به گزارش خبرنگار ایرنا، خاطره‌های فرزندان ایران از کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان به نزدیک ۶۰ سال می‌رسد و این مرکز در استانها نیز سابقه‌ای طولانی دارد و بسیاری از کودکان و نوجوانان بهره‌ای از کلاس‌های آموزشی یا کتابخانه‌های تخصصی آن برده‌اند.
کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان به پشتوانه سابقه درخشان در انتشار کتاب‌های پرآوازه کودک و نوجوان و خدمترسانی فرهنگی، هنری و کتاب محور به کودکان و نوجوانان سراسر کشور توانسته اعتماد خانواده‌های ایرانی را برای سپردن فرزندانشان به دامان آموزشی آن جلب کند و نقطه عطف تداوم پویایی آننیز همین سرمایه اعتمادی است که طی ۶ دهه فعالیت کسب کرده است.
اما با این حال اکنون کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در فارس برای جذب داکثری کودکان و نوجوانان با اما و اگرهایی روبروست که البته گام‌هایی اثر بخش نیز برای حل آنبداشته شده است.
گسترش چتر کانون در سراسر فارس
در این مسیر امروز یکی از مهمترین چالش‌های کانون پرورش فکری فارس توسعه فیزیکی است، چیزی که به گفته مدیرکل کانون این استان متناسب با رشد و توسعه جمعیت و شهر به پیش نرفته است.
آنطور که علی خواجه‌نژادیان گفت: هنوز ۶ شهر جدید این استان از کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان بی‌بهره‌اند و در مرکز استان نیز همه بچه‌ها به مراکز ۶ گانه دسترسی ندارند.
به گفته او شمال غرب شیراز یعنی از میدان نمازی تا شهرک‌های شمالی مرکز فارس از این مراکز بی‌بهره‌اند و مرکز میدان ولیعصر نیز که کودکان و نوجوانان بخش گسترده‌ای از شهر یعنی از بلوار مدرس تا کوزه گری و کلبه سعدی را پوشش می‌داد برای ساحت پل کابلی تخریب شد.
هرچند رای به نفع کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان داده شده تا شهرداری در همان حوالی مرکزی به مساحت ۸۰۰ متر و زیربنای ۵۰۰ متر مربع بسازد اما به پیش بینی خواجه نژادیان ساخت آن ۲ تا سه سال طول می‌کشد.
در هیاهوی کارتون‌ها، بازیهای کامپیوتری و گوشی به دستی بچه‌های امروز، شاید در معرض دید بودن و دسترسی پذیری گام نخست برای جذب بچه‌ها به کتابخانه‌های غنی کانون، استفاده از دوره‌های کتاب محور و هنری و قرار گرفتن در فضای امن تفکر و آموزش کانون پرورش فکری باشد.
حالا مدیرکل کانون پرورش فکری فارس در گفت‌وگو با ایرنا، نوید خوب تایید اولیه بیش از ۲۰ پروژه این نهاد برای تصویب در دومین سفر رئیس جمهور مردمی به فارس را داد که می‌تواند بسیار راهگشا باشد.
او گفت: با توجه به ضعف زیرساختی که کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان فارس با آن روبرو بود، در ۲ سال اخیر پروژه‌های مختلفی را در دستور کار خود قرار داده است.
خواجه نژادیان عنوان کرد: برای ایجاد دسترسی بچه‌های شمال فرب شیراز به کانون پرورش فکری قرار است در حدفاصل پل معالی آباد تا شهرک گلستان مرکزی ایجاد شود که اکنون در حال جانمایی است.
به گفته او برای ساخت ۶ مرکز در شهرهای جدید فارس نیز رایزنی‌های لازم با نمایندگان مجلس و مسئولان انجام شده تا با تخصیص زمینی به این منظور و کسب اعتبار از محل سفر دوم رئس جمهور به فارس اجرایی شود.
