دو سالگی طالبان؛ مطالبات بی‌پاسخ افغان‌ها، همسایگان و جهان

به گزارش روز سه شنبه ایرنا، دو سال پیش و در چنین روزهایی، اندکی پس از خروج غیرمسئولانه نظامیان امریکایی از افغانستان بعد از ۲۰ سال حضور اشغالگرانه و ویرانگر در این کشور جنگ زده، دولت وقت افغانستان به ریاست اشرف غنی در اداره امور کشور ناتوان ماند و در مقابل طالبانی که مدعی بودند دیگر آن طالبان دو دهه پیش نیستند و رویکردها و دیدگاه های خود را به کلی اصلاح کرده اند، تاب نیاورد . بعد از فرار اشرف غنی در روز ۱۵ آگوست ۲۰۲۱، طالبان بلافاصله کاخ ریاست جمهوری در کابل را تصرف و حکومت موقت طالبان که تا امروز نیز ادامه یافت است، از همان روز آغاز شد.

طالبان که نامش و رفتارش برای مردم افغانستان، همسایگان و جهان چندان بیگانه نبود و قبل از حمله آمریکا به افغانستان، برای یک دوره تقریبا پنج ساله از سال ۱۹۹۶ تا ۲۰۰۱ میلادی با نام "امارت اسلامی افغانستان" تقریباً بر سه چهارم این کشور حکومت کرده بود. آنها دو سال پیش و به لطف شرایطی اسفباری که آمریکایی ها با حضور ویرانگر و اشغالگرانه خود برای افغانستان رقم زدند، بار دیگر فرصت یافتند تا بر این کشور مسلط شوند و حکومت خودخوانده خود را تشکیل دهند. با وجود گذشت دو سال، هنوز هیچ یک از کشورهای جهان حاضر به رسمیت شناختن طالبان به عنوان حکومت رسمی افغانستان نشده است و دلایل زیادی برای ناکامی طالبان در بدست اوردن رسمیت و مقبولیت در میان جامعه جهانی وجود دارد.

دو سال پس از سقوط دولت پیشین و بازگشت طالبان به قدرت، ذبیح‌الله مجاهد سخنگوی حکومت طالبان در گفتگوی اختصاصی با بی‌بی‌سی از عملکرد این حکومت دفاع کرده و مدعی شده طالبان توانسته‌ است امنیت را در سراسر افغانستان تامین کنند. در عین حال سازمان ملل گفته بحران بشری در دو سال تسلط طالبان افزایش یافته است. زنان معترض افغانستان نیز در اعلامیه گفته‌اند دو سال پس از سلطه طالبان این کشور در «بحران تمام عیار انسانی و حقوق بشری» به سر می‌برد. زنان معترض خواستار توقف تعامل جهان با طالبان شده و آن را «باج‌دهی برای تروریسم» خوانده است.

مطالبات بر زمین مانده مردم افغانستان

طالبان در این دور از حکومت خود وعده های زیادی را مبنی بر بالا بردن سطح معیشت مردم، ایجاد اشتغال، ایجاد شرایط مطلوب در کشور برای بازگشت مهاجران و آوراگان، توجه به حقوق شهروندی مردم و بهبود شرایط امنیت این کشور داده بود که نه تنها تقریبا هیچ یک از آنها دست کم در مدت این دو سال محقق نشده است، بلکه شرایط کشور به لحاظ اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی به گونه ای پیش رفته که بر میزان مهاجرت مردم افغانستان به کشورهای همسایه و دیگر کشورها حتی با وجود شرایط سخت مهاجرت و پناهجویی، بطور قابل توجهی افزوده شده است.

