به گزارش گروه علم و آموزش ایرنا، جهاد دانشگاهی از حدود چهارده سال پیش تصمیم گرفت به جای ساخت قطعه و دستگاه به حوزه ساخت سیستم‌ها ورود پیدا کند. طراحی و تولید دکل‌های حفاری، الکتروفیلترها و سیستم های مورد نیاز صنعت ریلی به خصوص سیستم رانش از جمله اهدافی بود که جهاد برای رهایی کشور از واردات آنها برنامه هایی را تدوین و عملیاتی کرد.
در ابتدا برای مقابله با مشکلات و کمبودهای موجود، قرار بر این شد که به جای ساخت تجهیزات در داخل، کار به شکل مشترک با شرکت‌های صاحب‌نام خارجی جلو برود و توافقاتی نیز در این زمینه با برخی شرکت ها انجام شد. اما با گذشت زمان و اعمال تحریم ها و افزایش فشارهای سیاسی و به تبع آن، خروج شرکت‌های خارجی از ایران، شرایطی در کشور ایجاد شد تا به توانمندی جوانان داخلی اعتماد شود و به این ترتیب اجرای پروژه به صورت کاملا داخلی و بومی آغاز شد.
نخستین گام در اجرای پروژه طراحی و ساخت سیستم رانش مترو، تهیه طرح مفهومی سیستم رانش قطار مترو بود. با تکمیل این بخش و اخذ تأییدیه طراحی مفهومی از کارگروه واگن ملی، قرارداد ساخت سیستم رانش با کارگروه قطار ملی نهایی و طراحی و ساخت اجزا و قطعات سیستم رانش مطابق با مشخصات فنی اولیه شروع شد.
در همه پروژه‌ها در سطح دنیا مرسوم است که برخی از قطعه‌ها از خارج تهیه می‌شود. در پروژه سیستم رانش مترو به دلیل اینکه امکان تولید برخی از قطعه‌ها مانند نیمه‌هادی‌ها یا آی‌سی (IC) در مقیاس اقتصادی در کشور وجود نداشت، قطعه‌های مورد نیاز از خارج تهیه شدند. زمانی که به جای یک تجهیز، قطعه خریداری می‌شود، قیمت تمام شده کاهش پیدا می‌کند. در پروژه سیستم رانش مترو، طراحی و ساخت ۸۵ درصد قطعات و تجهیزات را سازندگان و تامین کنندگان داخلی بر عهده داشتند و ارزبری برای تهیه برخی قطعه‌ها تنها ۱۵ درصد بود؛ بنابراین می‌توان گفت که سیستم رانش نصب شده در قطار ملی، کاملا تولید داخل بوده و با تکیه بر توان دانشی متخصصان جهادگر به مرحله اجرا رسیده است.
سیستم رانش قطار مترو که در مجموعه جهاد دانشگاهی علم و صنعت طراحی و ساخته شده است، مجموعه‌ای شامل ۲۰ دستگاه موتور ترکشن، ۲۰ دستگاه گیربکس، ۱۰ دستگاه سیستم کنترل دور موتور (MCM)، ۴ دستگاه تغذیه کمکی (ACM) است که تغذیه فن‌ها، روشنایی، سیستم کنترل قطار، کامپیوترها و تجهیزات اطلاع رسانی مسافر را برعهده دارند، همچنین دارای یک ست کامل سیستم نظارت و کنترل قطار (TCMS) است.
مجموعه این تجهیزات سخت‌افزاری در کل قطار توزیع شده و اطلاعات موتورها، گیربکس‌ها، سیستم کنترل دور موتورها و تغذیه جانبی را جمع‌آوری و به واحد کنترل قطار ارسال می‌کنند تا خروجی لازم برای تک تک اجزای قطار پس از پردازش تمامی داده های ورودی و مشخصات درخواستی راهبر قطار ارائه شود.
این سیستم رانش برای یک قطار هفت واگنه با شتاب ۱.۱ متر بر مجذور ثانیه (رسیدن از سرعت صفر به حداکثر سرعت در ۲۰ ثانیه)، با حداکثر سرعت قطار ۸۰ کیلومتر بر ساعت است و برای خطوط متروی تهران طراحی شده است. ۵ واگن این قطار دارای سیستم محرکه و ۲ واگن تریلر هستند که همراه با واگن‌های دیگر کشیده می‌شوند.
این سیستم کنترل، مقاوم در خرابی بوده و حتی در صورت قطع یک مسیر داده، مسیر موازی دیگری برای ادامه کار داشته و همچنان به کار خود ادامه می‌دهد، یعنی افزونگی (Redundancy) این سیستم ۱۰۰ درصد است.