خواجه‌نژادیان از پروژه ایجاد مدرسه طبیعت در شیراز خبر داد که قرار است به عنوان یکی از خلاقیت‌های کانون به کودکان این شهر درباره رشد گیاهان، حیوانات خانگی و مسائل زیست محیطی آموزش دهد، این مدرسه طبیعت در مرکز شماره ۵ شیراز اجرایی شده اعتبارات لازم برای ان نیزدر میان پیشنهادات تصویب در سفر دوم قرار گرفته تا در آینده‌ای نه چندان دور به کودکان شیراز تقدیم شود.
هرچند کانون خاطره‌ساز بچه‌های فارس کودکان و نوجوانان روستاها و مناطق محروم این استان را هم از نظر دور نداشته اما در این مسیر با کمبودهایی روبرو است.
ون‌های کانون پرورش فکری کتاب و فرهنگ و هنر و آموزش با خود به روستاهای فارس می‌برد تا بچه‌های چیچ جای فارس از این خدمات ارزنده و قابل اعتماد نی‌نصیب نمانند.
اما اکنون تنها هشت دستگاه خودرو برای کانون سیار در اختیاز کانون فارس است که با توجه به گستردگی این استان با ۳۷ شهرستان پاسخگوی نیازها نیست.
پست کتاب یکی دیگر از راه‌های گستراندن چتر کانون به سراسر فارس حتی دورترین روستاها است که بچه‌های روستایی این استان سال‌ها خاطره را از این بسته‌های ارزشمند در حافظه خود ثبت کردهاند.
خدمات پستی کانون فارس با همه فراز و نشیب‌هایی که از سرگذرانده اکنون با سه مرکز در شهرستان‌های اقلید، شیراز و فیروزآباد فعال است و به گفته خواجه نژادیان سالانه به طور میانگین سه هزار جلد کتاب به امانت برای بچه‌های روستایی فرستاده است.
اما چنانکه او گفت رویکرد کانون در سال‌های پیش رو توسعه مراکز سیار است تا علاوه بر امانت کتاب خدمات آموزشی، هنری و فرهنگی متعدد به این کودکان و نوجوانان ارائه کند.
در این مسیر به گفته مدیرکل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان فارس خریداری و راه اندازی ۲۰ مرکز سیار برای تصویب در سفر پیش روی هیات دولت سیزدهم به فارس پیشنهاد شده که می‌تواند به خوبی بخش گسترده‌ای از این استان را پوشش دهد.
نبرد ماندگاری کانون پرورش فکری فارس در هیاهوی چندرسانه‌ای‌های مجازی
امروز یکی از چالش‌ها مراکز فرهنگی، آموزشی و بویژه کتاب محور جذب ذائقه کودکان و نوجوانان به تولیدات و خدمات فکری و فرهنگی خود است و این امر در رقابت با بازیهای دیجیتال متعدد و پر رنگ و لعاب و دیگر تولیدات چند رسانهای فضای مجازی دشوار است.
مدیرکل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان فارس نیز به این وجود این مساله اذعان دارد و از تلاش‌هایی گفت که این مرکز در شرایط حاضر برای جذب بچه‌های فارس آغاز کرده است.
به گفته خواجه نژادیان هیاهوی تولیدات بازی و چند رسانه‌ای‌های متعدد تا اندازه‌ای کانون پرورش فکری را عقب انداخته است اما تلاش می‌کند تا با استفاده از داشته‌های خود و مربیان مجرب به عنوان سرمایه‌های اصلی خود، به تولید فیلم و انیمیشن بپردازد و با پر کردن این خلاء‌ها، برای خود در این میان جا باز کند.
در استان فارس نیز این امر در دستور کار قرار گرفته و راه‌اندازی سینمای تخصیی کودک نیز کلید خورده است.
خواجه‌نژادیان گفت: موفق شدیم از تخریب مرکز قدیمی و باسابقه گذر حافظیه پیشگیری کنیم و اکنون سینما و آتلیه این مرکز در حال بازسازی است. او پیش بینی کرد که این سینما پس از آغاز به کار بتواند با استقبال بسیار خوبی از سوی خانواده‌ها روبرو شود.
هرچند چارچوب و شاکله اصلی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوان بر کتاب بنا شده و به گفته خواجه نژادیان :کتابخانه‌ها قلب تپنده کانون پرورش فکری هستند" اما در کنار فعالیتهای کتاب محور فعالیتهای هنری نیز در دستور کار کانون قرار گرفته و حالا تقریبا همه مراکز کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان این استان سالن تئاتر دارند که محل نمایش تئاترهای خلاق است.
