به گزارش ایرنا، در عصر کنونی از زباله به عنوان "طلای کثیف" یاد می شود چراکه این ماده اولیه ارزان و شاید رایگان؛ قابل تبدیل و فراوری به انواع کالاهای مصرفی و ارزشمند است، مضاف بر اینکه بازیافت آن باعث کاهش هزینه‌های زیست محیطی شده و از جهات مختلف می تواند درآمدزا باشد.
بر پایه داده‌های دستگاه‌های ذیربط؛ روزانه دست‌کم ۱۲۰ تن زباله در شهر تربت حیدریه تولید می شود که در صورت بازیافت؛ علاوه بر کاهش معضلات زیست محیطی، می‌تواند به افزایش درآمدهای شهرداری کمک کند.
داستان تکراری زباله، فرصت یا تهدید
زباله را ممکن است با کلیدواژه‌های مختلفی بشناسیم اما کارشناسان بدان به عنوان فرصتی توام با تهدید می‌نگرند، زیرا معتقدند پسماند آن حکم طلای کثیف را دارد.
محل دپو و دفن زباله در شهر تربت حیدریه موسوم به "خاک‌چال" که شهرداری آنرا "زباله‌گاه" می‌خواند در کیلومتر هشت جاده خواف، مساحتی ۷۵۰ هکتاری را دربر گرفته است که قرار است در آینده فرایند تفکیک و پسماند زباله نیز در همان جا انجام شود.
به اعتقاد یک کارشناس ارشد مدیریت شهری؛ هر چند در برخی نقاط ایران موضوع مدیریت پسماند به یک معضل تبدیل شده است اما در تربت حیدریه با بهره مندی از مزیت های نسبی از جمله وجود زمین کافی و نیروی کار متخصص، قابلیت مناسبی برای ایجاد ارزش افزوده و به تبع آن افزایش درآمدهای پایدار شهرداری وجود دارد.
به گفته محمدمهدی کریمی، شهرداری تربت حیدریه به دلایل نامعلومی و شاید نداشتن اعتبار کافی، در سالهای گذشته توجه چندانی به موضوع تفکیک زباله و بازآفرینی آن نداشته است و این در حالی است که با رشد شهرنشینی و ارتقای فرهنگ عمومی، در بیشتر محلات شهر شاهد تفکیک زباله در مبدا از سوی شهروندان هستیم و این یعنی نخستین گام یک برنامه مدیریت مطلوب شهری، برداشته شده است.
اما اینکه در گام های بعدی که "بازیافت" و رسیدن به یک ثروت بزرگ از این طلای کثیف باشد، مسوولان شهرداری و دیگر دستگاه‌های نظارتی نظیر محیط زیست، تا چه میزان موفق بوده‌اند، حرف و حدیث‌های زیادی وجود دارد.
پیمانکاری که در عمل موفق بود
به اذعان مسوولان محیط‌زیست، شهرداری و شورای اسلامی شهر تربت‌حیدریه در بین پیمانکارانی که تاکنون برای طرح جمع‌آوری زباله با شهرداری قرارداد داشته اند، شرکت فجر طاهر بهتر از بقیه عمل کرده است.
مدیرعامل این شرکت در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: قرارداد شرکت ما با شهرداری مربوط به بازه یکم اردیبهشت ۱۳۹۹ تا اول اردیبهشت امسال بود، اما چون شهرداران قبلی تربت حیدریه به تعهد خود در خصوص گودبرداری زمین و تحویل آن برای دفن زباله، عمل نکرده بودند، در عمل کار به جایی نرسید و زباله‌ها روی هم دپو می‌شد.
امیررضا فدایی افزود: البته پیشنهاد اولیه ما در قالب طرح معین اقتصادی به شهردار وقت ارائه و قرار شد شرکت با یک سرمایه‌گذاری ۴۰۰ میلیارد تومانی، کلیه مراحل طرح را از تفکیک زباله در مبدا تا جمع‌آوری، بازیافت و تولید کمپوست را انجام دهد اما برخی مسوولان شهرستان، که معتقد بودند پیمانکار قبلی در این حوزه سرمایه‌گذاری زیادی کرده است، از شهرداری خواستند تا کار را با همان پیمانکار قبلی ادامه دهد.
