به گزارش ایرنا، همزمان با فصل برداشت محصولات زراعی از جمله گندم و جو و سایر محصولات در اراضی کشاورزی کاه و کلش بجای مانده در زمین‌ها توسط کشاورزان به آتش کشیده می‌شود که این امر علاو بر اینکه موجب آلودگی هوا و خطرات زیست محیطی و آسیبی به زمین می شود باعث آتش سوزی در مزارع کشاورزی دیگران خواهد شد که به مدد بادها می‌تواند با سرعت غیر قابل باوری حاصل تلاش یکساله کشاورزان را نابود کند.
علاوه بر این؛ همانطور که عامل سهل انگاری و خطای انسانی در وقوع آتش سوزی‌ها در مزارع و مراتع نقش دارد، نهادینه سازی فرهنگ رفتار صحیح افراد و کشاورزان در عرصه‌های طبیعی و جنگلی چه برای تفریح و تفرج و یا امور کشاورزی، قطعا بر کاهش وقوع چنین حوادثی اثرگذار است و باید به عنوان یک برنامه مهم از سوی دستگاه های مرتبط و مسوول دنبال شود.
سوزاندن پس‌چرا و کاه و کلش یکی از چالش‌های عمده محسوب می‌شود که خسارت‌هایی بسیاری به طبیعت و اراضی کشاورزی وارد می شود در حالی که با آموزش و اطلاع رسانی به موقع می توان کشاورزان را به این باور متقاعد کرد که به جای آتش زدن مزارع با شخم زدن، می توانند زمین خود را برای کشت دوم آماده کنند.
هر ساله به علت آتش زدن بقایای کشاورزی و در برخی موارد انتقال آن به زمینهای مجاور به ویژه جنگل و مرتع خسارت‌های جبران ناپذیری به محیط زیست و کشاورزی مناطق وارد می‌شود.
بنا بر گفته مدیرعامل آتش نشانی شهرداری خرم‌آباد، علت بروز حوادث این گونه حوادث علاوه بر عوامل عمدی، بی احتیاطی و یا وجود شیشه یا بطری در زمینهای کشاورزی است که بر اثر گرما و جذب حرارت خورشید منجر به بروز آتش سوزی می شود.
۱۵۰ هکتار از زمینهای کشاورزی لرستان دچار حریق شد
استاندار لرستان با بیان اینکه بیش از ۱۵۰ هکتار از زمینهای کشاورزی در چند روز اخیر دچار حریق شده است، تاکید کرد: کشاورزان نسبت به برداشت محصولات خود با قید فوریت اقدام کنند.
فرهاد زیویار در جلسه مدیریت بحران لرستان گفت: این زمین‌ها که دچار حریق شده اند، حاصل چند ماه زحمت، برنامه‌ریزی و سرمایه خانواده‌هایی بوده و در کنار این اتفاق، آسیب جدی به بخش کشاورزی استان نیز وارد شده است.
وی با اشاره به اینکه بارش‌های مناسب در پاییز، زمستان و ماه‌های ابتدایی بهار سال جاری، پوشش گیاهی مناسب در عرصه‌های طبیعی لرستان و گرم شدن هوا، ضریب خطر آتش‌سوزی را افزایش می‌دهد، اظهار کرد: این باعث می‌شود که با مسوولیت بیشتری نسبت به موهبتی که خداوند به استان و کشور داده است، قدم برداریم.
زیویار با اشاره به اینکه در زمان وقوع بحران باید از تمام ظرفیت‌های استان استفاده کرد، افزود: در آتش‌سوزی‌های اخیر در لرستان عمدتا بخش کشاورزی دچار حریق شده و جنگل‌ها آسیبی ندیده‌اند؛ اما ممکن است این بحران به صورت ادامه‌دار استان را در ۴۰ تا ۵۰ روز آینده تهدید کند؛ بنابراین باید نسبت به جنگل‌ها، مراتع و مزارع احساس مسوولیت داشت.
