به گزارش خبرنگار ایرنا، برداشت کشت اول برنج از شالیزارهای مازندران که به صورت رسمی از ۲۱ تیرماه در بخش لاله آباد شهرستان بابل آغاز شده بود به روزهای پایانی خود رسید اما بابلی ها امسال سه هزار و ۳۷۰ هکتار بیشتر از سال گذشته اراضی شالیزاری این شهرستان را زیر کشت دوم برنج بردند.
همزمان با برداشت کشت اول برنج صاحبنظران در سراسر استان سعی کردند که کشاورزان را قانع کنند که زمین شالیزاری خود را زیر کشت دوم برنج نبرند.
صاحبنظران که این امر را تهدیدی برای سفره های زیر زمینی آب، نابودی مواد آلی خاک و میکروب های مفید و موجود زنده در خاک به هراه هدر رفت انرژی برشمردند و استمرار این رویه را خنجری بر پیکر زخمی محیط زیست این خطه از شمال کشور برشمردند.
صاحبنظران به خاطر آسیب جدی به آب های سفره های زیرزمینی و احتمال خطر فرونشست چاههای کشاورزی و اراضی مازندران، خواستار توقف کشت دوم برنج و به جای آن کشت پاییزه که انواع سبزیجات و صیفی جات را برای کاشت پیشنهاد دادند، که این کار درآمد بیشتری نسبت به کشت دوم برنج خواهد داشت.
کارشناسان چالش های کشت دوم برنج را چند بعدی اعلام کردند که تخریب مواد آلی خاک و میکروب های مفید و موجود زنده در خاک و استفاده بیش از اندازه انواع سموم برای مبارزه با طغیان پیاپی کرم های ساقه خوار بعد از کشت اول، از جمله معضل جدی کشت دوم برنج نام بردند که در زمین های شالیزاری جولان می دهند.
در یک ماه گذشته بسیاری از مدیران، دهیارن و اعضای شورای اسلامی روستاهای شهرستان بابل سعی کردند با روشنگری در خصوص آسیب های جدی کشت دوم برنج کشاورزان را به این باور برسانند که کشت دوم نه تنها سودی برای آنها نخواهد داشت بلکه هدر رفت سرمایه و تخریب محیط زیست را به همراه خواهد داشت.
با وجود بیان همه این هشدارهای علمی و کارشناسی بیش از نیمی از اراضی شالیزاری شهرستان بابل دوباره زیر کشت این محصول رفت که صاحبنظران این سطح زیر کشت را تحت هیچ شرایطی قبول ندارند.
شالیکاران بابلی مشکلات اقتصادی را مهمترین عامل کشت دوم برنج اعلام می کنند و با علم به این موضوع که این کشت آورده کلانی برای آنها نخواهد داشت اما به کمترین ها اکتفا می کنند.
برنجکاری یکی از مهم ترین فعالیت کشاورزی در مازندران و منبع مهم درآمد کشاورزان استان است و با تولید بیش از یک میلیون ۶۰۰ هزارتن، ۴۲ درصد برنج مورد نیاز کشور از این استان تامین می‌شود. استان مازندران تولید کننده ۷۲ نوع محصول زراعی و باغی است که در تولید ۱۵ محصول رتبه اول تا سوم را دارد.
شهرستان بابل دارای ۴۶ هزار و ۵۸۰ هکتار اراضی شالیزاری است که از این مقدار ۲۴ هزار و ۸۲۰ هکتار آن زیر کشت دوم برنج رفت. که این آمار برای سال گذشته ۲۱ هزار و ۴۵۰ هکتار بوده است.
تداوم روشنگری
مدیر جهاد کشاورزی بابل در گفت و گو با خبرنگار ایرنا بیان داشت: همه تلاش‌ها بر این است تا با استفاده از ظرفیت‌های مختلف رسانه‌ای و تبلیغی هشدارها در خصوص آسیب های کشت دوم برنج برای کشاورزان روشنگری شود.
محسن آهنگری اظهار کرد: برداشت آب از سفره‌های زیرزمینی برای کشت دوم برنج ممنوع است و آب منطقه‌ای با افراد متخلف در این زمینه برخورد خواهد کرد.
وی با بیان این که کشت دوم برنج و برداشت آبهای زیرزمینی خسارت‌های زیادی برای خاک شالیزار به همراه خواهد داشت، اظهار کرد: فرونشست زمین، شوری آب چاه ها و پایین رفتن سطح آب از جمله این آسیب‌ها است.
وی ادامه داد: نیمی از اراضی کشاورزی بابل برابر با ۲۴ هزار و ۸۲۰ هکتار در سال جاری در این شهرستان زیر کشت دوم برنج رفت.
آهنگری افزود: این میزان از اراضی که زیر کشت دوم برنج رفت از آبهای جاری و آب بندان‌ها استفاده می‌کنند و تحت هیچ شرایطی نباید از آب چاه برای کشت دوم برنج استفاده کنند.
مدیر جهاد کشاورزی بابل با بیان این که آهکی شدن خاک های تحت کشت به دلیل انتقال آبهای آهکی اعماق زمین به سطح خاک شالیزار یکی از آسیب های مهم کشت دوم برنج است، اظهار کرد: تخریب ساختمان خاک و باتلاقی شدن زمین به دلیل شخم و شیار متعدد، تخریب بافت خاک به دلیل کاهش درصد مواد آلی دیگر آسیب های کشت دوم برنج است.