شاخصه‌های دوست‌داشتی کانون پرورش فکری
شاید این سوال مطرح شود که کتابخانه‌های عمومی سراسر فارس در دسترس بچه‌ها نیز هستند چرا که بخش قریب به اتفاق آنها از بخش کودک و نوجوان برخوردار است یا کلاس‌های آموزشی فرهنگی و هنری از سوی دستگاه‌ها و مراکز دولتی و خصوصی مختلف برپا می‌شود، پس کانون چطور توانسته جای خود را در این میان باز کند و تلاش برای تداوم پویایی آن چه ضرورتی دارد؟
اعظم ایزدی از مربیان پیشکسوت کانون پرورش فکری کودکان و نوجوان فارس درباره این نهاد نوشت: " وقتی به دنیای کودکی فکر می‌کنیم، اولین چیزی که در دلمان شعله می کشد امید است. برای پر باز کردن در آسمان آبی امید، چه دنیایی زیباتر از دنیایی پر از کتاب و شادی و لبخند. در این دنیای بزرگ، قطعه گم شده ای از بهشت وجود دارد که فرصت خوب زیستن را به کودکان و نوجوانان شهرمان هدیه می دهد. جایی که نزدیک به شصت سال است که در جای جای ایران، خانه ای کوچک و امن برای بچه ها ساخته است ، جایی به نام کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان که مامن آرامش و خلاقیت و امید برای کودکان و نوجوانان است."
با او درباره تجربه‌هایی که در مدت خدمت خود به بچه‌ها در این مراکز فرهنگی داشته به گفت‌وگو پرداختیم. ایزدی از کتابخانه‌های کانون آغاز کرد و گفت: وقتی صحبت از کانون می‌شود اولین چیزی که به ذهن خطور می‌کند کتابخانه تخصصی کودک و نوجوان است؛ در شهر بزرگ و زیبای شیراز شش کتابخانه تخصصی کودک و نوجوان با ساختار مشترک و شبیه به هم امکان استفاده تک‌تک کودکان و نوجوانان شهر شیراز و شهرستان‌های استان فارس را به شکل یکسان و عدالت محور برای همه فراهم کرده است.
او اضافه کرد: برای استفاده از این کتاب‌های مناسب، فعالیت‌هایی برای بهبود وضعیت کتابخوانی کودکان و نوجوانان از سوی مربیان هنرمند و متعهد کانون طرح‌ریزی و اجرا می‌شود که امکان زیستن با کتابها را برای این گروه از مخاطبان فراهم می کند و از دل این فعالیت هاست که بستر تربیتی شکل می‌گیرد و در ادامه استعدادهای نهفته کودکان و نوجوانان فرصت بروز و ظهور پیدا می‌کند.
مربیان کانون همواره از سوی مسئولان این نهاد فرهنگی با عنوان سرمایه‌های کانون خطاب شده‌اند. فارس نیز ۱۶۰ مربی مجرب در مراکز خود دارد مدیرکل این مرکز همواره از آنها به عنوان سرمایه‌های اصلی کانون فارس نام برده است که توانمندی آنها می‌توانند بسیاری از خلاء‌های موجود را پر کنند.
ایزدی درباره فعالیتهای این سرمایه‌های انسانی توضیح داد: مربیان کانون با مخاطب‌شناسی درست تلاش می کند تا نیازهای جامعه مخاطب خود را به درستی تشخیص دهد و برای رفع آن نیاز با مراجعه به کتابها، قصه ای مناسب پیدا کند، در ساعت قصه‌گویی در خلوت گوشه کتابخانه مربی با تکنیکی که انتخاب کرده دست کودک را می گیرد و به سرزمین خیال و اندیشه می‌برد و در ساعت شعرخوانی لذت سفر به سرزمین اندیشه‌های شاعران کهن و نو ایران را به آنها می‌چشاند و با مضامین بلند اندیشه های شاعران آشنا می‌کند.
