به گزارش خبرنگار ایرنا، شهرستان بابل نزدیک به ۴۸ هزار هکتار زمین شالیزاری را در ۶ بخش لاله آباد، بندپی شرقی، بندپی غربی، بابلکنار، گتاب و بخش مرکزی دارد که این مقدار در میزان تولید و سطح زیرکشت رتبه نخست مازندران را دارا است.
چهره های دانشگاهی و مسوولان جهاد کشاورزی با استفاده از تمامی ظرفیت های موجود اطلاع رسانی در دو سال اخیر از کشاورزان و شالیکاران می خواهند بخاطر آسیب نرسیدن آب های سفره های زیرزمینی و احتمال خطر فرونشست چاههای کشاورزی و اراضی مازندران، کشت دوم برنج را متوقف و بجای آن کشت پاییزه که انواع سبزیجات و صیفی جات می باشد کشت کنند که از قضا درآمد آن هم بیشتر از کشت دوم برنج خواهد بود.
آسیب رسانی به مواد آلی خاک و میکروب های مفید و موجود زنده در خاک از جمله معضل جدی کشت دوم برنج است که به زمین های شالیزاری وارد می شود.
با وجود اعلام حساسیت های موجود نزدیک به نیمی از زمین های شالیزاری شهرستان بابل که بیش از ۲۱ هزار هکتار می باشد به زیر کشت دوم برنج رفته است. برخی از کشاورزان به این باور رسیده اند که هزینه کشت دوم برنج برای هر هکتار بیش از ۴۰۰ میلیون ریال می باشد که به هیچ عنوان صرفه اقتصادی برای آنها نخواهد داشت و از سویی دیگر بنا به گزارش برخی از دهیاران آب تعدادی از چاههای زمین شالیزاری ته کشیده بود و به ناچار حفاری های عمیق تری انجام می دادند تا به آب برسند.
آبهای زیرزمینی مازندران در معرض تهدید
عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت: با توجه به وابستگی شدید جوامع بشری به آب و غذا، نیاز روزافزون به منابع آبی همواره وجود دارد لذا انتظار می رود کمبود منابع آب در بسیاری از مناطق همراه با افزایش تقاضای آب به دلیل افزایش جمعیت و بالاتر رفتن کیفیت زندگی به یک چالش مهم تبدیل شود.
مهدی حمیدی افزود: آبهای زیرزمینی یکی از منابع تامین آب بوده و بخش عمده ای از آن دارای مصارف آبیاری و کشاورزی می باشد. در دهه های اخیر با توجه به تغییرات اقلیمی و رشد جمعیت آبهای زیرزمینی با تهدید بیشتری مواجه هستند و این موضوع باعث کاهش سطح آب زیرزمینی در سالهای اخیر شده است و این تاثیرگذاری در مناطق ساحلی اندکی پیچیده تر می باشد.
دکترای مهندسی عمران آب بیان داشت: ایران به عنوان یک کشور خشک و نیمه خشک در غرب آسیا، با دارا بودن مرز آبی گسترده در شمال با دریای خزر و در جنوب با دریای خلیج فارس و دریای عمان به عنوان کشوری ساحلی تلقی می شود و به دلیل نقش حیاتی آبهای زیرزمینی در رشد اقتصادی مناطق ساحلی کشور، مدیریت این منابع آبی مستلزم مدیریت صحیح و آگاهی از چگونگی تغییر سطح آب زیرزمینی است.
خطر فرونشست زمین در مازندران
عضو کمیته تحقیقات شرکت آب منطقه ای مازندران، با بیان اینکه به طور کلی برداشت غیراصولی منابع آب زیرزمینی و عدم مدیریت صحیح آن می تواند منجر به بروز مشکلاتی شود، بیان داشت: کمبود آب برای مصارف مختلف شهری، کشاورزی و صنعتی در اثر افت سطح آب در آبخوان‌ها، افزایش هزینه‌های تأمین آب، پایین آمدن کیفیت آب برای مقاصد مختلف، پیشروی آب‌شور در آب زیرزمینی در آبخوان‌های ساحلی و یا در آبخوان‌های مجاور گنبدهای نمکی و فرونشست زمین مشکلات اساسی و از عواقب برداشت غیراصولی منابع آب زیرزمینی و عدم مدیریت صحیح می باشد.