آهنگری ادامه داد: آلودگی هوا به دلیل آتش زدن کاه و کلش، آلودگی خاک و آب به دلیل سمپاشی های متعدد برای کنترل آفت ساقه خوار، ریسک سرمازدگی پاییزه و خسارت اقتصادی کشاورزان زحمتکش، استهلاک زودهنگام چاه های کشاورزی به دلیل فشار مضاعف در برداشت آب، فشار مضاعف بر شبکه برق استان و کشور به دلیل روشن شدن موتور پمپ های برقی و مصرف بالای سوخت های فسیلی و آلودگی هوای ناشی از آن برای موتورهای های فاقد از دیگر آسیب های کشت دوم برنج است.
مدیر جهاد کشاورزی بابل گفت: بدون تردید کشت جایگزین همانند گیاهان دارویی، کاشت انواع علوفه‌ها و سبزیجات بهترین سودآوری را برای کشاورزان خواهد داشت.
این مقام مسئول تصریح کرد: تمام تلاش‌ها بر آن است که به روشنگری ها برای کاهش کشت دوم برنج ادامه دهیم تا در سال های پیش رو این فرایند کاهشی شود.
کاهش میلیونی آبهای زیر زمینی
در این پیوند مدیر مطالعات پایه منابع آب شرکت آب منطقه‌ای مازندران اظهار کرد: حجم آبهای زیرزمینی مازندران در پایان تیر امسال نسبت به مدت مشابه دوره درازمدت (سه دهه پیش) ۱۶۶ میلیون متر مکعب کاهش یافت.
فرهاد خلردی بیان داشت: برداشت آب از سفره‌های زیرزمینی طی سه دهه اخیر به شکل چشمگیری افزایش یافته است، و بررسی داده‌های ثبت شده از تراز آبهای زیرزمینی مازندران نشان می‌دهد که پایان تیر امسال نسبت به زمان مشابه دوره درازمدت سطح این منابع آبی ۹۴ سانتیمتر کمتر شده است.
وی ادامه داد: البته تراز آبهای زیرزمینی مازندران به دلیل بارش‌های مناسب خرداد و تیر نسبت به پایان تیر پارسال ۱۰ سانتیمتر بیشتر شده است. اما در مجموع شرایط نسبت به دوره درازمدت نگران‌کننده است و با توجه به گسترش کشت دوم برنج فشار بر منابع زیرزمینی زیاد است.
مدیر مطالعات پایه منابع آب شرکت آب منطقه‌ای مازندران خاطرنشان کرد: کسری ۱۶۶ میلیون متر مکعبی آب سفره‌های زیرزمینی مازندران معادل کل ظرفیت سد ۱۶۲.۵ میلیون مترمکعبی شهید رجایی ساری به اضافه سد خاکی شیاده بابل است. یعنی به اندازه ظرفیت ذخیره بزرگترین سد استان و یک سد خاکی از منابع زیرزمینی مازندران کاسته شده است.
خلردی با بیان این‌که در تمام حوضه‌های استان حجم آبخوان نسبت به دوره درازمدت کاسته شده است، تصریح کرد: بر اساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس که به استناد آمارهای وزارت نیرو تهیه شده، تا سال ۱۴۰۱ مجموع کسری حجم آبخوان‌ها در کشور ۱۴۳ میلیارد متر مکعب است. اگرچه سهم مازندران از این کسری حدود یک درصد است، اما استمرار این روند می‌تواند با تشدید افت تراز در سفره‌های آزاد و به ویژه سفره‌های عمیق که در لایه پایین‌تر قرار دارند، مازندران را با بحران مواجه کند.
وی افزود: از کل آبی که از سفره‌های زیرزمینی مازندران برداشت می‌شود ۹۰ درصد برای بخش کشاورزی، هشت درصد برای تأمین آب آشامیدنی و ۲ درصد هم برای فعالیت‌های صنعتی مصرف می‌شود. بر همین اساس اهمیت اصلاح الگوی کشت و مصرف بهینه آب در بخش کشاورزی بسیار ضروری است.
به گزارش ایرنا، پارسال و در فصل کشاورزی ۱۴۰۱-۱۴۰۲ بنا بر آمارهای شرکت آب منطقه‌ای مازندران حدود یک میلیارد ۱۴۰ میلیون متر مکعب از ۲ میلیارد و ۵۰۸ میلیون متر مکعب آب استفاده شده در بخش کشاورزی این استان از منابع زیرزمینی برداشت شد.
خشکسالی و کاهش آورد رودخانه‌ها برای تأمین آب کشاورزی از یک سو و افزایش سفرها و مهاجرت به مازندران سبب شده چه در بخش کشاورزی و چه در بخش آشامیدنی فشار بر منابع آبی زیرزمینی بیشتر شود. بنا به آمارهای شرکت آب منطقه‌ای مازندران در این استان حدود ۱۱۰ هزار چاه کشاورزی وجود دارد که البته به این تعداد باید چاههای غیرمجاز را هم اضافه کرد.
نظر شما