حال پس از گذشت این زمان، حسن مسلمی نائینی رییس جهاد دانشگاهی در خصوص آخرین وضعیت ساخت سیستم رانش قطار مترو توسط این نهاد انقلابی می گوید که این پروژه تقریبا تمام مراحل نیمه صنعتی، تست و آزمایش خود را به اتمام رسانده است و به زودی وارد فاز تولید انبوه می شود.
مسلمی نائینی در آستانه فرارسیدن چهل و سومین سالگرد این نهاد انقلابی با حضور در خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) ضمن دیدار و گفت و گو با «علی نادری» مدیرعامل و بازدید از بخش های مختلف این رسانه، در میزگردی به تبیین پیشرفت ها، دغدغه ها، مشکلات و دستاوردهای این مجموعه دانش پایه به ویژه ساخت سیستم رانش قطار مترو پرداخت.
بخش اول این میزگرد تحت عنوان "واگذاری ۴ ماموریت مهم برنامه هفتم توسعه به جهاد دانشگاهی" تقدیم مخاطبان شد و در بخش دوم این میزگرد مسائل و موضوعات مختلف از جمله آخرین وضعیت ساخت سیستم رانش قطار مترو در جهاد، برنامه جهاد دانشگاهی برای ارتباط هرچه بیشتر با بخش خصوصی، چگونگی حمایت و استفاده از توان نخبگان و آخرین وضعیت پیشرفت اجرای ۴۱ طرح فناورانه جهاد دانشگاهی از زبان مسلمی نائینی اطلاع رسانی می شود.
سیستم رانش قطار مترو یک گام تا تولید انبوه
رییس جهاد دانشگاهی در پاسخ به پرسش ایرنا در خصوص آخرین وضعیت ساخت سیستم رانش قطار مترو توسط این مجموعه گفت: این پروژه تقریبا تمام مراحل نیمه صنعتی و تست و آزمایش خود را به اتمام رسانده است.
مسلمی نائینی افزود: در حال حاضر قرار شده یک شرکت مشترک بین سه مجموعه معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری، شهرداری تهران و جهاد دانشگاهی برای تولید انبوه آن شکل گیرد.
وی در عین حال با بیان اینکه، تولید انبوه این سیستم رانش قطار نیازمند تامین بودجه بیشتر و کارفرمایی بود که پروژه را تقبل کند، افزود: متقاضی این فناوری شهرداری تهران است و به صورت مشترک دنبال این هستیم که به واسطه تاسیس یک شرکت آن را به تولید انبوه برسانیم.
رئیس جهاد دانشگاهی با بیان اینکه، مسئولیت هر سه مجموعه برای بهره‌برداری هرچه سریعتر این پروژه ملی مشخص شده است، گفت: با تاسیس این شرکت شهرداری تهران حداقل ۶۳۰ واگن برای ساخت سفارش خواهد داد.
جهاد دانشگاهی متحول می‌شود
رئیس جهاد دانشگاهی در ادامه با بیان اینکه، به طور معمول هر مسئولی که وارد یک دستگاه اجرایی می شود، ممکن است پس از ارزیابی شرایط موجود برنامه متحولانه برای آن مجموعه ارائه کند، تصریح کرد: در جهاد نیز به محض ورود احساس کردم این مجموعه نیازمند برنامه تحولی است.
مسلمی نائینی افزود: بر همین اساس نیز یک عده از متخصصان حوزه علم مدیریت و سایر علوم مختلف از جمله علوم اجتماعی تربیتی و سیاسی را دورهم جمع کردیم و از آنها خواسته ایم که با کمک مدیران جهاد برای جهاد دانشگاهی یک برنامه تحولی تدوین کنند.
وی با اشاره به تغییرات بسیار گسترده در بخش های مختلف جامعه تاکید کرد: در این شرایط جهاد دانشگاهی به طور حتم نمی تواند با رویکرد قبلی خود کار را پیش ببرد و باید رویکردها را تغییر دهیم؛ بنابراین در حال حاضر در حال نگارش و تدوین این برنامه تحولی هستیم و امیدواریم نهایی شود و بتوانیم بر اساس یک نقشه راه جدید حرکت را ادامه دهیم.
مسلمی نائینی اظهار داشت: البته در طول همین ۶ ماه اخیر که این برنامه در حال تدوین است، اقدامات متعددی از جمله حفظ و ارتباط بیشتر با سرمایه انسانی موجود در جهاد و واحدهای زیرمجموعه آن انجام شده است.
