به گزارش ایرنا، در ۱۵ خرداد سال ۱۳۴۲ خبر دستگیری امام(ره) به سرعت در شهر قم و مناطق اطراف پیچید. زن و مرد از روستاها و منازل خویش در شهر به سوی منزل قائد خود حرکت کردند. شعار اصلی جمعیت «یا مرگ یا خمینی» بود که از تمام فضای قم به گوش می سید. خشم مردم آن چنان بود که ابتدا ماموران پلیس پا به فرار گذاشتند و سپس پس از تجهیز قوا به میدان آمدند.
امام خمینی در ۱۳خرداد در روز عاشورای حسینی در مدرسه فیضیه قم، طی سخنان کوبنده‌ای پرده از جنایات شاه و اربابان آمریکایی و اسرائیلی او برداشتند ، از این رو در ۱۵ خرداد عوامل رژیم شاه به خانه حضرت امام خمینی در قم یورش بردند و ایشان را دستگیر و به زندانی در تهران منتقل کردند.
زمانی که خبر دستگیری امام خمینی(ره) به گوش مردم ولایت مدار و متدین قم رسید، مردان و زنان مسلمان و انقلابی به قصد اعتراض از خانه‌هایشان بیرون آمده و به حمایت از رهبرشان فریاد برآوردند همزمان با مردم قم ملت ایران نیز وارد صحنه شدند و تظاهرات مردم، رژیم را سخت به وحشت افکند و برای سرکوب این قیام تاریخی به اسلحه روی آورد.
نیروهای کمکی نظامی نیز از پادگان‌های اطراف به شهر قم گسیل شدند. هنگامی که سیل جمعیت از حرم مطهر حضرت معصومه(س) بیرون آمد، نیروهای مسلح مردم را به رگبار بستند و حمام خون به راه انداختند. هواپیماهای نظامی از تهران به پرواز درآمدند و در فضای شهر قم برای ایجاد رعب بیشتر دیوار صوتی را شکستند. قیام با سرکوبی شدید کنترل شد. کامیون های نظامی، اجساد شهدا و مجروحان را به سرعت از خیابان‌ها و کوچه ها به نقاط نامعلومی بردند. غروب آن روز شهر قم حالتی جنگ زده و غمگینانه داشت.
حوزه های علمیه نجف اشرف، کربلا و کاظمین نیز به محض دریافت خبر بازداشت امام و کشتار ۱۵ خرداد به پا خاستند و با تشکیل اجتماعات و طی تلگراف هایی به رؤسای جمهوری کشورهای اسلامی و سازمان های بین المللی، حمایت خود را از امام ، و تنفر خویش را نسبت به اعمال وحشیانه رژیم اعلام و خواستار آزادی حضرت امام شدند.
صبحگاه ۱۵ خرداد خبر دستگیری رهبر انقلاب به تهران، مشهد، شیراز و دیگر شهرها رسید و وضعیتی مشابه قم پدید آورد. مردم ورامین و شهرک های اطراف به سوی تهران سرازیر شدند. تانک ها و ابزار زرهی و نیروهای نظامی برای جلوگیری از ورود معترضین به شهر در سه راهی ورامین با جمعیت درگیر شدند و جمع زیادی از راهپیمایان را به خاک و خون کشیدند. جمعیت انبوهی در حوالی بازار تهران و مرکز شهر نیز گرد آمده و با شعار «یا مرگ یا خمینی» به سوی کاخ شاه به حرکت درآمدند.
از جنوب شهر تهران نیز سیل جمعیت به سمت مرکز راه افتاده بود و در پیشاپیش آنها طیب حاج رضایی و حاج اسماعیل رضایی، دو تن از جوانمردان جنوب شهر تهران، با گروه خود در حرکت بودند. این دو تن بعد از چندی دستگیر و در ۱۱ آبان ۱۳۴۲ تیرباران شده و هوادارانشان به بندرعباس تبعید گردیدند
روز ۱۵ خرداد در تهران و قم حکومت نظامی برقرار شد اما علی‌رغم آن، روزهای بعد نیز تظاهرات وسیعی برپا بود که در هر مورد به درگیری خونین انجامید.
۱۵ خرداد ۴۲ مبدأ انقلاب اسلامی مردم ایران بود. شاه دو روز بعد از نهضت ۱۵ خرداد، قیام مردم را بلوا و اقدامی وحشیانه و نتیجه اتحاد ارتجاع سرخ و سیاه نامید و سعی کرد تا آن را به خارج از مرزها نسبت دهد.
