به گزارش خبرنگار گردشگری ایرنا، وقتی در سفر به یک بطری آب، یک وعده غذای گرم، کمی استراحت و یک لیوان چای نیاز داریم، وقتی در چندصد کیلومتری شهر در جاده چراغ قرمز بنزین روشن می‌شود، وقتی رانندگی طولانی در جاده‌ای سخت، توان ادامه راه را می‌گیرد، وقتی تغییرات ناگهانی آب‌وهوا ادامه سفر را برای شما و همسفران پرخطر می‌کند، وجود یک مجتمع گردشگری بین‌راهی، یک جایگاه سوخت، یک استراحتگاه حتی، یک چایخانه و رستوران تمیز و دنج، غنیمت و کیمیا است. مجموعه‌ای که بتواند گرد خستگی تا اینجای سفر را با فقط چند ساعت توقف و استراحت از شما و همسفران بگیرد و انرژی مضاعف بدهد تا سفر را تا اولین شهر سر راه و حتی مقصد نهایی ادامه دهید.
قطعا برای شما هم پیش آمده که در مسیر جاده در سفر یکی از نیازهای ضروری که گفته شد ایجاد شود و از هر تابلوی جاده که عبور می‌کنید با دقت تمام حتی بلند می‌خوانید، «تا مجتمع گردشگری بین راهی یک کیلومتر»؛ در این شرایط یک پیام امیدبخش دریافت کرده‌اید و تا حدودی همسفرانتان آرام می‌شوند و اگر کودکی در ماشین داشته باشید او خوشحال تر از همه شما خواهد بود و متر به مترِ جاده را می‌شمارد تا به توقفگاه مورد نظر برسید، مجموعه‌ای که از ظاهرش هم مشخص است که اینجا می‌توانید ساعات و دقایقی را استراحت و مایحتاج برای ادامه سفر را تامین کنید.
اساسا مجتمع‌های بین‌راهی به‌منظور ارائه خدمات رفاهی و نیازهای اولیه مسافران از قبیل سرویس بهداشتی، غذاخوری، رستوران، نمازخانه، جایگاه سوخت و ساخته می‌شوند. در کنار اینها مجتمع‌های بین‌راهی این مزیت را دارند که از پراکندگی واحدهای خدماتی در مسیرهای پرتردد جلوگیری می کنند که منجر به افزایش ایمنی سفرهای جاده‌ای می‌شوند.
در ادبیات به ظاهر مدرن شده صنعت گردشگری، «بین‌راهی‌ها» خیلی جدید نیستند، بلکه به قدمت خود سفر و گردشگری قدمت دارند، اگر چه ظاهر مدرن به خود گرفته‌اند و خدمات بیشتری ارائه می‌کنند، اما مدلی از چاپارخانه‌ها و کاروانسراها هستند، اولین مجتمع خدمات‌دهی بین‌راهی، چاپارخانه‌هایی بودند که وظیفه خدمات‌دهی به پیک‌های حکومتی برای انتقال پیام‌ها و امورات مملکتی را داشتند. در دوره هخامنشیان نیاز خدمات‌دهی به کاروانهای بازرگانی نیز مورد توجه قرار گرفت و در این دوران کاروانسراها، با تغییر در چاپارخانه ها، پا به عرصه جاده‌ها گذاشتند.
فعالیت ۸۷۵ مجتمع گردشگری بین‌راهی در کشور
محمد گنج‌خانلو در گفت‌وگو با خبرنگار گردشگری ایرنا درباره فعالیت مجتمع‌های گردشگری رفاهی بین‌راهی اظهار داشت: در حال حاضر بیش از ۳ هزار و ۶۰۰ واحد خدمات رفاهی در سطح کشور داریم، که حدود ۸۷۵ مجتمع گردشگری در سطح جاده‌ها داخل شهرها فعالیت می‌کنند. بر اساس آمار بعد از مهمان‌پذیرها، بیشترین تعداد متعلق به مجتمع های گردشگری و خدمات رفاهی است که جامعه بزرگی از فعالان و سرمایه گذاران، شاغلان را در این بخش نشان می‌دهد و لازم است از نظر سیاست‌گذاری حمایتی و تشویقی به این بخش از صنعت گردشگری بیشتر توجه شود.
بعد از مهمان‌پذیرها، بیشترین تعداد متعلق به مجتمع‌های گردشگری و خدمات رفاهی است که جامعه بزرگی از فعالان و سرمایه‌گذاران، شاغلان در این بخش نشان می‌دهدرئیس هیات موسس جامعه کشوری مجتمع‌های گردشگری و خدمات رفاهی بین‌راهی گفت: خدماتی که واحدهای بین‌راهی به ویژه در محورهای مواصلاتی ارائه می‌شود، به جز تامین نیازهای مسافران در افزایش سطح ایمنی و امنیت و دسترس‌پذیری خدمات برای آرامش مسافران و گردشگران بسیار موثر است.