به اعتقاد این مربی پیشکسوت کانون فارس مربی آگاه و فهیم کانون از دل فعالیت های فرهنگی متعدد دست به گزینش و انتخاب می زند تا در ساعاتی که کودکان و نوجوانان به عنوان امانت الهی در اختیار او هستند بهترین لحظه ها را خلق کند و با ارائه الگوهای تربیتی مناسب از دل برنامه هایی هم چون معرفی شخصیت یا معرفی سرزمین به تقویت مبانی هویتی و شخصیتی فرزندان ایران بپردازد.
یکی دیگر از تفاوت‌های دوست داشتنی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان کتاب‌محوری فعالیتهای فرهنگی، هنری و آموزشی است. به گفته ایزدی تک تک کودکان ونوجوانانی که به کانون آمده‌اند، می‌خواهد تا شیوه زندگی را از کتابها بیاموزند، پس حتی اگر وارد کلاس نقاشی شوند، موضوعش از کتابها استخراج شده و اگر در کلاس نمایش به تمرین بازیهای نمایشی می پردازند حتما یک پای کار کتاب است.
به گفته او کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان با بیش از ۶۴ فعالیت فرهنگی و هنری و ادبی در طول سالهایی که از نهالی کوچک به درختی تنومند بدل شده آن چنان میوه های پرباری به باغ سبز کشورمان هدیه داده که عطر و بویشان مشام کوچه های شهر را پر کرده اند؛ اعضایی که هر کدام سند افتخاری از هویت و توانمندی کانون در بستر سازی یک جریان فرهنگی هستند.
به اعتقاد او تاثیرگذاری بر عمق اندیشه های کودکان و نوجوانان هدفی است که مربی کانون را از سایر مربیان و کتابداران و آموزگاران جدا می کند، دریافتن این تفاوت که از رفتار تا پوشش و منش مربیان را در بر می گیرد از نگاه های والدین پنهان نمی ماند و از همین روست که تقاضا برای عضویت در کتابخانه های کانون همواره روبه رشد است.
این مربی باسابقه کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان فارس با بیان اینکه فعالیتهای فرهنگی کانون فرصت انسان سازی بر بستر اندیشه ورزی است، گفت: کودکان و نوجوانان در کانون یاد می گیرند چطور بدون پیش داوری ، فیلم ببینند و درباره آن بحث کنند، چطور در جلسات بحث آزاد دغدغه هایشان را بگویند و با قوانین زیستن در گروه اخت پیدا کنند، چطور از نوشتن لذت ببرند، در فعالیت های علمی به فهم خداوند می رسند و می دانند که طبیعت را چگونه پاس بدارند و در کارگاه‌های حال خوش زندگی هشت مهارت ویژه زندگی را تمرین می‌کنند.
او اضافه کرد: صف‌های طولانی ثبت نام‌ها و تنوع کلاسها موجب شده تا والدین خیالشان از بابت گذراندن اوقات فراغت فرزندانشان در کتابخانه های کانون راحت باشد.
به اعتقاد ایزدی یکی از مهمترین برنامه‌های کانون در راستای تقویت مهارت‌های تفکر تاکید بر کشف مفاهیم درون کتاب‌هاست، کودکان و نوجوانان در کارگاه های کتابخوانی ضمن یادگیری اصول صحیح خواندن کتابها ، محتوای هر کدام را به بحث می گذارند.
او افزود: در لابلای این بحث هاست که بچه ها به شکل غیرمستقیم یاد می گیرند چگونه عمیق تر فکر کنند، چگونه به دیگران گوش دهند، و چگونه پاسخ های منطقی بدهند.
برای گسترش چتر اثر بخشی این فعالیتهای ارزشمند کانون پرورش فکری فارس بهبود زیرساخت‌ها ضروری به نظر می‌رسد.
اگر چه تعداد مراکز کانون جوابگوی نیازهای رو به رشد جامعه نیست اما به نظر می رسد اگر کسی کانون را کشف کند دیگر نمی تواند از آن دل بکند. امید است که فرصت توسعه مراکز کانون با همت بلند اندیشان فراهم شود تا کودکان و نوجوانان همه جای فارس بتوانند زیستن با کتابها ودر کنار کتابها را پیدا کنند.