این استاد دانشگاه در ادامه این را هم اضافه کرد که آبخوان‌های ساحلی تحت تاثیر عوامل مختلفی همچون تداخل آب شور و شیرین، مصرف بی‌رویه و تغییرات اقلیمی قرار داشته و بررسی و ارزیابی آنها از لحاظ هیدرولوژیکی از اهمیت بالایی برخوردار است.
عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل اظهار داشت: استخراج بیش از حد از آبهای زیرزمینی می‌تواند منجر به کمبود آب شیرین، نفوذ آب‌شور به آبخوان‌های ساحلی و در نتیجه شوری بیش از حد شود، بنابراین، استراتژی‌های مدیریتی برای منابع آب زیرزمینی در آبخوان‌های ساحلی ضرورت می‌یابد.
دکترای مهندسی عمران آب گفت: آبخوان‌های ساحلی دریای خزر به علت جمعیت زیاد منطقه، کشاورزی و مصرف خانگی یکی از مهمترین منابع آب شرب این منطقه نیز به حساب می آید.
خطر پیشروی آب شور به سفره زیرزمینی
عضو کمیته ملی سیلابهای کشور اظهار داشت: آبخوان های حاشیه جنوبی دریای خزر به مانند بسیاری دیگر از آبخوان های ساحلی دنیا، یکی از مناطقی است که با معضل پیشروی آب‌شور به آبخوان‌های ساحلی روبرو است و این موضوع می تواند کیفیت منابع آبی در دسترس را در این مناطق تحت تاثیر قرار دهد.
وی تصریح کرد: امروزه به علت افزایش حجم گازهای گلخانه‌ای، میانگین دمای جهانی رو به افزایش بوده و این امر منجر به تغییرات وسیعی در شرایط اقلیمی و منابع آب سطح زمین شده است.
وی با بیان این مطلب که بررسی این تغییرات بر روی منابع طبیعی حیاتی است زیرا می‌تواند منجر به تصمیم‌گیری‌های دقیق و منسجم‌تر شود، بیان داشت: ارزیابی تغییرات اقلیمی در آبخوان‌های ساحلی از این جهت مهم بوده که آگاهی از تغییرات حجم آب زیرزمینی می‌تواند در کنترل دیگر رخدادها همچون تداخل آب شور و شیرین کاربردی باشد.
حمیدی درباره نتایج مطالعاتش با همکاران خود را در دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل گفت: مطالعات نشان داده که تحت اثر تغییرات اقلیمی دمای متوسط آبخوان حوضه ساری-نکا که یکی از آبخوان های ساحلی مهم استان مازندران می باشد از حدود ۰٫۱ الی ۱٫۲ درجه سانتیگراد افزایش خواهد یافت.
وی ادامه داد: بطور کلی می‌توان گفت مقدار میانگین دمای هوا در این حوضه در آینده رو به افزایش است و این امر می تواند تاثیرات زیادی را بر منابع آب این منطقه داشته باشد.
برنده جایزه محقق کارآزموده جورج فاستر از بنیاد ون هومبلت آلمان، با بیان اینکه تغییرات اقلیمی بر میزان بارش در منطقه هم تاثیرگذار می باشد، اظهار داشت: این تغییرات بارش می‌تواند در روند تغذیه آبهای زیرزمینی تاثیر گذار باشد اما افزایش جمعیت، مصرف بی‌رویه در شرب و کشاورزی و الگوهای کشت نادرست و صنایع آب بر نامتناسب با شرایط منطقه می‌توانند از اصلی‌ترین عوامل موثر بر کاهش تراز آب زیرزمینی شمرده شوند.