گنج‌خانلو نبودِ زیرساخت لازم مهمترین مشکل و مانع برای توسعه مجتمع‌های گردشگری بین‌راهی دانست و افزود: به دلیل نوع خدماتی که مجتمع‌ها در فواصل دور از شهر به مسافران و گردشگران می‌دهند، گاهی در وسط بیابان گاهی در مناطق کوهستانی، به دلیل نبود امکانات، هزینه تامین و ارائه خدمات نسبت به داخل شهر افزایش می‌یابد.
وی گفت: هتل‌های یک تا سه ستاره از پرداخت مالیات بر ارزش‌افزوده معاف هستند، اما مجتمع‌های بین‌راهی به رغم استحقاق و ضرورت از این امتیاز برخوردار نیستند، بسیاری از مراکز بین‌راهی در نقاط مرزی در جنوب و غرب کشور، هر چه از مرکز دورتر می‌شوند به خاطر نوع مشتری این نوع مالیات را از آنها دریافت نمی‌کنند، اما در محاسبات مالیاتی باید پرداخت کنند، این مساله را با متولیان حوزه گردشگری مطرح کردیم این معافیت نقاط قوت و امید برای فعالیت مدیران مجتمع‌های بین‌راهی است.
قبل از نسخه‌پیچی دغدغه‌ها را بشنوید
گنج‌خانلو درباره سطح خدمات مجتمع‌های بین‌راهی در محورهای مواصلاتی اظهار داشت: سطح خدمات در هر محوری متفاوت است، اما اصول واستاندارد دارد که از همان شروع کار و سرمایه‌گذاری باید رعایت شود، مثلا ایجاد جایگاه سوخت ملزم به رعایت استانداردهای شرکت ملی پخش فراورده‌های نفتی است، تا ایجاد نشود و رعایت نشود، اصلا اجازه بهره‌برداری داده نمی‌شود.
وی گفت: پذیرایی از گردشگران و مسافران هم دارای ضوابط و اصولی است، وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی و سازمان ملی استاندارد جلساتی را آغاز کرده‌اند تا این نوع استاندارد هم تدوین شود، البته نیاز است برای تدوین این استاندارد کارشناسان باید از نزدیک فعالیت مجتمع‌ها را ببینند دغدغه‌های مدیران و سرمایه‌گذاران این واحدهای گردشگری را بشنوند و لمس کنند و بعد نسخه بپیچند.
محور کرمان- هرمزگان در ۱۷۰ کیلومتری هیچ امکانات بین‌راهی ندارد
گنج‌خانلو گفت: بیشترین مراکز و مجتمع‌های گردشگری و رفاهی به نسبت دوری و نزدیکی استان با پایتخت پراکندگی و تراکم دارند، تعداد این واحد در مسیر تهران به قزوین، قم، البرز و سمنان تقریبا اشباع است، هر چه فاصله بیشتر شود و به سمت استان‌های مرزی و جنوبی می‌رویم، این تراکم و تعداد کمتر می‌شود.
از استان کرمان به سمت هرمزگان در فاصله ۱۷۰ کیلومتری هیچ امکانات بین‌راهی وجود ندارد، هر چه از مرکز دورتر می‌شویم، تعداد مجتمع‌های بین‌راهی کمتر و فاصله بین آنها بیشتر می‌شودوی افزود: گردشگری که از تهران به اصفهان می‌رود و گردشگری که از کرمان به هرمزگان می‌رود این تفاوت را کاملا درک می‌کند که تعداد مجتمع‌های بین‌راهی به شدت کاهش دارد، از استان کرمان به سمت هرمزگان در فاصله ۱۷۰ کیلومتری هیچ امکانات بین‌راهی وجود ندارد، در خراسان جنوبی و سیستان بلوچستان این کمبود بیشتر است، هر چه از مرکز دورتر می‌شویم، تعداد مجتمع‌های بین‌راهی کمتر و فاصله مجتمع‌ها بیشتر می‌شود
گنج‌خانلو تاکید کرد: برنامه هفتم پیش روی ماست، امیدواریم که اکنون که به صنعت گردشگری در این برنامه توجه شده است، مجتمع‌های بین راهی مورد حمایت ویژه قرار بگیرند تا بتواند جذب سرمایه شود و سرمایه‌گذار رغبت کند.
رئیس هیات موسس جامعه کشوری مجتمع‌های گردشگری و خدمات رفاهی بین‌راهی تصریح کرد: مجتمع‌های گرشگری بین‌راهی در مناطق کمترتوسعه یافته که اتفاقا جاذبه‌های گردشگری و میراث‌فرهنگی شگفت‌انگیزتری هم دارند، یک ظرفیت خالی برای سرمایه‌گذاری است. این ظرفیت نیازمند حمایت دولت و ارائه بسته‌های تشویقی از اعطای زمین، تسهیلات کم‌بهره و بلندمدت، معافیت‌های مالیاتی و بیمه کارفرما است. گام مهم ایجاد زیرساخت است و می‌طلبد دولت برای تکمیل کریدورهای اقتصادی (مانند شمال- جنوب یا جاده ابریشم) از توسعه مجتمع‌های بین‌راهی در این محورها حمایت ویژه داشته باشد.