زیویار، اقداماتی همچون اطلاع‌رسانی و فرهنگ‌سازی، آموزش و شناسایی نقاط بحرانی را در پیشگیری از وقوع آتش‌سوزی در مزارع و عرصه‌های منابع طبیعی مؤثر دانست و افزود: در حال حاضر در استان، همه دستگاه‌های اجرایی کشوری و لشکری استان با امکاناتی که در اختیار دارند، موظف هستند، در این زمینه کمک کنند که این حوادث تکرار نشود و اگر تکرار شد در اسرع وقت نسبت به برطرف شدن آنها جلوگیری به عمل آید.
وی با بیان اینکه در اسرع وقت کشاورزان نسبت به برداشت محصولات خود با قید فوریت اقدام کنند، تأکید کرد: امکاناتی که در اختیار همه دستگاه‌های استان هستند در اختیار مدیریت بحران قرار بگیرد.
استاندار لرستان، گفت: با توجه به اینکه مقرر شده ماشین‌آلات آتش‌نشانی برای مقابله با آتش‌سوزی‌های احتمالی از مناطق سردسیر استان به مناطق گرمسیر استان منتقل شوند، بی‌توجهی و کم‌توجهی در این زمینه مردود است و هر کدام از این ماشین آلاتی که در شهرهای مورد نظر استقرار پیدا کرده‌اند مجاز نیستند بدون نظر رئیس مدیریت بحران شهرستان که بر عهده فرماندار است از منطقه خارج شوند.
شناسایی ۱۵۰ نقطه بحرانی مستعد حریق در لرستان
بنا بر گفته؛ معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری لرستان؛ ۱۵۰ نقطه بحرانی مستعد حریق در مناطق گرمسیری، مراتع و جنگل‌های استان شناسایی شده است، خشک شدن علفزارها در مراتع و جنگل‌ها مستعد آتش‌سوزی است، بنابراین باید اقدامات اولیه جهت پیشگیری از این حوادث انجام شود تا بتوان در کوتاه‌ترین زمان و با کمترین هزینه آن را مدیریت کنیم.
احمدرضا دالوند با اشاره به اینکه بارش‌های اخیر بستر مناسبی برای مدیریت و پیشگیری اطفای حریق ایجاد کرده است گفت: برای مدیریت و پیشگیری از اطفای حریق باید از تمامی امکانات دستگاه‌ها و ظرفیت‌ها استفاده کنیم.
وی پیشگیری و مدیریت اطفای حریق، استفاده از سازمان های مردم نهاد و تشکل‌های مردم نهاد را ضروری دانست و تاکید کرد: تیم‌های ویژه منابع طبیعی ۱۵۰ نقاط مستعد حریق در شهرهای گرمسیری را شناسایی کرده که بر اساس اولویت تمامی امکانات و تجهیزات مورد نیاز برای مدیریت بحران به این مناطق منتقل خواهد شد.
معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری لرستان بر لزوم برگزاری دوره‌های آموزشی و توجیهی برای پرسنل فعال در بخش مدیریت پیشگیری و اطفای حریق تاکید کرد و افزود: ارتقای دانش فنی و مهارتی باعث کارآیی نیروهای انسانی در مدیریت حوادث می‌شود.
آتشی که این روزها و هفته ها بر جان اراضی کشاورزی افتاده است در حالی است که بسیاری کشاورزان محصولات خود را بیمه نکرده اند، رییس جهاد کشاورزی لرستان در این خصوص در گفت و گو با رسانه های می گوید: هیچ کدام از کشاورزان محصولات خود را بیمه نکرده‌اند اما گزارش آتش سوزی و خسارات برای طرح، پیگیری و ارائه کمک و تسهیلات به خسارت دیدگان به مدیرکل بحران استانداری لرستان تنظیم و ارسال می‌شود.
سید عماد شاهرخی بیان کرد: کشاورزان باید محصولات خود را بیمه کنند تا در صورت بروز حوادث از مزایای آن بهره‌مند شوند.
