آیت‌الله «سیدابراهیم رئیسی» رئیس جمهوری اسلامی ایران بامداد امروز دوشنبه (۲۲ خرداد) به دعوت رسمی همتای ونزوئلایی خود و به منظور ارتقای سطح روابط با کشورهای دوست و همسو، در صدر یک هیئت عالی‌رتبه از جمله وزرای دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، امور خارجه، نفت، فرهنگ و ارشاد اسلامی و بهداشت و درمان و آموزش پزشکی، عازم کاراکاس پایتخت ونزوئلا شد؛ کشوری که از آن به عنوان متحد استراتژیک تهران در حیاط خلوت آمریکا نام می‌برند.
طبق برنامه از پیش اعلام شده، آیت‌الله رئیسی عصر امروز ( به وقت محلی ) در کاخ ریاست جمهوری ونزوئلا موسوم به کاخ «میرافلورس» در شهر کاراکاس مورد استقبال رسمی «نیکولاس مادورو» همتای «ونزوئلایی» خود قرار خواهد گرفت . دیدار و گفت وگو با رئیس و روسای کمیسیون‌های مجلس ملی ونزوئلا و نشست با فعالان اقتصادی و بازرگانان ایران و ونزوئلا بخشی از برنامه‌های رئیس‌جمهور در سفر به این کشور است.
همچنین در این سفر علاوه برگفت وگوهای مشترک میان هیئت‌های عالی‌رتبه و مذاکرات خصوصی رؤسای جمهور، اسناد مهم همکاری‌های دوجانبه ایران و «ونزوئلا» به امضای مقامات دو کشور خواهد رسید.
نشانه‌های زوال کارزار فشارحداکثری آمریکا
سنگ بنای ارتباطات این دوکشور به رغم مسافت ۱۱ هزار کیلومتری، ضدیت با زیاده‌خواهی و سیل تحریم دامنه‌دار آمریکا است. تاریخ روابط دو کشور نشان می‌دهد هر چقدر که دامنه فشار آمریکا بر کشورهای مورد تحریم واقع شده از قبیل ایران و ونزوئلا، افزایش یافته به موازات آن تکاپوی این بازیگران برای کاهش آثار تحریم و دسترسی حداکثری به درآمدهای حاصل از تجارت خارجی روندی صعودی به خود گرفته‌است.
این دو کشور حتی از مدت‌ها پیش به دلیل موانع بانکی- ارزی و نیز برای مقابله با سیطره دلار به مبادله تهاتری و کالا به کالا اقدام کرده‌اند؛ سازوکاری که البته محدود به روابط تهران- کاراکاس نیست و ایران مدت‌ها است در روابط خود با کشورهای همجوار و منطقه همانند ترکیه و روسیه از آن بهره می‌گیرد.
امروز نشانه‌های شکست راهبرد آمریکا در ایران و ونزوئلا بیش از هر زمانی آشکار شده است . طبق گزارش بانک مرکزی ونزوئلا ، رشد اقتصادی این کشور در ۹ ماه اول سال ۲۰۲۲ در مقایسه با مدت مشابه سال ۲۰۲۱ معادل ۱۷.۷۳ درصد بوده است. به گفته مادورو، در پنج سه ماهه متوالی تغییرات مثبت در اکثر فعالیت‌های اقتصادی رخ داده که نشان‌دهنده عملکرد مطلوب تولید ملی است که از سه ماهه سوم سال ۲۰۲۱ آغاز شده است.
همچنین فعالیت غیرنفتی ونزوئلا در سال ۲۰۲۲ بین ژانویه تا سپتامبر ۱۴.۴۹ درصد رشد داشته و بخش تولید نزدیک به ۴۰ درصد افزایش یافته‌است. در همین مدت بخش خصوصی ۴۰.۱۶ درصد از جهش صنعتی را در حوزه‌های تولید ماشین‌آلات، مواد شیمایی، فلزات، پلاستیک، نساجی، محصولات چرمی و مواد غذایی به خود اختصاص داده است در حالی که بخش دولتی ۳۶.۲۷ درصد افزایش را به ثبت رسانده‌است که عمدتاً به دلیل فعال شدن مجدد شرکت‌های مهم دولتی در حوزه‌هایی مانند حمل و نقل و ساختمان بوده است. همچنین صادرات و واردات به ترتیب ۳۲.۵۷ درصد و ۱۱.۴۳ رشد داشته‌است.
رئیس‌جمهور ونزوئلا می‌گوید برای اولین بار در بیش از صد سال، این رشد مربوط به اقتصاد غیرنفتی است که شامل تولید موادغذایی، کالا و خدمات می‌شود و این‌ها مالیات می‌پردازند.