قیام سراسری روحانیت و ملت ایران در ۱۵ خرداد سال ۱۳۴۲ با دو ویژگی برجسته یعنی رهبری واحد امام خمینی و اسلامی بودن انگیزهها، شعارها و هدف‌های قیام، سرآغازی شد بر فصل نوین مبارزات ملت ایران که بعدها تحت نام "انقلاب اسلامی" در جهان شناخته و معرفی شد.
مدیرحوزه علمیه قم: اقتدار جمهوری اسلامی مرهون شهدای ۱۵ خرداد است
آیت الله علیرضا اعرافی مدیر حوزه های علمیه درخصوص قیام ۱۵ خرداد اظهار داشت: شهدای ۱۵ خرداد سال ۴۲، پیشگامان نهضت امام راحل در شرایطی بودند که بنیانگذار جمهوری اسلامی در اوج تنهایی بودند و تمام اندیشمندان و سیاستمداران بر پایان عصر دین سیاسی مهر تأیید زده بودند.
وی اضافه کرد: ۱۵ خرداد نور و چراغی در تاریکی بود که به برکت ایمان و استقامت امام راحل و مردم درصحنه مردم ایران به وقوع پیوست که طی آن پس از ۱۴ سال خون شهدای ۱۵ خرداد امتداد پیداکرده و درنهایت با پیروزی انقلاب اسلامی در سال ۵۷، تمدن نوین اسلامی آغاز و از همان زمان، انبوهی از تحریم و فشار و تحریف علیه ملت ما به راه انداخته شد.
اعرافی گفت: امروزه علاوه بر قدرت گفتمانی جمهوری اسلامی، ایران در عرصه نظامی و دفاعی جزء کشورهای برتر و الهام‌بخش در سطح جهانی است که این میراث ماندگار همه مرهون و مدیون شهدای ۱۵ خرداد و نهضت نجات‌بخش امام راحل بوده‌است.
جامعه مدرسین حوزه علمیه قم نیز با صدور بیانیه‌ای درخصوص ۱۵ خرداد آورده‌است: یاد شهدای گرانقدر انقلاب اسلامی و یاران مخلص امام راحل عظیم الشأن به ویژه شهدای قیام مؤمنانه ۱۵ خرداد -اعلی الله مقامهم- را گرامی می‌داریم و عهد خود را در پاسداری از نظام اسلامی، آن ارمغان ارزشمند امام و شهیدان، تجدید می‌کنیم.
بیانیه حاکیست:مردم عزیز ما در تمام جبهه‌ها یاریگر و پشتیبان نظام اسلامی بوده‌اند. پیوند امام و مردم پیوندی الهی و معنوی بود. امروز نیز پیوند ولایت و مردم پیمانی مستحکم و ناگسستنی است. تلاش دشمنان نظام اسلامی در ضربه زدن به این ارتباط عاطفی بین مردم ،انقلاب و رهبری، گرچه یک تلاش ناکام و شکست خورده است، اما لازم است با صبر و بصیرت، نسبت به تکرار آن هوشیار بوده، لحظه‌ای از شناخت دشمن و نقشه‌های شوم آنان غفلت نکنیم و با دقت تمام، از پیمان میان مردم و ولایت صیانت کنیم.
استاندار قم نیز با صدور پیامی آورده‌است: یوم الله ۱۵ خرداد سرآغاز نهضت عظیم اسلامی و ماندگارترین خیزش و حرکت مردمی به پیشتازی مردم بصیر و انقلابی قم و به رهبری مرجعیت دینی است. حرکتی که در ادامه به پیروزی انقلاب اسلامی منجر شد و نام قم را به عنوان موطن و خاستگاه اصلی انقلاب اسلامی و شهر قیام و اِقامه جاودانه کرد.
پیام حاکیست: ضمن گرامیداشت سی و چهارمین سالگرد عروج ملکوتی حضرت امام‌خمینی (ره)، به روح پرفتوح بنیانگذار فقید جمهوری اسلامی ایران و شهدای گلگون کفن و حماسه آفرین ۱۵ خرداد ادای احترام نموده و امیدوارم با تأسی به راه امام و شهدای گرانقدر و تحت هدایت های رهبر معظم انقلاب اسلامی، بیش از پیش در مسیر حفظ و صیانت از نعمت ارزشمند انقلاب و اعتلا و سرافرازی این نظام مقدس و خدمت رسانی به مردم قم گام برداریم.