انفجارهای تروریستی در گوشه و کنار افغانستان اگرچه شاید نسبت به مقطعی در سالهای گذشته کمتر شده باشد، اما نکته مهم این در طول دو سال اخیر ، بخش قابل توجهی از حملات انتحاری و انفجارهای تروریستی در خاک افغانستان از سوی گروه تروریستی داعش انجام شده است و افزایش تحرکات داعش در افغانستان از زمان به قدرت رسیدن طالبان، به یک نگرانی جدی نه تنها برای مردم این کشور، بلکه برای همسایگان به ویژه پاکستان و جمهوری اسلامی ایران و همچنین برای جامعه جهانی تبدیل شده است.

مقامات طالبان بارها مدعی شده اند که تروریست های داعش را در خاک خود سرکوب کرده اند اما وقوع حملات تروریستی در گوشه و کنار این کشور که داعش مسئولیت آن را برعهده می گیرد، حکایت از چیزی دیگری است.

مقامات طالبان بارها مدعی شده اند که روابط این حکومت با جامعه جهانی و کشور ها در حال بهبود است و این در شرایطی است که هیچ یک از کشور هنوز حاضر نشده این این حکومت را به رسمیت بشناسند. مولوی عبدالکبیر یک مقام ارشد طالبان نیز به تازگی مدعی شده است روابط حکومت طالبان با جامعه جهانی در حال بهتر شدن است، چرا که بیشتر کشورهای جهان سفارت های افغانستان را به طالبان سپرده اند و اکنون این سفارت‌های در ۱۶ کشور فعالیت دارد.

زنان و دختران محروم از حق تحصیل و اشتغال

اقدام عجیب و غیرمنطقی طالبان در بستن درهای مدارس و دانشگاه ها به روی دختران و زنانی که به عشق و امید تحصیل و رشد و پیشرفت و نقش آفرینی در کمک به ساختن افغانستانی آباد در آینده ، با وجود شرایط سخت اقتصادی و امنیتی هر روز به مدرسه و دانشگاه می رفتند، موجب سیل عظیمی از اعتراض مردم افغانستان، کشورهای جهان و نهادهای بین المللی شد.

طالبان که تقریبا هیچ دلیل منطقی برای محروم ساختن زنان و دختران از رفتن به مدرسه و دانشگاه به جهان ارائه نداده است، چند بار وعده داده که امکان تحصیل را دوباره برای دختران فراهم خواهد کرد اما دختران افغان هنوز هم در گوشه خانه، چشم امید به تحقق این وعده دوخته اند؛ وعده هایی که دست کم تا زمان وجود افکار این چنینی در میان مقامات حکومت طالبان، شاید دیگر امیدی به تحقق آن نباشد.

محروم شدن زنان از اشتغال و در تازه ترین اقدام، بسته شدن آرایشگاه های زنان در افغانستان به دستور طالبان، نمونه دیگری از ضایع شدن حقوق زنان در افغانستان است که با وجود خواسته های مکرر کشورها و جامعه جهانی برای بازگردان این حقوق اولیه به زبان و دختران، طالبان ترتیب اثری به این خواسته ها نداده و بدون توجه به فریادهای جهانی و فریادهای اعتراض داخلی، خواست و اراده خود را پیش می برد.

مسئله محرومیت زنان و دختران افغان از ابتدایی ترین حقوق خود به یکی از مهم ترین موانع در مسیر به رسمیت شناخته شدن حکومت طالبان از سوی جامعه جهانی تبدیل شده است.

امنیت مرزی و منطقه ای و خواسته های همسایگان از طالبان

همسایگان افغانستان بویژه پاکستان بارها از حکومت طالبان افغانستان خواسته اند تا اجازه ندهند خاک این کشور به محل امن برای تروریست هایی تبدیل شود که هر از گاهی نقطه ای پاکستان را هدف حمله و انفجار قرار می دهند. طالبان افغانستان این موضوع را به کلی مردود می داند و همواره تاکید دارد که اجازه نداده و نخواهد داد اقدامی از خاک این کشور علیه همسایگان و دیگر کشورها انجام شود اما پاکستان اعتقاد دیگری دارد و این مسئله همچنان به یکی از اصلی ترین نقاط اختلاف دو کشور و نیز یکی از مهم ترین عوامل خودداری پاکستان از به رسمیت شناختن حکومت طالبان در افغانستان تبدیل شده است.

