به گزارش ایرنا، آسمان خراسان شمال باز هم صحنه معرکه گیری ریزگردها شده و کیفیت هوا را ناسالم و همراه با تابستان داغ، فضایی بی کیفیت را برای نفس کشیدن فراهم کرده است.
جنبش ریزگردها هر از چند گاهی هوای استان را خاکی و گردو خاک بر پا می کند، همین ۲ هفته گذشته بود که ۲۰ نفر ناشی از پدیده ریزگردها راهی بیمارستان و مراکز درمانی استان شدند.
امروز هم هوای استان برای دومین روز پیاپی در چرخه ناسالم قرار گرفته است و داستان تکراری از منزل خارج نشوید و آب بنوشید باز هم در فضای مجازی تکرار می شود.
شاخص کیفی هوای بجنورد از صبح امروز با عدد ۱۵۵ روند رو به افزایشی به خود گرفته است و ارقامی که در تابلو نقش می بندد حکایت غم انگیز و بحرانی از کاهش کیفیت هوا دارد و باز هم انگشت شماتت به سمت صحرای قره قوم کشور ترکمنستان، خشکسالی و فعالیت سنگ شکن ها رفته است ولی در این شرایط راه مقابله با این بحران که در سال های اخیر تکراری شده است، چیست؟
ریزگردها چگونه در خراسان‌شمالی شکل می‌گیرند؟
«ریزگرد» یک پدیده جوی است که در آن گردوغبار، دود و ذرات خشک موجود در هوا، شفافیت آسمان را می‌گیرند و هنگامی که از دور دیده می‌شود و بسته به جهت دید، این پدیده مه‌مانند می‌تواند رنگ مایل به آبی یا قهوه‌ای داشته باشد.
بنابراین می‌توان گفت که ریزگردها در ایران هم ناشی از گردو غبار و هم ناشی از دود و ذرات خشک موجود در هواست. در واقع زمانی‌که خاک میزان رطوبت خود را از دست بدهد بسیار سبک شده، با کوچک‌ترین وزش باد در هوا معلق می‌شود. بدین ترتیب می‌توان گفت که دلیل نخست در ایجاد ریزگردها، خشکسالی و خشکی تالاب‌ها و دریاچه‌هاست.
عوامل زیادی در کاهش کیفیت هوای این روزهای خراسان شمالی دخیل هستند ولی ریزگردها عامل اصلی را تشکیل می دهند.
معاون نظارت و پایش اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان شمالی در مورد عوامل آلودگی هوا در استان گفت: علت کاهش کیفیت هوا و آلودگی هوای بجنورد ریزگرد ها و گرد و غبار در آسمان است، در این شهر منابع گازی سهم بسیار کمتری در آلایندگی هوا دارد.
حسین هراتی کانون های گرد و غبار در داخل و کشور همسایه را عامل ریزگردها دانست و تصریح کرد: زمین های کشاورزی رها شده در جنوب استان و دشت قره میدان در مانه و سملقان از منابع تولید گرد و غبار در استان است همچنین دشت قره قوم در کشور همسایه ترکمنستان از دیگر کانون های ریزگردها محسوب می شود.
وی افزود: کاهش بارندگی و وقوع خشکسالی ها، رها شدن زمین های کشاورزی بعد از برداشت محصول، کاهش دبی رودخانه ها و یا خشک شدن بستر آن، پایین آمدن سطح آب سدها، از بین رفتن مراتع و فضای سبز به دنبال چرای بی رویه دام باعث تغییر در بافت خاک شده که با وزش باد گرد و غبار برخاسته از این مناطق به آلودگی هوا دامن می زند.
این کارشناس با اشاره به مطالعاتی که سازمان محیط زیست در خصوص منشاء یابی گرد و غبار در استان انجام داده است اضافه کرد: در جنوب استان حدود ۲۰۰ هزار هکتار کانون گرد و غبار در تولید مستقیم گرد و غبار دخیل است که در حوزه اسفراین، گرمه و جاجرم حدود ۱۵ هکتار جزو مناطق بحرانی محسوب می شود و مستعد تولید گرد و غبار است.
