به گزارش ایرنا وجود سدهای کوثر و چمشیر با ظرفیت ذخیره‌سازی آب به میزان ۲ میلیارد و ۸۰۰ میلیون متر مکعب، تأثیر بزرگی بر توسعه کشاورزی این استان دارد و به عنوان یک ابزار قدرتمند در تأمین منابع آبی برای بخش کشاورزی شناخته می‌شود.
توسعه کشاورزی به عنوان یکی از حوزه‌های حیاتی اقتصادی و اجتماعی، نقش اساسی در توسعه پایدار مناطق روستایی و حفظ تعادل منابع طبیعی ایفا می‌کند. در استان کهگیلویه و بویراحمد با دارا بودن ۵۷ رودخانه به طول یکهزار و ۴۰۰ کیلومتر و ۱۱ هزار کیلومتر آب راه، این قابلیت وجود دارد که بخش مهمی از منابع آبی کشور در این منطقه مدیریت و استفاده شود. سدهای کوثر و چمشیر به‌عنوان بزرگترین زیرساخت‌های ذخیره‌سازی آب در این استان، امکان تأمین منابع آبی را ارتقاء داده و در توسعه کشاورزی و دامپروری نقش مؤثری ایفا می‌کنند.
یکی از جوانب مهم توسعه کشاورزی در این استان، تأمین منابع آبی به منظور آبیاری مزارع و مراتع است. با توجه به اینکه بخش عمده زمین‌های کشاورزی استان به صورت دیم کشت می شوند، ذخیره‌سازی آب به عنوان عامل اساسی در تامین آب آشامیدنی مردم و همچنین آبیاری مزارع و مراتع اهمیت بسیار دارد. سدهای کوثر و چمشیر با ظرفیت بالا در ذخیره آب، این امکان را فراهم می‌کنند که در دوره‌های کم‌آبی، منابع آبی به منظور آبیاری مناطق کشاورزی بهره‌برداری شود و تولید محصولات کشاورزی بهبود یابد.
علاوه بر تأمین منابع آبی، سدهای کوثر و چمشیر نقش بزرگی در توسعه زیرساخت‌های آبیاری بخش کشاورزی استان ایفا می‌کنند. زیرساخت‌های آبیاری شامل شبکه‌های آبیاری، کانال‌ها و تاسیسات آبیاری می‌شوند که با استفاده از آب ذخیره شده در سدها، مزارع به طور مؤثرتر و کارآمدتر آبیاری می‌شوند. این اقدامات باعث افزایش بهره‌وری و کیفیت محصولات کشاورزی در استان می‌شود.
در نتیجه، سدهای کوثر و چمشیر به عنوان مهم‌ترین زیرساخت‌های آبی در توسعه کشاورزی استان کهگیلویه و بویراحمد ایفای نقش کرده و تأثیر چشمگیری در توسعه پایدار این حوزه دارند. این زیرساخت‌ها به منظور تأمین منابع آبی، آبیاری مناطق کشاورزی و افزایش بهره‌وری محصولات کشاورزی، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار هستند و در بهبود شرایط اقتصادی و اجتماعی مردم و توسعه پایدار استان نقش مهمی هم ایفا می‌کنند.
چرا سدها برای استان کهگیلویه و بویراحمد مهم است؟
سدها برای کشاورزی در استان‌ها از جمله در استان کهگیلویه و بویراحمد اهمیت بسیاری دارند. دلایل اصلی اهمیت سدها برای کشاورزی از دیدگاه کارشناسان عبارتند از:
تأمین منابع آب: بخش کشاورزی به میزان زیادی به آب برای آبیاری محصولات نیاز دارد. ایجاد سدها باعث تجمیع آب جاری و ذخیره آن در مخزن‌های آبی می‌شود که به کشاورزان این امکان را می‌دهد که در فصول خشکی نیز به منابع آبی دسترسی داشته باشند.
مدیریت منابع آب: سدها به عنوان زیرساخت‌های مهمی در مدیریت منابع آب و کنترل سیلاب‌ها عمل می‌کنند. با تنظیم جریان آب از سدها، می‌توان از غرق شدن مزارع در هنگام باران شدید جلوگیری کرد و آب را به موقع و به مقدار دقیقی به مزارع ارسال کرد.