این استاد دانشگاه این را هم گفت که با توجه به عوامل تاثیرگذار بر کاهش سطح آب زیرزمینی و استحصال بیش از حد این منابع با ارزش، می توان از نظارت و پایش دقیق کمیت و کیفیت منابع آب زیرزمینی، تغییر الگوی کشت و آبیاری و استحصال بهینه آب از منابع زیرزمینی، متجانس کردن صنایع استان با شرایط اقلیمی این منطقه، تغذیه آبخوان های ساحلی این مناطق با پساب تصفیه شده، عدم ارایه و یا کاهش چشمگیر مجوزهای حفر چاه در آبخوان های در معرض خطر و برخورد با برداشت کنندگان بی رویه از منابع آب زیرزمینی بعنوان راهکارهای مقابله با افت سطح آب زیرزمینی و هجوم آب شور به آبخوان های ساحلی نام برد.
چاههایی که ته کشید
دهیار روستای چناربن لاله آباد به خبرنگار ایرنا گفت که متاسفانه برخی از چاههای موجود در زمین های کشاورزی این روستا به علت برداشت بیش از حد آب ته کشیده و برخی کشاورزان چند متری دیگر برای دست یافتن به آب چاه را عمیق تر کردند.
سید فاطمه حسینی بیان داشت: کشاورزان با عمیق کردن چاه زراعی خود سعی دارند به هر شکل ممکن شالیزارهای خود را آبیاری کنند.
وی با بیان اینکه از تمام ظرفیت های موجود برای منصرف کردن مردم از کشت دوم برنج استفاده کردیم، بیان کرد که با نصب بنرهای مختلف و استفاده از ظرفیت فضای مجازی سعی کردیم مردم را به آسیب ها و ضررهای مالی کشت دوم برنج آگاه کنیم.
وی همچنین اظهار داشت که کشاورزان بر این باورند که چون شغل ما همین است چاره ای جز کشت دوم برنج نداریم.
حسینی اضافه کرد که با توجه به محاسبه های انجام شده کشت دوم برنج به هیچ عنوان برای کشاورز صرفه اقتصادی ندارد و فقط آسیب هایی است که به سفره های زیرزمینی و به مواد آلی خاک وارد می کند.
درآمدی بیشتر با کاشت سبزی
مدیر جهاد کشاورزی بابل نیز به خبرنگار ایرنا گفت که در شرایط فعلی کشت دوم برنج برای کشاورزان زیانبار است و تولید سبزی به مراتب درآمد بیشتری خواهد داشت.
آهنگری ادامه داد: از مجموع حدود ۴۸ هزار هکتار از اراضی شالیزاری شهرستان بابل ۲۱ هزار هکتار زیرکشت دوم برنج رفته است.
وی با بیان اینکه کشت دوم برنج ضررهای زیادی برای مواد آلی خاک دارد، افزود: حاصلخیزی خاک با کشت دوم برنج کاهش می یابد و از سویی دیگر میکروب های مفید و موجودات زنده خاک از بین می روند.
وی اظهار داشت: با برگزاری کلاس های آموزشی و تبلیغات گسترده تلاش شده با روشنگری مانع کشت دوم برنج از سوی کشاورزان شویم.
این مقام مسوول تصریح کرد: تداوم در اطلاع رسانی و روشنگری در این زمینه بسیار مهم است چرا که سفره های زیرزمینی آب در معرض خطر جدی قرار دارند.
شهرستان ۵۴۰ هزار نفری بابل دارای۶ بخش و هفت شهر بعنوان بزرگترین شهرستان مازندران که حدود ۴۸ هزار هکتار زمین شالیزاری دارد که در سالجاری بیش از ۲۱ هزار هکتار آن زیرکشت دوم برنج رفته است.