وی در خصوص اجرای گودبرداری طرح گفت: این گودبرداری باید به تأیید دانشگاه علوم پزشکی و اداره محیط زیست برسد، لذا شهریور پارسال با شهرداری به توافق رسیدیم تا ترانشه را به ما تحویل بدهند که از بهمن پارسال کار دفن زباله طبق آنچه در متن قرارداد آمده بود، اجرایی شد.
وی افزود: تا امروز نزدیک به سه میلیارد تومان سرمایه‌گذاری کرده ایم و تنها سود ما از عقد این قرارداد با شهرداری، احداث کارخانه تولید کمپوست است که البته آن‌هم به دلیل نامشخص بودن وضعیت سند مالکیت زمین، فعلاً از سوی شهرداری جلو فعالیتش گرفته شده‌است.
این پیمانکار گفت: این خط تولید کمپوست قادر است در روز ۲۰۰ تن زباله را سرند و تفکیک و برای تهیه کمپوست، آماده کند.
فدایی افزود: ما بهمن پارسال که کار را آغاز کردیم، پشته‌های زباله انباشته شده توسط پیمانکار قبلی به ارتفاع پنج متر رسیده بود که پس از گودبرداری و ایجاد ترانشه در محوطه ۲۵ هکتاری، روزانه ۱۲۰ تن زباله را، که ۱.۵ تن آن زباله بیمارستانی است، در مکانی مجزا دفن کردیم.
ملاک کار طرح جامع مدیریت پسماند است
شهردار تربت‌حیدریه به خبرنگار ایرنا گفت: طرح جامع مدیریت پسماند تربت‌حیدریه در سال ۹۴ توسط سازمان پسماند مدیریت شهرداری مشهد طراحی و در سال ۹۷ به تایید رسید و به دلیل جامعیت طرح که مفاد آن مبتنی بر اصول علمی و دانشگاهی است، حتی امروز نیز مورد تایید دانشگاه علوم پزشکی تربت‌حیدریه است و ملاک کار ما نیز همان طرح است.
وحید فرخ‌تبار افزود: قرارداد کنونی دارای سه بخش تفکیک از مبدا، تولید کمپوست و دفن است، اما در قرارداد جدید تفکیک از مبدا جدا و پردازش (تولید کمپوست) و دفع جدا در نظر گرفته شده است تا تمام اقدامات در دوره جدید از تفکیک از مبدا آغاز و تا تفکیک در مقصد انجام نشود.
شهردار تربت‌حیدریه گفت: هر چند از عمر عملکرد واقعی زباله‌گاه قریب سه سال می‌گذرد، اما لازم است شهروندان بدانند در همین مدت، مکان کنونی که قبلاً تنها محل دپو و انباشت زباله بود، اکنون به محل امنی برای دفن زباله تبدیل شده که حتی در آن مکانی مجزا برای معدوم‌سازی زباله‌های بیمارستانی نیز در نظر گرفته شده است.
وی گفت: کار دفن زباله در یک مرکز قدیمی ۵۰ هکتاری و ادامه کار در یک زمین ۲۵ هکتاری در حال انجام اشت و از آنجا که در طرح جامع مورد نظر به ۷۵ هکتار زمین نیاز داریم و این زمین خارج از محدوده شهری است، نقشه و طرح توجیهی خود را تحویل اداره راه و شهرسازی شهرستان خواهیم داد
تا پس از تهیه سند برای این زمین و انعقاد قرارداد با آن اداره، اسناد به اداره منابع طبیعی منتقل شود.
شهرداری تربت حیدریه روزانه ۵۶۰ میلیون تومان ثروت را از دست می‌دهد
رییس کمیسیون حمل و نقل، خدمات شهری و محیط زیست شورای اسلامی تربت‌حیدریه، میزان تولید روزانه زباله توسط هر شهروند را ۷۵۰ گرم عنوان و اظهار کرد: در یک فرایند تفکیک و فروش که غالباً دست شهرداری از آن خالی است، روزانه ۵۶۰ میلیون تومان سود نصیب زباله‌گردها می‌شود.
