به گزارش خبرنگار گروه علم و آموزش ایرنا، امام حسن عسکری (ع) یکی از پنج نشانه مومن را زیارت اربعین دانسته‌اند و همین امر از اهمیت حفظ مناسک چهلمین روز از شهادت حسین‌ابن علی (ع)، سالار شهدا حکایت دارد. جابربن‌عبدالله انصاری (۱۶ تا ۷۸ ه. ق) به همراه شاگردش عطیه عوفی نخستین زائران حرم امام حسین (ع) بودند که پس از عاشورای سال ۶۱ هجری از مدینه رهسپار عراق شد و روز اربعین به زیارت سیدالشهدا نائل آمد.
چنانچه از روایات برمی‌آید امامان معصوم (ع) بر زیارت سالار شهیدان به‌ویژه پیاده رفتن به زیارت ایشان تاکید زیادی داشته‌اند. امام صادق (ع) فرمودند: «انَّه مَنْ خَرَجَ مِن مَنزِله یرید زیارۀ قبر الحسین(ع) إِنْ کانَ مَاشِیاً کتِبَتْ لَهُ بِکلِّ خُطْوَةٍ حَسَنَةٌ وَ مُحِی عَنْهُ سَیئَةٌ وَ إِنْ کانَ رَاکباً کتِبَتْ لَهُ بِکلِّ خُطْوَةٍ حَسَنَةٌ وَ حُطَّ بِهَا عَنْهُ سَیئَةٌ حَتَّی إِذَا صَارَ فِی الْحَیرِ کتَبَهُ اللَّهُ مِنَ الْمُفْلِحِینَ الْمُنْجِحِینَ حَتَّی إِذَا قَضَی مَنَاسِکهُ کتَبَهُ اللَّهُ مِنَ الْفَائِزِین...»؛ هر کسی از خانه اش به قصد زیارت قبر حسین بن علی خارج شود، اگر پیاده باشد، با هر قدمی، حسنه ای برایش نوشته شده و گناهی از او پاک می شود و اگر سواره باشد، با هر قدمی، حسنه ای برایش نوشته شده و به واسطه آن گام، گناهی از او کنار گذاشته می شود تا به درب حائر حسینی برسد که در این صورت خداوند نام او را از جمله رستگاران و نجات یافتگان ثبت می کند و زمانی که آداب زیارت و اعمالش را به پایان برساند، خداوند نام او را در زمره برندگان می نویسد.
شیخ مرتضی انصاری (فقیه و مرجع تقلید ۱۲۱۴ تا ۱۲۸۱ه. ق) از جمله احیاکنندگان سنت پیاده روی برای زیارت امام حسین(ع) بود و خود او نیز پیاده از نجف به کربلا می‌رفت. این سنت در رویه برخی دیگر از علما از متقدم تا متاخیر نیز دیده می‌شود. پیاده‌روی اربعین سنتی بر اساس مبانی شیعی است که در دوره قاجار توسط علمای شیعه احیا شد.
این آیین مقدس که در دوران حکومت حزب بعث در عراق ممنوع بود، با سقوط رژیم صدام در سال ۱۳۸۱ ابتدا توسط شیعیان عراق احیا شد و بعد به‌تدریج و حتی در زمان ظهور داعش در عراق توسط مسلمانان دیگر کشورها به ویژه ایرانیان عاشق سالار شهیدان ادامه یافت و تقویت شد. این سنت در سال های گذشته ادامه یافت، امسال هم بار دیگر اقشار مختلف جامعه در پیاده‌روی اربعین شرکت کردند، تا امروز شماری از عاشقان شهید کربلا به زیارت سالار شهیدان رفته و برگشته‌اند و برخی هنوز در این شهر مقدس حضور دارند. جوانان، دانش‌آموزان و دانشجویان نیز اصرار دارند از این قافله و شرکت در پیاده‌روی مسیر ۸۰ کیلومتری نجف تا کربلای معلی عقب نمانند.