تأمین آب در دوره‌های کم‌آبی: در دوره‌های کم‌آبی و فصول خشک، منابع آبی محدود می‌شوند و این می‌تواند باعث کاهش تولید محصولات کشاورزی شود. وجود سدها به عنوان منابع تأمین آب در این دوره‌ها باعث حفظ تولید کشاورزی و پایداری اقتصاد منطقه می‌شود.
توسعه زیرساخت‌های آبیاری: سدها می‌توانند به عنوان منابع تأمین آبی برای زیرساخت‌های آبیاری ایفای نقش کنند. با استفاده از آب ذخیره شده در سدها، مزارع به طور کامل‌تر و بهره‌ورتر آبیاری می‌شوند که بهبود کیفیت و کمیت محصولات کشاورزی را در پی دارد.
توسعه کشاورزی پایدار: سدها به عنوان منابع ثابت آبی، امکان کشت و زراعت پایدار را ایجاد می‌کنند. با استفاده مؤثر از آب مخزنی، می‌توان برنامه‌ریزی مناسبی برای کشت محصولات با توجه به نیاز آبی آنها داشت و از تخریب منابع آبی و خشکسالی‌های ناگهانی جلوگیری کرد.
توسعه اقتصادی: کشاورزی به عنوان یکی از حوزه‌های اقتصادی اصلی در استان‌ها دارای اهمیت ویژه‌ای است. توسعه کشاورزی با استفاده از منابع آبی مناسب و تأمین آب در فصول مختلف سال، به افزایش تولید، اشتغال‌زایی و توسعه اقتصادی کمک می‌کند.
به طور کلی، سدها به عنوان زیرساخت‌های حیاتی در تأمین منابع آبی، مدیریت منابع آب، و توسعه کشاورزی پایدار و اقتصادی در استان‌ها اهمیت فراوانی دارند.
سدها چه زیان هایی دارند؟
استفاده از سدها به منظور ذخیره‌سازی آب و مدیریت منابع آبی بسیار مفید است، اما همچنین ممکن است باعث برخی از زیان‌ها و مشکلات نیز شود. کارشناسان به طور معمول بیشترین زیان‌های مرتبط با سدها را موارد زیر عنوان می کنند:
تخریب محیط زیست: احداث سدها ممکن است منجر به تغییرات در محیط زیست منطقه شود. تغییر در جریان آب، غرق شدن زمین‌های پست، تغییر در روند رودخانه‌ها و کاهش آبهای زیرزمینی می‌توانند مناطق زیستی را تحت تأثیر قرار دهند.
تغییر در جریان رودخانه‌ها: احداث سدها می‌تواند منجر به تغییر در جریان رودخانه‌ها و کاهش جریان آب در آنها شود. این موضوع می‌تواند تأثیراتی بر روی موجودات زنده آبی، زیستگاه‌های آبی و حتی کیفیت آب داشته باشد.
تغییرات در تنوع زیستی: جمع‌آوری آب در سدها می‌تواند باعث تغییرات در زیستگاه‌های طبیعی و تخریب محیط زیستی شود. کاهش جریان آب در رودخانه‌ها و دریاچه‌ها ممکن است منجر به انتقال موجودات زنده و کاهش تنوع زیستی شود.
خطر سیلاب: در صورت عدم مدیریت صحیح سدها، در صورت وقوع باران‌های شدید و سریع ممکن است آبهای ذخیره شده در سده‌ها به سرعت تخلیه شده و باعث سیلاب‌ها شوند.
تهدید به امنیت سدها: برخی سدها به علت نقص در طراحی، ساخت یا نگهداری می‌توانند به خطر امنیتی تبدیل شوند. شکست یک سده می‌تواند به ویرانی و خسارت‌های جدی منطقه و اهالی آن منجر شود.
تغییر در زندگی محلی: احداث سدها ممکن است باعث تغییر در سبک زندگی مردم محلی شود. انتقال مردم از مناطق زیر آب یا تغییر در منابع درآمدی می‌تواند تغییرات اجتماعی و اقتصادی را ایجاد کند.