بنابراین همکاری نزدیک ونزوئلا با محور شرقی همچون ایران،چین و روسیه باوجود قرار داشتن در نقطه جنوبی کشور آمریکا، برای ایالات متحده یک شکست بزرگ به شمار می‌رود.
در همین ارتباط بود که چند ماه پیش «خوزه رافائل سیلوا آپونته» سفیر ونزوئلا در تهران با اشاره به سال‌ها تحریمی که از زمان رییس جمهور پیشین ونزوئلا علیه این کشور اعمال شده، خاطر نشان کرد: ونزوئلا همچنان تحت تحریم‌های سنگین دولت‌های لیبرال غربی قرار دارد اما کمک‌های جمهوری اسلامی تاثیر به سزایی در مدیریت بحران‌های داخلی این کشور داشت که جای تقدیر دارد.
همانند ونزوئلا، استراتژی آمریکا در قبال ایران نیز با ناکامی مواجه شده‌است که توان اقتصادی- نظامی ایران، بازی پویای تهران در خاورمیانه، ترمیم مناسبات با کشورهای همسایه، منطقه و فرامنطقه تنها گوشه‌ای از این موفقیت هاست.
ظرفیت‌های همکاری در سایه توافق راهبردی ۲۰ ساله
اینک که ایران و ونزوئلا بر تحریم و مشکلات اقتصادی فائق آمده‌اند، انتظار می‌رود که سطح همکاری‌ها آنها بیش از پیش افزایش یابد. پیشتر میزان صادرات غیرنفتی ایران به ونزوئلا رقمی حدود ۴۰ میلیون دلار و صادرات ونزوئلا به ایران حدود ۲۰ میلیون دلار بود اما این رقم در دولت سیزدهم بنای افزایش مشهود و ملموس را در پیش گرفته‌است.
همچنین باتوجه به اختصاص مسیر تجاری ویژه میان تهران و کاراکاس و نیز امضای اسناد راهبردی بلندمدت ۲۰ ساله بین دو کشور، انتظار می‌رود که این رقم‌ها تا سال ۱۴۰۴ به ۵۰۰ میلیون دلار ارتقا یابد؛ رقمی که با توجه به همکاری‌ها و حجم مبادلات گذشته میان دو کشور چندان هم دور از دسترس نخواهد بود.
در ارتباط با پتانسیل وظرفیت‌های همکاری ایران و ونزوئلا بایدگفت که ونزوئلا از نظر منابع طبیعی بسیار غنی است و زمینه همکاری‌های متعددی بین دو کشور وجود دارد. ایران قبلاً در حوزه‌هایی چون تولید مشترک خودرو، ایجاد کارخانه سیمان، کارخانه صنایع لبنی و کارخانه خانه‌سازی با هدف تولید انبوه مسکن با ونزوئلا همکاری کرده‌بود که تحریم باعث توقف این همکاری‌های دوجانبه شد.
ونزوئلا خریدار کالاهای واسطه‌ای از جمله لوازم الکترونیک، لوازم خانگی، مواد پتروشیمی، مواد اولیه، کشاورزی، کود، دارو و تجهیزات پزشکی است که ایران صادرکننده آنهاست. در مقابل، ونزوئلا نزدیک به ۳۰ میلیون هکتار زمین حاصلخیز کشاورزی بلااستفاده دارد که زیرکشت نرفته است. برای استفاده از این منبع نیاز به بذر و ادوات کشاورزی مناسب است که این تجهیزات نیز در اختیار ایران است.
آنچنان که سفیر ونزوئلا در تهران تاکید دارد، «سند ۲۰ ساله همکاری با ونزوئلا نشان دهنده اراده همکاری دراز مدت با این کشور است و دو کشور در حوزه انرژی همکاری‌ها و تبادلات خیلی خوبی داشته‌اند و ایران در صنعت برق، حوزه دارو و... کمک‌های خوبی به این کشور انجام داده و دو کشور تلاش می‌کنند در حوزه گردشگری نیز ظرفیت‌های دو جانبه را ارتقاء بخشند.»
با این همه ظرفیت، سفر امروز رئیس جمهوری کشورمان به ونزوئلا بستر را برای توسعه همکاری‌های تهران و کاراکاس در سایه توافق راهبردی ۲۰ ساله هموار خواهد کرد و گزینش کاراکاس به عنوان نخستین مقصد سفر آمریکای لاتین رئیس‌جمهور بی‌ارتباط با اهمیت ونزوئلا و ایران برای یکدیگر نیست.