پیاده‌روی اربعین؛ واقعیتی فرامادی
معصومه مقیمی استاد علوم تربیتی دانشگاه فرهنگیان در مورد فلسفه حضور جوانان در اجتماع عظیم و راهپیمایی اربعین اظهار داشت: همانطور که در میان یاران امام حسین (ع) سن مطرح نبود و از نوزاد ۶ ماهه تا پیرمرد هفتادساله وجود داشتند، اربعین هم مخصوص گروه سنی ویژه‌ای نیست. اما از آنجا که جوان و نوجوان در بهار زندگی و عمر خود به سر می‌برد هر چقدر زودتر و بیشتر و بهتر بتواند در چنین اجتماعات معنوی قرار بگیرد و تجربیات معنوی خود را قوی‌تر بکند به همان اندازه در ادامه مسیر می‌تواند زندگی غنی‌تری داشته باشد.
وی افزود: راهپیمایی اربعین حرکتی است که از هر زاویه‌ای به آن نگاه کنیم یک واقعیت فرامادی و مدیریت شده از سوی پروردگار عالم است. از هر جهت به آن نگاه می‌کنیم درمی‌یابیم شخص امام معصوم یعنی امام حسین (ع) این حرکت را هدایتگری می‌کند. این جریان هدایت از عاشورای ۶۱ هجری قمری آغاز شد و همچنان پس از قرن‌ها وجود دارد و جذبه عشق امام حسین (ع) جریان را به این سمت هدایت می‌کند. این جریان یک جریان معنوی است.
حرکت عظیم اربعین را می‌توان در پیوند با زمینه‌سازی با ظهور امام زمان (عج) ببینیم و تبیین بکنیم. برای زمینه‌سازی ظهور، جامعه بشری مهیای ظهور شود و آن را درک کند و به احیای امر ولی رو آورند. ازانجا که جوانان و نوجوانان در این حرکت و چشم‌اندازی تمدن‌سازی می‌توانند به شکل ویژه نقش‌آفرینی کنند، حضور انها در این حرکت عظیم مردمی بسیار راهگشا و سازنده است و آنها هم به لطف و عنایت حضرت اباعبدالله به خوبی از این حضور معنوی استقبال کرده‌اند.
عضو هیات علمی دانشگاه فرهنگیان همچنین اظهار داشت: اما اگر بخواهیم احیای دین را با این جریان پیوند بزنیم، باید توجه کنیم که احیای دین با خودشناسی آغاز می‌شود که خودشناسی و خودسازی به بهترین وجه در این مسیر پیاده‌روی نجف به کربلا ممکن خواهد شد. هر لحظه این تجربه با تجربیات معنوی سازنده، هدایت‌ها و نشانه‌های بسیار همراه است، انسان در این مسیر یاد می‌گیرد باید به چه چیزی دل ببند و از چه چیزی توشه بگیرد. حضور در چنین اجتماع عظیمی، کفایت و حضور حق را آشکار می‌کند.
مقیمی تاکید کرد: انسان وقتی دل بستگی والایی می‌یابد، اندازه وجودی خودش هم بیشتر می‌شود و دل به حقیقت عظیمی می‌دهد، زیرا روانشناس‌ها هم می‌گویند اندازه وجودی آدمی به اندازه دل‌بستگی‌های اوست و در احادیث هم داریم. دل به حقیقت عظیمی می‌سپارد، خود را می‌شناسد و محرکی نمی‌تواند او را از مسیر حق دور کند. سایر محرک‌ها را کنار می‌گذارد از سیطره غیرحق آزاد می‌شود. وقتی انسان از جام محبت امام حسین می‌چشد به جرعه‌های آلوده رو نمی‌آورد وحدت به معنای واقعی کلمه محقق می‌شود.
این کارشناس امور تربیتی و آموزشی ادامه داد: یک راه احیای امر ولی با همین اجتماع و تجمعی است که به‌درستی باید سامان یابد و این امر در راهپیمایی اربعین بروز و ظهور دارد. انسانی که به زیارت اربعین مشرف می‌شود بعد از بازگشت به منزله چراغ روشنی است که می‌تواند هدایتگری کند. حضور جوانی که از زیارت اربعین برگشته، در دانشگاه نماد هدایتگری امام حسین (ع) است. همت انسان بعد از بازگشت از پیاده‌روی اربعین بالا می‌رود و می‌فهمد دنیا موقت است و نیاز به هدایتگری امام را با تمام وجود حس می‌کند. راهپیمایی اربعین باعث تحول در بینش و بصیرت فرد می‌شود تا آماده امر ظهور بشود.