تأثیرات اقتصادی: احداث و نگهداری سدها نیازمند هزینه‌های زیادی است. هزینه‌های ساخت، تعمیر و نگهداری سده‌ها ممکن است برای منابع مالی منطقه یا کشور زیان‌آور باشد.
در نتیجه، مدیریت مناسب سدها با رعایت مسائل زیست‌محیطی، اجتماعی و اقتصادی اهمیت دارد تا مزایای آنها بتواند از زیان‌های محتمل جلوگیری کند.
برای کاهش چالش های سدها در کهگیلویه و بویراحمد چه راه حل‌هایی وجود دارد؟
برای کاهش چالش‌ها و مشکلات مرتبط با سدها در استان کهگیلویه و بویراحمد، می‌توان راهکارهای زیر را در نظر گرفت:
برنامه‌ریزی مناسب: اجرای برنامه‌های مدیریتی و برنامه‌ریزی جامع برای احداث و نگهداری سدها بسیار حائز اهمیت است. این برنامه‌ها باید به مسائل زیست‌محیطی، اقتصادی و اجتماعی توجه داشته باشند.
تعامل با مردم محلی: در فرآیند طراحی و اجرای سدها، تعامل با مردم محلی و جامعه محلی بسیار مهم است. نظرات و نیازهای مردم در نظر گرفته شود تا اثرات منفی روی زندگی آنها کمتر شود.
ارتقاء آموزش و آگاهی: افزایش آگاهی مردم درباره مزایا و معایب سدها و تأثیرات آنها بر محیط زیست و زندگی روزمره ضروری است. این کار می‌تواند با ارائه اطلاعات در مدارس، جلسات عمومی و رسانه‌های مختلف انجام شود.
مدیریت زیست‌محیطی: در طراحی و اجرای سدها، توجه به تأثیرات زیست‌محیطی از جمله تغییرات در جریان رودخانه‌ها، تخریب زیستگاه‌ها و تغییرات در تنوع زیستی اهمیت دارد. مدیریت مناسب منابع زیستی در نزدیکی سدها می‌تواند اثرات منفی را کاهش دهد.
تحقیقات و پژوهش‌ها: انجام تحقیقات دقیق در زمینه تأثیرات سدها و نحوه کاهش اثرات منفی آنها می‌تواند به شناخت بهتر و اجرای مؤثرتر برنامه‌های مدیریتی کمک کند.
استفاده از تکنولوژی: به‌کارگیری تکنولوژی‌های نوین در ساخت و نگهداری سدها می‌تواند به کاهش ریسک‌های احتمالی و افزایش کارایی کمک کند.
نظارت و اعتبارسنجی: ایجاد مکانیزم‌های نظارت منظم بر فرآیند اجرای سدها و رعایت استانداردهای ایمنی و محیط‌زیستی ضروری است.
توسعه زیرساخت‌های مختلف: برای مدیریت منابع آبی در استان، توسعه زیرساخت‌های مانند شبکه‌های آبیاری و زهکشی موثر و به‌روز می‌تواند به کاربردهای متنوع آب در کشاورزی کمک کند.
با ترکیب این راهکارها و توجه به نیازهای محلی، می‌توان به ایجاد یک تعادل بین تأثیرات مثبت و منفی سدها و توسعه کشاورزی در استان کهگیلویه و بویراحمد دست یافت.
چگونه از سدها می توان استفاده بهتری داشت؟
کارشناسان برای بهره‌برداری بهتر از سدها و افزایش مزایای آنها در کهگیلویه و بویراحمد، راهکارهای زیر را پیشنهاد می کنند:
مدیریت مستمر و به‌روز: سدها باید به‌روز نگهداری و بازرسی‌های دوره‌ای داشته باشند تا از وضعیت فنی و ایمنی آنها اطمینان حاصل شود. همچنین، برنامه‌های بهره‌برداری و نگهداری باید به‌طور منظم تنظیم شوند.
استفاده چندمنظوره از آب: علاوه بر تأمین آب شرب و آبیاری، می‌توان از آب سدها برای اهداف مختلفی مانند تولید برق، پرورش ماهی و آبزی‌پروری، کشاورزی دیم و حتی گردشگری استفاده کرد.