تاکید امام راحل بر زنده نگه‌داشتن قیام ۱۵ خرداد
استاد درس خارج حوزه علمیه قم در گفت و گو با ایرنا با اشاره به نقش قیام ۱۵ خرداد در شروع انقلاب بیان کرد: مردم زمانی که مشاهده کردند اساس و برنامه دین مورد اهانت قرار گرفته و آثار آن درحال از بین رفتن است و پیشوایشان نیز مورد آزار و اذیت قرار گرفته ، در مقابل این هجمه‌ها سکوت را جایز ندانستند.
آیت الله محمد حسین احمدی فقیه یزدی ادامه داد: مردم در ۱۵ خرداد قیام کردند و ریشه اصلی انقلاب اسلامی مربوط به آن ایام است.
وی افزود: امام راحل همیشه تاکید داشتند که قیام ۱۵ خرداد همیشه باید زنده نگه داشته شود و مبدا انقلاب ۱۵ خرداد است.
وی اظهار کرد: هر ساله برای سالروز رحلت بنیانگذار انقلاب و برای ۱۵ خرداد مجالس نمونه‌ای در کشور برگزار می‌شود و شکوه و عظمت مجالس در این ۲ روز چشم‌گیر است.
احمدی فقیه یزدی ادامه داد: این که برنامه‌های گرامیداشت ۱۴ و ۱۵ خرداد هر دو با هم گرامی‌داشته می‌شود عظمت فوق العاده‌ای برای انقلاب اسلامی شده‌است.
استاد حوزه علمیه قم گفت: در مورد مسایل مربوط به تاریخ و تاریخ سازی ۱۵ خرداد جا دارد محققان راجع به ریشه‌های این جریان قلم فرسایی کنند.
مرکز مدیریت حوزه های علمیه: ۱۵ خرداد که سرآغاز مکتب فکری، سیاسی و اجتماعی ملت ایران است
مرکز مدیریت حوزه های علمیه با صدور بیانیه‌ای به‌مناسبت سی و چهارمین سالگرد ارتحال امام خمینی(ره) و قیام ۱۵ خرداد آورده‌است: به درستی یاد و خاطره حضرت امام خمینی(ره) در سالروز ارتحالش با یاد شهدای قیام خونین ۱۵ خرداد که سرآغاز مکتب فکری، سیاسی و اجتماعی ملت ایران و عزیمتگاه بیداری اسلامی درجهان و نقطه عطفی در شکل‌گیری و پیروزی انقلاب اسلامی است که بنا به فرموده بنیانگذار کبیر انقلاب اسلامی، جایگاه و اهمیت آن همانند عاشورا در نهضت حضرت امام حسین (ع) مقارن گردیده‌است.
بیانیه حاکیست:مرکز مدیریت حوزه های علمیه ضمن گرامیداشت یاد و خاطره امام خمینی(ره) و شهدای عزیز ۱۵خرداد و انقلاب اسلامی و آرزوی سلامتی و سربلندی برای همه مجاهدان و جانبازان، امیدوار است با همراهی آحاد مردم و اطاعت از ولی امر مسلمین حضرت آیت‌الله خامنه‌ای و ادامه مسیر نورانی شهدای گرانقدر زمینه تحقق ایران قوی و سربلند در همه ابعاد به ویژه مباحث اقتصادی هر چه زودتر فراهم گردد و از خدای عزیز عزت و اقتدار بیش از پیش جمهوری اسلامی ایران را خواستار است.
برگزاری راهپیمایی ۱۵ خرداد در قم
امروز نیز مردم تاریخ ساز و حماسه آفرین قم همچون سالهای گذشته با حضور باشکوه در راهپیمایی و آیین‌های بزرگداشت قیام ۱۵ خرداد و طلایه‌داران نهضت اسلامی در شصتمین سالگرد این قیام تاریخ ساز ، ضمن تاکید برتداوم آرمان های امام راحل و شهدای انقلاب اسلامی با رهبر معظم انقلاب اسلامی نیز تجدید بیعت خواهند کرد.
راهپیمایی یوم الله ۱۵ خرداد مردم قم امروز از ساعت ٩:٣٠ صبح از بیت تاریخی امام خمینی (ره) تا حرم مطهر حضرت فاطمه معصومه(س) برگزار خواهد شد.