مقیمی با طرح سوالی ادامه داد و گفت: این سوال مطرح است که آیا با توجه به سختی‌های این راهپیمایی جوانان می‌توانند در آن شرکت و سختی‌ها را تحمل کنند؟، این رنج‌ها هم وقتی هدف مقدس باشد، اتفاقا انگیزه‌ها قوت بیشتری می‌یابد و عزم ها راسخ‌تر می‌شود. وقتی با جوانانی که تجربه این راهپیمایی را دارند، گفت وگو می گنیم این سختی ها را شیرین می‌دانند که لذت وصف‌ناپذیری را به همراه دارد. انسان در این مسیر یاد می‌گیرد حتی سختی‌ها و رنج‌هایش اینها هم آموزنده است، همین رنج‌ها صبر و قوت تحمل انسان را بالا می‌برد و درس‌های تربیتی است که شاید در هیچ دانشگاه و مدرسه‌ای به این اندازه به صورت عملیاتی آموزش داده نشود.
وی تصریح کرد: افرادی که در این مسیر می روند اگر انگیزه و هدف را به‌درستی شناخته باشند؛ نه‌تنها از سختی‌ها گریزان نیستند بلکه با آغوش باز از آن استقبال می‌کنند؛ ولی باید بدانیم هر اجتماع عظیمی وسوسه‌های شیطانی عظیمی را هم به دنبال دارد. شیطان بر این اجتماعات عظیم طمع می‌بندد بنابراین باید نسبت به آسیب‌های احتمالی هم توجه کنیم. در هر حرکتی از جمله حرکت عظیم اربعین احلاص در نیت‌ها و اعمال را حفظ کنیم و از تبدیل به عادت شدن حضور در اربعین جلوگیری کنیم.
باید به اهداف والای امام معصوم (ع) توجه کنیم و اینکه با این هدف‌ها باید همراه شویم، حفظ وحدت جوامع اسلامی را در نظر داشته باشیم و از حرکات و رفتارهایی که ناخواسته خدشه‌ای به آن وارد کند بپرهیزیم. بدانیم هر یک زائر و جوان ایرانی باید مجسمه اخلاق باشد و او سفیر کشور و جامعه خود در میان کل زائران مسلمان و عشاق امام حسین است. مصداق حدیث امام صادق (ع) باشیم که فرمودند، شیعیان ما زینت ما هستند.
به گفته این استاد دانشگاه باید سعی شود با حفظ اخلاق و مرام مسلمانی جلوه‌های زیبای عصر مهدویت؛ یعنی از خودگذشتگی و ایثار را به منصه ظهور بگذاریم. می‌توانیم بگوییم این مسیر پیاده‌روی اربعین یک مدرسه تمام‌ساحتی است و تمام ساحت‌ها به بهترین شکل در آن دیده می‌شود.
مقیمی خاطرنشان کرد: هیچ نظام اقتصادی در دنیا نمی‌تواند توجیه کند با این همه فشارهای اقتصادی جوامع محتلف چنین حرکتی شکل بگیرد و همه کارها در این آیین رایگان باشد. ساحت اجتماعی، سیاسی و اخلاقی در این مسیر به بهترین وجه ممکن در این مسیر وجود دارد.
وی تاکید کرد: تصور نکنیم فقط کسانی که توقیق زیارت اربعین را دارند از برکات آن منتفع می‌شوند، هر دلی که در روزهای نزدیک به اربعین به تب و تاب می‌افتد و ملتهب می‌شود، در جاذبه عشق حسین (ع) قرار گرفته است و می تواند به انواع مختلف با کمک به موکب‌ها و زایران اربعین به جرگه عظیم زائران بپیوندد و یا با پای جسمی یا با پای دل، این مسیر را بپیماید.