مدیریت آب و زهکشی: از طریق مدیریت مناسب آب‌ها و کنترل جریان‌های وارد به سدها، می‌توان از آب منابع آبیاری بهره بیشتری برد و از آب‌رسانی به مناطق خشک‌سالی جلوگیری کرد.
توسعه فرهنگ آبیاری مؤثر: بهره‌برداران می‌توانند با استفاده از روش‌های مدرن و کارآمد در زمینه آبیاری، بهره‌وری آب را افزایش داده و ضایعات را کاهش دهند.
انتقال تکنولوژی زراعی: استفاده از تکنیک‌های کشاورزی پیشرفته می‌تواند به کاهش نیاز به آب و افزایش عملکرد محصولات منجر شود.
ترویج کشاورزی آبیاری مکمل: ترویج کشاورزی آبیاری مکمل، به معنای استفاده از منابع آبی کمتر ارزشمند نظیر آبهای زیرزمینی و آبهای شور در تولید محصولات است و می‌تواند به حفظ منابع آب کمک کند.
پشتیبانی از کشاورزی ارگانیک: ترویج کشاورزی ارگانیک و استفاده از کودها و سموم شیمیایی کمتر می‌تواند تاثیرات منفی سموم بر آب و خاک را کاهش داده و بهره‌برداری بهتری از منابع آبی ممکن سازد.
آموزش بهره‌برداران: ارتقاء دانش و آگاهی بهره‌برداران در زمینه مدیریت منابع آبی و کشاورزی پایدار می‌تواند به تأمین نیازهای آبی کشاورزی در استان کمک کند.
توسعه اقتصادی منطقه: با ترغیب به توسعه اقتصادی و ایجاد فرصت‌های شغلی در مناطق پیرامون سدها، می‌توان از سدها به‌عنوان محوری برای توسعه اقتصادی مناطق استفاده کرد.
ترویج گردشگری پایدار: ایجاد فضاهای گردشگری در اطراف سدها و ترویج گردشگری پایدار می‌تواند به توسعه اقتصادی و جذب گردشگران در منطقه کمک کند.
با توجه به شرایط منطقه و منابع آبی موجود، بهره‌برداری بهتر از سدها می‌تواند به توسعه پایدار منطقه کمک کرده و نقش مهمی در تأمین منابع آبی و اقتصادی ایفا کند.
با توجه به پتانسیل‌های منحصر به فرد منطقه و تأثیرات برجسته آب سدها بر محیط زیست و اقتصاد، بهره‌برداری بهینه از این منابع ضروری به نظر می‌رسد.
سدها به عنوان زیرساخت‌های حیاتی منطقه، علاوه بر تأمین منابع آبی مورد نیاز کشاورزی، به توسعه گردشگری پایدار، تأمین آب آشامیدنی و صنعتی، تولید برق و بهبود مشکلات کم‌آبی کمک می‌کنند. با ایجاد زیرساخت‌های مناسب و مدیریت هوشمندانه سدها، می‌توان از آبهای موجود بهره‌برداری بهتری داشت و به توسعه پایدار مناطق کمک کرد.
با در نظر گرفتن تغییرات آب و هوایی و چالش‌های اقتصادی، تجاری و اجتماعی، تلاش برای ایجاد توازن بین تولید برق و تأمین آب کشاورزی و سایر مصارف، اهمیت دارد. از جمله راهکارهای مهم می‌توان به بهره‌برداری بهینه از آبهای سدها، ترویج کشاورزی ارگانیک، توسعه گردشگری پایدار و ترویج مدیریت هوشمندانه منابع آبی اشاره کرد.
در نهایت، تأمین منابع آبی پایدار و توسعه کشاورزی در کهگیلویه و بویراحمد نه تنها به بهبود شرایط اقتصادی منطقه، بلکه به حفظ محیط زیست و ارتقای کیفیت زندگی مردم این منطقه نیز کمک خواهد کرد. اهمیت مدیریت هوشمندانه منابع آبی و استفاده از تکنولوژی‌های نوین در این زمینه، به‌عنوان یک تضمین برای آینده پایدار توسعه استان، باید مورد توجه قرار گیرد.