آیین علم بندان در غروب آخرین روز ماه ذی‌الحجه برگزار می‌شود و برای اجرای هرچه باشکوه‌تر این آیین سادات و بزرگان مقابل مسجد گرد هم می‌آیند و بر تیر چوبی به ارتفاع سه تا پنج متر پارچه‌های سیاه و سبز آویز می‌کنند.
علم مهم‌ترین وسیله در اجرای مراسم عزاداری به شمار می‌رود و مردم در نقاط مختلف استان هر یک از علم‌ها را به نشانه امام حسین (ع) و اصحابش نامگذاری کرده و هر علم را نمادی از آن شخصیت می‌پندارند.
این مراسم که در فهرست میراث معنوی کشور ثبت شده، طبق روال هر سال در بیرجند عصر آخرین روز ذی‌الحجه از هیات حسینی به طرف هیات رضوی و سپس هیات محبان الزهرا (س) این شهر برگزار شد.