به گزارش خبرنگار کتاب ایرنا، سامانه خرید از کتابفروشی در نیمه نخست سال ۱۴۰۱ بعد از بررسی و رفع مشکلاتی که برای آن شکل گرفته بود، آغاز به کار کرد. این سامانه با هدف تسهیل دسترسی مردم به کتاب و اصلاح چرخه نشر تاسیس شد تا دوستداران کتاب در دورترین نقاط ایران، مانند مرکز یا شهرهای بزرگ به کتاب دسترسی داشته باشند. توجه به مخاطبان کتاب در مناطق کم‌برخوردار از کتابفروشی، از دیگر اهداف اصلی طراحی این سامانه بوده است.
همچنین این سامانه محل جایگزین ارائه یارانه در طرح‌های فصلی شد تا به این وسیله از تخلف‌هایی که در نقد کردن یارانه انجام می‌شد، جلوگیری شود.
اوایل شهریور ۱۴۰۱ روابط عمومی خانه کتاب و ادبیات ایران اعلام کرد ۴۲۰ کتابفروشی از سراسر کشور برای فعالیت در «سامانه خرید از کتابفروشی» ثبت‌نام کردند. همچنین مبلغ ۱۰ میلیارد تومان اعتبار از سوی معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به کتابفروشیها اختصاص داده شده است.
علی رمضانی مدیرعامل خانه کتاب و ادبیات ایران، اواسط دی ۱۴۰۱ اعلام کرد بیش از ۲۰۰ کتاب‌فروش در این سامانه فعال هستند. تعداد عنوان یکتا حدود ۱۵۰ هزار عنوان است و حدود چهار میلیون نسخه توسط کتابفروشیها در سامانه موجود شده است.
از طرفی به گفته رمضانی سامانه خرید از کتابفروشیها امکانی را فراهم کرده که سیاست‌گذار بتواند یارانه‌ای را که در اختیار دارد، صرف وظایف قانونی کند.
بر این اساس کتاب‌فروشی‌هایی که در این سامانه فعالیت می‌کنند، در اولویت دریافت یارانه‌های دولتی قرار می‌گیرند.
کتابفروشیهای خالی در سامانه خرید از کتابفروشی
سامانه خرید از کتابفروشی برای کتاب‌فروشان در ۳۲ استان ایران طراحی شده است. مخاطب می‌تواند کتابفروشیهای فعال در هر استان را پیدا و عناوین مورد نظرش را از آن کتابفروشی تهیه کند. اما تمام کتاب‌فروشی‌هایی که در این سامانه ثبت شده اند، کتاب برای ارائه ندارند. بر اساس بررسی خبرنگار کتاب ایرنا، از ۱۶۶ کتابفروشی ثبت شده در این سامانه ۵۵ کتابفروشی هیچ عنوانی برای فروش ارائه نداده اند.
در این بخش گزارش به بررسی استانی کتابفروشیها پرداخته شده است.
از استان آذربایجان شرقی پنج کتابفروشی در سامانه شرکت کرده است؛ از این تعداد سه کتابفروشی با عنوان‌های کتابشهر تبریز، هاشمی سودمند و آزادی قلم هیچ کتابی در سامانه ندارند.
از استان آذربایجان غربی پنج کتابفروشی در سامانه شرکت کرده اند که از این تعداد یک کتابفروشی با عنوان درنالار هیچ کتابی در سامانه ندارد.
از استان اردبیل سه کتابفروشی در سامانه شرکت کرده اند که از این تعداد یک کتابفروشی با عنوان‌های دکتر بوک هیچ کتابی در سامانه ندارد.
از استان اصفهان۲۰ کتابفروشی در سامانه شرکت کرده اند که از این تعداد ۶ کتابفروشی با عنوان‌های کتاب زمان، گنج(اصفهان)، هفت داستان، کتاب اهورا، عاطفی و کیا هیچ کتابی در سامانه ندارند.
از استان البرز یک کتابفروشی در سامانه شرکت کرده است و کتاب‌های خود را در سامانه بارگذاری کرده است.
از استان ایلام دو کتابفروشی در سامانه شرکت کرده اند و کتاب‌های خود را در سامانه بارگذاری کرده است.
دسترسی به کتاب‌ها و کتابفروشیهای استان بوشهر غیرممکن بود.
از استان تهران ۲۰ کتابفروشی در سامانه شرکت کرده اند که از این تعداد ۶ کتابفروشی با عنوان‌های آراد بوک، آبا، کتابانه، بعثت، جامعه‌شناسان و فروشگاه انتشارات پیدایش هیچ کتابی ندارد و کتابفروشی ایرج فقط یک کتاب در سامانه بارگذاری کرده است.