سیدجمال یوسف‌زاده، میزان تولید روزانه زباله شهروندان تربت حیدریه را ۱۰۰ تا ۱۲۰ تن عنوان کرد و گفت: از این رقم هفت تن زباله ارزشمند است و ۵۰ تا ۶۰ درصد آن زباله تر است، که ماده اولیه کمپوست محسوب می شود، و اگر به فرض حداقل این هفت تن زباله ارزشمند را به طور میانگین کیلویی هشت هزار تومان بفروشند، در روز ۵۶۰ میلیون تومان ثروت از دست شهرداری خارج و به جیب زباله‌گردها می‌رود.
عضو شورای شهر تربت‌حیدریه افزود: اکنون ۱۲۰ مرکز جمع‌آوری زباله به صورت قانونی و غیرقانونی در سطح شهر فعالیت دارند که عمدتا بیشتر مبادلاتشان را با زباله‌گردها انجام می‌دهند و پیمانکار کنونی نمی تواند از این محل، سودی نصیب خود و شهرداری کند.
یوسف‌زاده شمار زباله گردهای این شهر را حدود ۷۰۰ نفر عنوان کرد و گفت: برخی از این افراد به صورت مهاجر از شهرها و روستاهای اطراف وارد این کار شده اند، اما حدود ۱۶۵ زباله‌گرد از این تعداد دایمی و حرفه ای هستند، لذا از نیروی انتظامی خواسته‌ایم به آن دسته از خودروهای حمل زباله که بیش از ۲۰۰ کیلو بارگیری کرده باشند، اجازه خروج از شهر را ندهد.
وی افزود: اینکه در قانون بودجه سال ۹۶، تربت‌حیدریه شهر معین انتخاب شده است بدین معناست که اگر ما دارای تاسیسات بروز تفکیک زباله و کمپوست باشیم، قادر به پذیرش زباله از شهرستان‌های همجوار نیز خواهیم بود.
عضو شورای شهر تربت‌حیدریه گفت: بر اساس مفاد قرارداد، پیمانکار کنونی باید زباله را تبدیل به کمپوست می‌کرد، اما متاسفانه تاکنون نتوانسته است به تعهد خود عمل کند.
یوسف‌زاده با انتقاد از عملکرد شهرداری در ادوار گذشته، افزود: موضوع قراردادهای جمع‌آوری زباله، مجموعه‌ای از عملیات شامل تفکیک، جمع‌آوری و مدیریت در زباله‌گاه است که هر کدام سرفصلی جدا دارد و نیازمند عقد قرارداد با یک پیمانکار متخصص است.
زباله‌گاه تربت‌حیدریه با استانداردهای محیط زیست فاصله دارد
رییس اداره حفاظت محیط زیست تربت‌حیدریه نیز گفت: زباله‌گاه کنونی این شهر تا استانداردهای مورد نظر ما فاصله زیادی دارد، اما با توجه به مفاد قرارداد پیمانکار، توانسته تا حدودی به تعهدات خود عمل کند.
داوود نورمحمدی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: البته ایراد کار در متن قرارداد و نوع نگاه شهرداری در ادوار گذشته نهفته است که فاقد یک نگاه علمی و بروز به مدیریت پسماند بوده است.
وی گفت: این در حالی است که زباله از لحظه تولید تا جمع‌آوری، تفکیک، بازیافت و تولید فرآورده‌هایی چون کمپوست، هر کدام یک فعالیت تخصصی است و باید به یک شرکت متخصص و پیمانکار زبده واگذار شود.
نورمحمدی افزود: بر همین اساس اکنون شاهدیم که با وجودی که طبق ماده ۱۶ مدیریت پسماند، مراکز جمع‌آوری زباله حق خرید زباله از زباله‌گردها را ندارند و در صورت مشاهده، خودرو آنها توقیف و برابر مقررات با آنها برخورد می شود، اما همچنان این رویه ادامه دارد.