وی با بیان اینکه سهم سنگ شکن ها و کارخانه ها در تولید گرد و غبار و آلایندگی هوای بجنورد ۱۵ تا ۲۰ درصد برآورد می شود خاطرنشان کرد: تخریب ساختمان ها، ساخت و سازهای جدید، وجود معابر خاکی در سطح شهر باعث ایجاد گرد و غبار بیشتر در سطح شهر می شود.
راهکار مقابله با این پدیده چیست؟
مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان شمالی در ادامه درباره راهکارهای کاهش میزان گرد و غبار گفت: مدیریت چرای دام، جلوگیری از قطع درختان، جلوگیری از تخریب مراتع و کاشت درختان مقاوم به خشکسالی در مناطق بحرانی برای حفاظت از خاک می تواند در کاهش میزان گرد و غبار موثر باشد اما به دلیل تغییرات اقلیم و کاهش بارندگی نمی توان انتظار داشت که مشکل تولید گرد و غبار در استان کاملا مرتفع شود.
رضا شکاریان درباره اقدامات سازمان حفاظت محیط زیست در کاهش میزان آلایندگی صنایع ادامه داد: تعطیلی برخی صنایع در روزهایی که میزان آلودگی بالاست کمک قابل توجهی در کاهش میزان آلاینده ها می کند، همچنین برای کاهش گرد و غبار از احداث صنایعی نظیر سنگ شکن در نزدیکی یا حریم شهر جلوگیری می شود، سنگ شکن ها مکلف به استفاده از مه پاش و مصالح مرطوب هستند و رعایت آن از دیگر راهکارها در این زمینه است.
وی درباره نظارت بر آلایندگی صنایع بیان کرد: مانیتورینگ صنایع فعال در استان به صورت برخط و ادواری انجام می شود. صنایع فوق ملزم به استفاده از فیلتر های تصفیه کننده هستند، در صورت مشاهده تخلف و افزایش میزان آلایندگی به این واحدها هشدار های لازم داده خواهد شد و در صورت تخلف علاوه بر اینکه نام آنها در لیست صنایع آلاینده قرار خواهد گرفت.
مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان شمالی در ادامه با اشاره به اینکه سرانه فضای سبز در وضعیت استاندارد در شهرهای بالای ۵۰ هزار نفر، ۱۵ متر مربع است گفت: سرانه فضای سبز استان پی تبدیل باغات و قطع درختان سطح شهر برای ساخت ساختمان های جدید کاهش یافته است که خود دلیلی برای افزایش آلودگی است.
براساس این گزارش در شاخص سنجش هوا وضعیت صفر تا ۵۰ هوای پاک، ۵۱ تا ۱۰۰ هوای سالم، ۱۰۱ تا ۱۵۰ ناسالم برای گروه های حساس، ۱۵۱ تا ۲۰۰ ناسالم برای تمام گروه های سنی، ۲۰۱ تا ۳۰۰ خیلی ناسالم و بیش از ۳۰۰ خطرناک و بحرانی است.
کارشناسان می گویند گرد و غبار علت مهم آلودگی هوای بجنورد است ضمن اینکه محدوده شهر بجنورد عرصه فعالیت سنگ شکن ها، کارخانه آسفالت و دیگر واحدهای آلاینده قرار دارد.
همچنین کاسه‌ای بودن شهر بجنورد سدی در برابر رفع آلودگی هوا است از این رو باید اقدامات پیشگیرانه مورد توجه باشد.
آلودگی هوای مرکز خراسان شمالی تنها در یک نقطه از بجنورد قابل سنجش و اندازه گیری است و تنها ایستگاه سنجش آلودگی هوای مرکز استان در جوار اداره کل حفاظت محیط زیست مستقر است.