دسترسی به کتاب‌ها و کتابفروشیهای استان تهران (نسیم شهر) غیرممکن بود.
از استان چهارمحال و بختیاری سه کتابفروشی در سامانه شرکت کرده اند که از این تعداد یک کتابفروشی با عنوان کتابسرای مهر لردگان هیچ کتابی در سامانه ندارد و کتابفروشی گنج با سه عنوان کتاب در سامانه فعالیت می‌کند.
از استان خراسان جنوبی چهار کتابفروشی در سامانه شرکت کرده اند که از این تعداد دو کتابفروشی با عنوان‌های پاتوق کتاب بیرجند و کتابسرای ساختمان هیچ کتابی در سامانه ندارد.
از استان خراسان رضوی ۲۰ کتابفروشی در سامانه شرکت کرده اند که از این تعداد چهار کتابفروشی با عنوان‌های کتابشهر مشهد، به‌نشر-کتابخانه، ماهرنگ، به‌نشر باب‌القبله، هیچ کتابی در سامانه ندارد. پاتوق کتاب تربت حیدریه با چهار عنوان، مرکز فرهنگی ولیعصر (عج) با ۸ عنوان کتاب در این سامانه شرکت کرده است. در استان خراسان رضوی از ۲۰ کتابفروشی که در سامانه شرکت کردند ۱۲ کتابفروشی متعلق به مجموعه به‌نشر است.
از استان خراسان شمالی چهار کتابفروشی در سامانه شرکت کرده اند که از این تعداد یک کتابفروشی با عنوان پیام دانش فردوسی هیچ کتابی در سامانه ندارد.
از استان خوزستان دو کتابفروشی در سامانه شرکت کرده اند که از این تعداد یک کتابفروشی با عنوان کتابشهر آرمان هیچ کتابی در سامانه ندارد.
از استان گیلان هفت کتابفروشی در سامانه شرکت کرده اند که از این تعداد ۶ کتابفروشی هیچ کتابی در سامانه ندارند
از استان زنجان یک کتابفروشی در سامانه شرکت کرده اند که همین کتابفروشی با عنوان پاتوق کتاب زنجان هیچ کتابی در سامانه ندارد.
از استان سمنان سه کتابفروشی در سامانه شرکت کرده اند که از این تعداد یک کتابفروشی با عنوان کتاب اشراق هیچ کتابی در سامانه ندارد.
از استان سیستان و بلوچستان دو کتابفروشی در سامانه شرکت کرده اند که هر دو کتابفروشی کتاب‌های خود را در سامانه بارگذاری کردند.
از استان فارس هشت کتابفروشی در سامانه شرکت کرده اند که از این تعداد یک کتابفروشی با عنوان پاتوق کتاب کازرون هیچ کتابی ندارد. پاتوق کتاب مهر فقط یک کتاب رد سامانه بارگذاری کرده است.
از استان قزوین یک کتابفروشی در سامانه شرکت کرده اند که همین کتابفروشی با عنوان کتابسرای علامه هیچ کتابی در سامانه ندارد.
از استان قم ۲۰ کتابفروشی در سامانه شرکت کرده اند که از این تعداد هشت کتابفروشی با عنوان‌های کتاب و مطبوعات شهر، دارزین‌العابدین، دارزین‌العابدین شعبه مرکزی، قاصدک، دارالفکر، کتاب ابرک، کتابسرای طه، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم هیچ کتابی ندارد. کتابسرای روان‌شناسی با ۶ عنوان کتاب، کتابفروشی نگاران قلم با ۱۶ عنوان کتاب در سامانه ثبت کردند.
از استان کردستان ۱۰ کتابفروشی در سامانه شرکت کرده اند که از این تعداد دو کتابفروشی با عنوان‌های کتابسرای امید و زانست هیچ کتابی ندارد. کتابسرای ئالای رووناکی با ۲۲ عنوان کتاب در سامانه فعالیت می‌کنند.
از استان کرمان سه کتابفروشی در سامانه شرکت کرده اند که از این تعداد یک کتابفروشی با عنوان آصره هیچ کتابی در سامانه بارگذاری نکرده است.
از استان کرمانشاه یک کتابفروشی در سامانه شرکت کرده این کتابفروشی کتاب‌هایش را در سامانه بارگذاری کرده است.
