۰۱۱ میلادی هدایت مذاکرات کوزوو و صربستان را برعهده دارد درماه مارس (اسفند/ فروردین) اعلام کرد دو طرف به توافقی در مورد عادی‌سازی روابط خود دست‌یافته اند اما هنوز نه بلگراد و نه پریشتینا متن این توافق را امضا نکرده اند.
اتحادیه اروپا روز سه شنبه صرب‌تباران و دیگر ساکنان کوزوو را به کاهش فوری و بدون قید و شرط تنش فراخواند. پاریس نیز از دو طرف و به ویژه دولت کوزوو خواست فورا تدابیری برای کاهش تنش را اتخاذ و اجرا کند.
از طرف دیگر مسکو از غرب خواست تا «به تبلیغات دروغین خود پایان دهد و مسئولیت وقایع کوزوو را به گردن صرب‌های ناامید از دفاع از حقوق و آزادی های مشروع خود به طور مسالمت آمیز»، نیاندازد.
به گفته الکسیس ترود (Alexis Troude) کارشناس فرانسوی حوزه بالکان و استاد ژئوپلیتیک در دانشگاه، این تنش‌ها روزی به جنگ در اروپا ختم می‌شود. «قدرت‌های بزرگ ۲۰ سال است که با فعال کردن رقابت گروه‌های منطقه‌ای فضا را ملتهب می کنند. از یک سو آمریکا، اقتدار پریشتینا را تقویت می‌کند و در دیگر سو، روسیه از بلگراد حمایت می‌کند».
این کارشناس هشدار می‌دهد که اروپا باید برای جلوگیری از اتفاقی بدتر، هوشیار باشد.