به گفته وی، با این اقدام و ارتباط موثر ایجاد شده با بدنه جهاد، صاحبان ایده به راحتی مراجعه می کنند و پیشنهادات و نظرات خود راجع به بهبود و توسعه هرچه بهتر ماموریت های جهاد در بخش های مختلف را ارائه می دهند.
حمایت از نخبگان
یکی از برنامه های جدی جهاد دانشگاهی در دور جدید مدیریتی حمایت هرچه بیشتر از نخبگان و ایده پردازان کشور در هر نقطه کشور است.
رئیس جهاددانشگاهی با اشاره به سخنان تعدادی از نخبگان در حضور رهبر معظم انقلاب و گله مندی آنها از اینکه نمی توانند ایده های خود را عملیاتی کنند، افزود: یکی از برنامه های ما ارتباط گرفتن با این افراد و دعوت آنها به جهاد دانشگاهی است چراکه آنها از یک پتانسیل بالایی برخوردارند.
مسلمی نائینی یکی دیگر از برنامه های جهاد دانشگاهی برای حمایت از ایده پردازان و نخبگان کشور را حضور در انواع و اقسام برنامه ها و نمایشگاه های مربوط به دانش آموزان نخبه و شناسایی طرح ها و نقطه نظرات آنها ذکر کرد و گفت: بر اساس اساسنامه فعلی جهاد وظیفه جهاد دانشگاهی حمایت از نخبه های مقطع دبیرستان است و ما این موضوع را به بنیاد ملی نخبگان نیز اعلام کرده ایم.
وی همچنین از برگزاری جلسات با معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان به منظور اعلام آمادگی جهاد دانشگاهی برای حمایت و توانمندسازی نخبگان داخلی و ساکن خارج از کشور خبر داد و افزود: نخبگان ایده های خاص دارند اما برای اینکه بتوانند سریعا طرح خود را به محصول تبدیل کنند، با مشکل مواجه هستند.
رییس جهاد دانشگاهی با اشاره به تجارب فعالیت خود در یک شرکت دانش بنیان و اینکه این شرکت ها با بسیاری از مسائل و مشکلات مواجه هستند، تاکید کرد: به طور حتم نباید از نخبه انتظار داشت که یک شرکت فناور راه اندازی کند و به سرعت هم ایده خود را به محصول تبدیل کند و آن را به بازار ارائه کند.
وی گفت: ما در جهاد دانشگاهی می توانیم فضای کار و یک سری امکانات اولیه برای ایده پردازان و نخبگان فراهم کنیم، با آموزش های لازم به کار آنها سرعت دهیم و حتی اگر قصد راه اندازی شرکت یا مراکز تحقیقاتی داشته باشند، متخصصان خبره جهاد به آنها در تولید و حتی تجاری سازی محصول کمک خواهند کرد.
مسلمی با تاکید بر اینکه، تجربه جهاد دانشگاهی در حوزه نوآوری و حمایت از فناوران از همه سازمان ها و نهادها و دستگاه های کشور بیشتر است، افزود: جهاد دارای تجارب ارزنده ای در راه اندازی مراکز نوآوری و تحقیقاتی بسیار ارزشمند در بخش های مختلف صنعت، کشاورزی، دام، ساخت دارو، حوزه سلول های بنیادی و همچون مرکز تحقیقاتی بزرگی همچون رویان است و نخبگان می توانند از این مراکز تحقیقاتی و حتی صنعتی بازدید کنند و به تجارب خود بیافزایند.
تدوین یک برنامه منسجم برای استفاده از توان بخش خصوصی
رئیس جهاد دانشگاهی در این میزگرد با اشاره به اینکه، یکی از دغدغه های فعلی این مجموعه بهره گیری هرچه بیشتر از امکانات مختلف و توان جهاد دانشگاهی است، افزود: یک کار اصلی که ما باید انجام می دادیم این است که باید مقرراتی را در جهاد تدوین می کردیم تا مشخص شود که چطور از دارایی های فنی، فضا و بخش خصوصی استفاده کنیم.
مسلمی در ادامه، از تدوین برنامه ای برای استفاده هرچه بیشتر از توان و سرمایه گذاری بخش خصوصی خبر داد و گفت: با تصویب آیین نامه این برنامه در هیات امنای جهاد دانشگاهی در روز نهم مرداد، اقدامات اجرایی لازم در این زمینه آغاز خواهد شد.