از استان کهگیلویه و بویراحمد دو کتابفروشی در سامانه شرکت کرده اند که از این تعداد یک کتابفروشی با عنوان شلمچه فقط یک کتاب دارد.
از استان گلستان دو کتابفروشی در سامانه شرکت کرده اند هر دو کتابفروشی عناوینی در سامانه ثبت کردند، اما پاتوق کتاب گرگان فقط ۱۰ عنوان کتاب دارد.
از استان گیلان هفت کتابفروشی در سامانه شرکت کرده اند که از این تعداد ۶ کتابفروشی با عنوان‌های دهسرا، خاوری، مژده، رستگار، آفرین و کتابسرای فرهنگ هیچ کتابی در سامانه ندارد.
از استان لرستان سه کتابفروشی در سامانه شرکت کرده اند که از این تعداد دو کتابفروشی با عنوان‌های فردوسی یک و فردوسی دو هیچ کتابی در سامانه ندارند.
از استان مازندران پنج کتابفروشی در سامانه شرکت کرده اند که از این تعداد دو کتابفروشی با عنوان‌های شهر کتاب بابلسر و کتاب کنج هیچ کتابی در سامانه ندارد.
از استان مرکزی یک کتابفروشی در سامانه شرکت کرده است که این کتابفروشی کتاب‌هایش را در سامانه بارگذاری کرده است.
دسترسی به کتاب‌ها و کتابفروشیهای استان هرمزگان غیرممکن بود.
از استان همدان ۶ کتابفروشی در سامانه شرکت کرده اند که از این تعداد چهار کتابفروشی با عنوان‌های فراگیر هگمتانه، روز اندیش، کتاب نارنجی دو و کتاب وندیک هیچ کتابی در سامانه ندارد.
از استان یزد دو کتابفروشی در سامانه شرکت کرده اند که از این تعداد هر دو کتابفروشی عنوان‌های خود را در سامانه بارگذاری کردند.
| نام استان | تعداد کتابفروشی ثبت شده | تعداد کتابفروشی خالی از کتاب |
| آذربایجان شرقی | ۵ | ۳ |
| آذربایجان غربی | ۵ | ۱ |
| اردبیل | ۳ | ۱ |
| اصفهان | ۲۰ | ۶ |
| البرز | ۱ | ۰ |
| ایلام | ۲ | ۰ |
| بوشهر | - | - |
| تهران | ۲۰ | ۶ |
| تهران(نسیم شهر) | - | - |
| چهارمحال و بختیاری | ۳ | ۱ |
| خراسان جنوبی | ۴ | ۲ |
| خراسان رضوی | ۲۰ | ۴ |
| خراسان شمالی | ۴ | ۱ |
| خوزستان | ۲ | ۱ |
| زنجان | ۱ | ۱ |
| سمنان | ۳ | ۱ |
| سیستان و بلوچستان | ۲ | ۰ |
| فارس | ۸ | ۱ |
| قزوین | ۱ | ۱ |
| قم | ۲۰ | ۸ |
| کردستان | ۱۰ | ۲ |
| کرمان | ۳ | ۱ |
| کرمانشاه | ۱ | ۰ |
| کهگیلویه و بویراحمد | ۲ | ۰ |
| گلستان | ۲ | ۰ |
| گیلان | ۷ | ۶ |
| لرستان | ۳ | ۲ |
| مازندران | ۵ | ۲ |
| مرکزی | ۱ | ۰ |
| هرمزگان | - | - |
| همدان | ۶ | ۴ |
| یزد | ۲ | ۰ |
| مجموع | ۱۶۶ | ۵۵ |
یکی از مسائلی که در سامانه خرید از کتابفروشی مطرح است این است که از هیچ استانی نتوانسته بیش از ۲۰ کتابفروشی در این سامانه ثبت نام کند. مشخص نیست که این مساله، به دلیل ساختار سامانه است یا تعداد کتاب‌فروشی‌هایی که خواستند عضو این سامانه باشند، محدود است.
از ابتدای فعالیت سامانه خرید از کتابفروشی، برخی از کتاب‌فروشان عضو آن نشدند و به فعالیت خود ادامه دادند، هرچند از امکاناتی مانند یارانه برای خرید کتاب محروم می‌شدند. این در حالی است که با توجه به تاکید مسئولان در ارائه تسهیلات به کتاب‌فروشانی که در سامانه خرید از کتابفروشی فعالیت می‌کنند، ثبت نام ۱۶۶ کتابفروشی و خالی بودن ۵۵ فروشگاه، مساله‌ای است که باید درباره چرایی آن بررسی شود.