تدابیر حفاظتی پیشگیری حریق
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان لرستان با اشاره به اتخاذ تدابیر لازم حفاظتی برای پیشگیری از وقوع آتش سوزی در عرصه‌های جنگلی و مرتعی در استان می گوید: با توجه به بارش‌های مناسب و پوشش گیاهی خوبی که عرصه‌های طبیعی دارا هستند و در پی گرم شده هوا، ضریب خطر آتش سوزی در این عرصه‌ها افزایش یافته که ضروری است تدابیر لازم در قالب اقدامات حفاظتی و پیشگیرانه برای جلوگیری و اطفاء به موقع آتش سوزی اتخاذ شود.
حسین میرزایی، افزود: به منظور واکنش سریع و به هنگام، نیروهای یگان حفاظت منابع طبیعی در تمامی شهرستان‌های استان بایستی با تجهیزات و امکانات به حال آماده باش در آمده تا در هنگام وقوع آتش سوزی‌های احتمالی سریعاً وارد عمل شوند.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان لرستان همکاری مردم در امر پیشگیری از آتش سوزی در عرصه های جنگلی و مرتعی را مهم دانست و گفت: اگر تجهیزات و امکانات موجود جوابگو نیست، بلافاصله به قید فوریت تمام تجهیزات لازم و جیره خشک خریداری و مشکلات خودرویی هرچه زودتر مرتفع و در اختیار کارکنان یگان حفاظت قرار گیرد.
وی مقوله اطلاع رسانی و فرهنگ سازی را در پیشگیری از وقوع آتش سوزی در عرصه های منابع طبیعی موثر دانست و یادآور شد: با عنایت به تأثیرگذاری رسانه ها در شکل دهی و جهت دهی افکار عمومی و تغییر نگرش ها، اطلاع رسانی می‌تواند در ارتقاء آگاهی عمومی و مشارکت مردمی در پیشگیری از وقوع هرگونه آتش سوزی در عرصه‌های منابع طبیعی تأثیرگذار باشد.
میرزایی بر بهره‌گیری از تمامی ظرفیت‌های درون سازمانی و برون سازمانی برای پیشگیری هرچه بهتر از عرصه‌های منابع طبیعی در مقابله با آتش سوزی تأکید و از عموم مردم درخواست کرد: هنگام مراجعه به عرصه‌های منابع طبیعی ضمن رعایت نکات ایمنی و پرهیز از روشن کردن آتش، در صورت مشاهده هرگونه آتش سوزی، فوراً مراتب را از طریق شماره تلفن ۱۵۰۴ و ۱۳۹ به یگان حفاظت منابع طبیعی استان اطلاع دهند.
۱۰ کانون آتش سوزی در مراتع بروجرد
بنا بر گفته رییس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری بروجرد؛ ۱۰ کانون آتش سوزی در مراتع شهرستان وجود دارد که اقدامات لازم برای پیشگیری از حریق در این مراتع انجام شده است.
یحیی کریمی افزود: کانون‌های آتش سوزی مراتع در شهرستان بروجرد عبارتند از تپه مولا، کبوترلان، بردبل، شیخمیری، ونایی، چغابل، دره گرگ، بید کلمه، ور کوه، و آبسرده می باشند. مهمترین عامل نابودی مراتع و جنگل ها آتش سوزی است، امسال به علت پوشش گیاهی خوب در مراتع احتمال آتش سوزی بسیار است.
رییس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری بروجرد گفت: آتش سوزی در مراتع هم به پوشش گیاهی آسیب می‌زند و هم جانداران را از بین می‌برد، آتش سوزی در مراتع ذخیره گاه‌های دام را نیز از بین می رود.
کریمی افزود: آتش سوزی در مراتع به صورت عمدی و غیر عمدی ایجاد می شود، از مهمترین عوامل آتش سوزی برافروختن آتش توسط گردشگران و خاموش نکردن آتش می باشد.
وی بیان کرد: در شهرستان بروجرد مراتع دارای پوشش "گون" است که در صورت آتش سوزی این گونه گیاهی موثر از بین می رود.