مسلمی افزود: البته پیش از این مقرراتی در این خصوص نداشتیم و در حال حاضر برنامه ای برای چگونگی ارتباط با بخش خصوصی تدوین کرده ایم که قرار است مقررات مربوط به آن در جلسه نهم مردادماه هیات امنای جهاد دانشگاهی به تصویب برسد.
وی با تاکید بر اینکه، زمینه های فراوانی برای همکاری جهاد دانشگاهی و بخش خصوصی وجود دارد، گفت: جهاد دانشگاهی بر اساس شیوه نامه تدوین شده توسط هیات امنای این مجموعه استفاده از توان بخش خصوصی را کلید خواهد زد.
رئیس جهاد دانشگاهی گفت: جهاد دارای مراکز درمانی است که مدت ها است نیمه کار رها شده و تکمیل این مراکز را می توانیم با بخش خصوصی به اشتراک بگذاریم یا اینکه ایده هایی در جهاد است که نیازمند سرمایه گذار بخش خصوصی است و می شود به کمک مردم این ایده ها را نهایی و به بهره برداری رساند.
تشکیل یک حساب مرکزی برای شناسایی دقیق تعاملات مالی
رییس جهاد دانشگاهی در پاسخ به پرسشی مبنی میزان حجم مبادلات سالانه این مجموعه در حوزه اقتصادی نیز با بیان اینکه، جهاد در حال حاضر دارای حدود ۱۲۰ واحد بزرگ فعال است که در حال تعامل با بخش های دولتی و خصوصی است، گفت: حجم این مبادلات با مراکز مختلف جمع آوری نشده و نیازمند یک ساماندهی دقیق است.
مسلمی نائینی با اشاره به ایجاد یک حساب مرکزی در جهاد دانشگاهی برای بررسی دقیق هزینه ها، درآمدها و همچنین مبالغ قراردادهای این مجموعه با ارگان های مختلف دولتی و بخش خصوصی افزود: با تشکیل این حساب مرکزی عدد دقیق حجم مبادلات سالانه جهاد مشخص می شود و در یکسال آینده میزان تعاملات مالی و حجم مبادلات جهاد با مراکز مختلف دولتی و بخش خصوصی مشخص خواهد شد.
مراکز آموزشی جهاد دانشگاهی تجمیع می‌شوند
رئیس جهاد دانشگاهی در ادامه این میزگرد با بیان اینکه، این مجموعه در حال حاضر دارای دو دانشگاه بزرگ غیرانتفاعی شامل علم و فرهنگ در تهران و همچنین دانشگاه علم و هنر در یزد است، افزود: حدود ۱۶ هزار دانشجو در این دو دانشگاه مشغول به تحصیل هستند.
مسلمی نائینی با اشاره به وجود ۳۷ مرکز علمی و کاربردی وابسته به سازمان جهاد دانشگاهی در کل کشور تصریح کرد: حدود ۲۴ هزار دانشجو نیز در این مراکز آموزشی مشغول به تحصیل هستند ضمن اینکه جهاد دارای ۶ موسسه غیرانتفاعی در استان های مختلف از جمله خوزستان، اصفهان، مشهد و همدان است.
وی با اشاره به تاکیدات وزارت علوم برای تجمیع این مراکز آموزشی وابسته به جهاد دانشگاهی گفت: ما هم به دنبال این هستیم که این مراکز آموزشی را تجمیع کنیم و این مجموعه ها به منظور خدمات رسانی بهتر به جوانان جویای تحصیل، تبدیل به یک مرکز آموزشی متمرکز البته با ایجاد شعب در استان های مختلف می شوند.
آخرین وضعیت ۴۱ طرح فناورانه جهاد دانشگاهی
رئیس جهاد دانشگاهی در ادامه در پاسخ به سوالی در خصوص آخرین وضعیت پیشرفت ۴۱ طرح فناورانه که در سال ۱۳۹۹ اعتباری بالغ بر ۳۰ میلیون یورو توسط صندوق توسعه ملی به آن اختصاص داده شده است، گفت: تعدادی از این طرح ها به اتمام رسیده و حتی به فروش رفته اند.
مسلمی افزود: البته تعداد این طرح ها ۷۰ طرح است که چندین طرح هم به دلیل نبود شرایط لازم و لوازم مورد نیاز از دور خارج شده اند.
رئیس جهاد دانشگاهی اظهار داشت: از تعداد ۷۰ طرح هفت تا هشت طرح و به عبارتی حدود ۱۰ درصد این طرح ها از دستورکار جهاد خارج شده و دیگر پیگیری نمی شوند.
گفت‌وگو از: ناهید شفیعی و یوسف درویشی