عدم تعامل مناسب از سوی حکومت طالبان با جمهوری اسلامی ایران در خصوص برخی مسائل از جمله مسائل مرزی و به ویژه موضوع حقابه هیرمند، هم یکی از مشکلاتی که طالبان برای همسایگان ایجاد کرده است. بعد از مدتها تلاش جمهوری اسلامی ایران برای متقاعد کردن طالبان به آزادسازی حقابه ایران از آب رودخانه هیرمند بر اساس معاهده آبی ۱۳۵۱ بین دو همسایه، طالبان همچنان از اجرای صحیح این معاهده سر باز می زند.

اخیرا یک هیات فنی از جمهوری اسلامی ایران برای بازدید از شرایط آبی رود هیرمند و سد های کجکی و کمال خان و با هدف راستی آزمایی ادعای طالبان مبنی بر نبود آب کافی در این سدها برای سرازیر شدن به سوی ایران، به افغانستان رفته بود اما طالبان حاضر نشد امکان بازدید از سدهای کمال خان و کجکی را برای هیات ایرانی فراهم سازد . یک مقام رسمی وزارت انرژی و آب طالبان افغانستان مدعی شده است که "هیچی کسی اجازه ندارد از سدهای کمال خان و کجکی بازدید کند!».

با وجود حسن همسایگی و نوع دوستی جمهوری اسلامی و میزبانی از میلیون ها مهاجر و پناهجوی افغانستانی و ارائه خدمات مختلف به آنها، آن در این شرایط اقتصادی سخت که ایران و مردم آن به دلیل اعمال تحریم های ظالمانه از سوی آمریکا رنج می برند، حکومت طالبان تا کنون حاضر به اجرای صحیح مفاد یک قرارداد رسمی با ایران نشده و با وجود مشکلات آبی بسیار جدی در مناطق مرزی ایران با افغانستان، حاضر نیست زیر بار معاهده ۱۳۵۱ برود .

دیگر همسایگاه افغانستان نیز بارها نگرانی جدی خود را از شرایط امنیتی و احتمال قوت گرفتن گروه های تروریستی از جمله داعش در افغانستان ابراز داشته اند.

همه این ها از حمله موانع مهم در مسیر به رسمیت شناخته شدن حکومت افغانستان از سوی کشورها و جامعه بین الملل به شمار می رود.

مقامات سازمان ملل و دیگر نهادهای بین المللی و حقوق بشری هم بارها و بارها از طالبان خواسته اند تا به وعده هایشان عمل کنند، حقوق اولین زنان و دختران را به آنها بازگردانند و شرایط اجتماعی و فرهنگی بهتری را برای مردم افغانستان ایجاد کنند اما تا کنون همه این خواسته ها و اصرارها، فایده و اثری نداشته است.

گذشته از تمام مسائلی که در ارتباط با شرایط امروز افغانستان متوجه عملکرد نه چندان مناسب حکومت طالبان است، نباید نقش مخرب و ویرانگر حضور 20 ساله اشغالگران آمریکایی را در شکل گیری شرایط امروز افغانستان فراموش کرد. افغانستان امروز و وضع موجود آن با تمام مسائل و مشکلاتی که برای مردم این کشور و همسایگان آن بدنبال دارد، حاصل اقدامات و سیاست های مداخله جویان و مخرب آمریکایی ها و هم پیمانان ناتویی آنهاست که 20 سال نه تنها بر مردم افغانستان، بلکه بر مردم منطقه تحمیل کردند و در صورتی که حکومت طالبان اصلاحات جدی و عملی را در شیوه حکومت داری و رفتار با مردم و همسایگان ایجاد نکند، تبعات اشغالگری 20 ساله آمریکایی ها تا مدتها گریبانگیر مردم مظلوم افغانستان وکشورهای منطقه خواهد بود.