وی اضافه کرد: تجهیزات اطفا حریق در اداره منابع طبیعی آماده شده است، ایجاد آتش بر در مراتع آغاز شده و آموزش اطفا حریق به روستائیان که به مراتع نزدیکتر هستند شروع شده و گروههایی نیز از روستائیان با همکاری دهیاری‌ها تشکیل شده که در صورت حریق اطفا را آغاز کنند.
در شهرستان بروجرد بنا بر گفته مدیرعامل سازمان آتش نشانی بروجرد؛ امکانات و تجهیزات موتوری آتش نشانی بروجرد برای اطفا حریق مراتع کافی نیست، آتش نشانی بروجرد در اولویت اول اطفا حریق در مناطق شهری را دارد.
محمد غفاری می افزود: متاسفانه در بحث پیشگیری از آتش سوزی در واحدهای صنفی همکاری خوبی وجود ندارد و تذکرات را جدی نمی گیرند.
وی اظهار کرد: برای اطفا حریق در مراتع باید گروههای محلی و روستاییان و هلال احمر و بسیج نیز همکاری کنند.
آموزش اولویتی برای جلب مشارکت مردم در پیشگیری از حریق
از مهمترین دلایل سوزاندن عمدی کاه و کلش مزارع توسط کشاورزان، آماده سازی سریع مزرعه برای کشت بعدی و یا نابودی آفات به خصوص حشرات جوانه خوار در فصل بهار است در حالی که آتش موجب کاهش حاصلخیزی خاک، افزایش فرسایش آبی و بادی، نابودی میکرو ارگانیسم های مفید و زنده خاک، آلودگی هوا و زمین، برهنه شدن سطح خاک، کاهش نفوذ آب باران در زمین، ایجاد روان آبهای سطحی، افزایش تبخیر و نیاز به آبیاری بیشتر می‌شود.
کارشناسان منابع طبیعی بر این باورند که بقایای پس از برداشت منابع غذایی مفیدی برای کشت بعدی محصول است و در صنایع مختلف از جمله چوب و کاغذ، پرورش گل و گیاه (قارچ)، تولید انرژی و کشاورزی استفاده دارد یا به عنوان نهاده دامی ذخیره سازی شود، آموزش جامعه کشاورزان، توسعه صنایع تبدیلی در روستاها، پژوهش های کاربرد پذیر کردن بقایای کشاورزی و تقویت مشوق های دولتی از مهمترین اقدامات در زمینه کاهش آتش سوزی در مزارع خواهد بود.
آتش سوزی هایی که بعد از برداشت محصول صورت می گیرد باعث از بین رفتن حاصلخیزی خاک، نابودی عناصر مفید زنده خاک، انهدام بافت خاک، کاهش ظرفیت نگهداری آب، رطوبت خاک و خلاصه در یک کلام منجر به مرگ زمین و خاک خواهد شد.
با در نظر گرفتن اینکه کشاورزان بطور سنتی برای حاصلخیز کردن زمین‌ها کشاورزی خود به زمین هایشان کودهای حیوانی می دادند و یا بعضی دیگر از مردم از بقایای محصولات کشاورزی که قابل استقاده در خوراک دام‌ها نبوده مانند برگ‌های درختان کاه و علوفه‌های مازاد بر احتیاج خود را در مکان‌های از زمین دفن می کردند وتا بعد از چند ماه این مواد در محیط بدون اکسیژن هوا تجزیه و به نوعی از کود تبدیل شوند (که به کود برگ معروف هستند) و در مرحله بعدی این کود را به زمینهای کشاورزی خود اضافه می کردند تا زمین های آنان حاصل خیز شود با ایده گرفتن از همین روش سنتی می توان کشاورزان را متقاعد کرد که می توانند به جای آتش زدن، ساقه های باقی مانده را با شخم زدن با خاک مخلوط کنند تا با گذشت چند ماه آنان تبدیل به کود برگ شوند که برای سال آینده کشاورزی مفید است.